Positibong pagkakakilanlan, ‘di sapat kung wa’ patunay ng pakikilahok

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | May 27, 2025

ISSUE #353

Tumalon sa bintana at nagtago sa kanal – ‘yan ang aniya’y ginawa ng isa sa mga saksi sa nakagigimbal na krimen na kanya umanong nasaksihan. 

Ganunpaman, sapat ba ang mga nasaksihan at napatunayan ng saksi  upang mapanagot ang nagkasala?

Sa araw na ito, ating suriin ang naging paglilinaw ng Hukuman para sa mga apela sa nasabing katanungan kaugnay sa isa sa mga kasong nahawakan ng aming tanggapan.

Sa kasong People v. Pahuran (CA-G.R. CR No. 036-MIN, Mayo 08, 2025) sa panulat ni Honorable Associate Justice Ana Marie T. Mas, ating tingnan kung paano ang daing ng isa sa ating mga kliyente na itago na lamang natin sa pangalang “Eddie,” ay pinal na natuldukan nang siya ay mapawalang-sala mula sa kasong nagmula sa akusasyon ng sabwatan sa pagpaslang o murder. 

Bilang pagbabahagi ng mga pangyayari, ating suriin ang mga naging paglalahad mula sa tagausig at akusado. 

Sa buod ng tagausig, noong ika-12 ng Setyembre 2021, si Winston, hindi nito tunay na pangalan ay aniya’y kinontrata ng biktimang itago na lamang natin sa pangalang Rem upang sunduin mula sa bahay nila Elner, hindi rin nito tunay na pangalan. Hapon na nang siya ay makarating sa kinaroroonan ni Rem, dahil dito, hinimok aniya sila ni Elner na magpalipas na ng gabi at umaga na lang bumiyahe, sapagkat malayo pa ang kanilang pupuntahan. 

Pumayag si Rem at Winston na ipagpabukas na ang biyahe. Kinagabihan, nag-inuman sina Rem at Elner habang nagpahinga na lamang si Winston, sapagkat siya ang magmamaneho kinabukasan.

Bandang ala-1:00 ng madaling araw ng Setyembre 13, 2021, may narinig na malakas na boses mula sa labas si Winston na aniya’y may humahanap kay Rem at hinihimok ito na lumabas. Matapos sumilip ni Winston sa bintana, nakita niya ang isang grupo na armado ng mga bolo at baril. Pilit aniya niyang ginigising noon si Rem, subalit masyado itong lasing. Dahil hindi siya lango sa alak, nakuhang makatalon mula sa bintana ni Winston at nagtago ito sa kanal. 

Mula sa kanyang pinagtataguan, nakita niya ang pangunahing pinaghihinalaan na si Lino, hindi nito tunay na pangalan, na nagpaputok ng baril. Subalit, hindi nito nagawang matamaan si Rem. Dahil dito, si Lino at ang kanyang mga kasamahan ay kinuha at hinila si Rem mula sa kinaroroonan nito at aniya ay nagpalitan sa pananaksak at hambalos kay Rem.

Mga anim na metro ang layo ni Winston mula sa nasaksihan niyang pamamaslang kay Rem at aniya, bukod kay Lino, naroon din si Eddie, subalit hindi nailarawan sa salaysay kung ano ang naging partisipasyon nito.

Sa kabilang banda, mariing itinanggi ni Eddie ang pagkakadawit sa kanya sa krimen. Iginiit niya na hindi niya kilala ang biktima, ang saksing si Winston, at maging ang mga kapwa niya akusado sa kaso na ang ilan pa nga ay hindi pa nadadakip, o umamin na sa kanilang pagkakasala. 

Idinagdag pa niya na siya ay nakatira sa bayan na isang oras ang biyahe mula sa pinangyarihan ng krimen.

Matapos ang paglilitis, hinatulan si Eddie sa akusasyon laban sa kanya. Ayon sa Regional Trial Court (RTC), napatunayan ng tagausig ang pakikipagsabwatan ni Eddie kina Elner at Lino sa pagpaslang kay Rem nang siya ay positibong tinukoy ni Winston bilang isa sa mga kasama ni Lino.

Inakyat sa Hukuman para sa mga Apela o Court of Appeals sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan Precy Jade A. Cheng-Cahilog mula sa aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit (PAO-RSACU)- Mindanao ang kaso ni Eddie. 

Tulad ng ating unang nabanggit, sa desisyon na may petsang Mayo 8, 2025, pinal na tinuldukan ng Hukuman para sa mga apela ang daing ni Eddie nang siya ay mapawalang-sala.

Isinasaalang-alang ng Hukuman para sa mga apela ang kakulangan ng ebidensya na nagpapakita ng sabwatan o direktang partisipasyon ni Eddie sa pagpatay kay Rem, at dahil dito, hindi maaaring managot si Eddie sa krimeng inihabla laban sa kanya.

Ayon sa Hukuman, wala sa mga tala ng kaso pati na rin sa mga testimonya ng mga saksi ng prosekusyon ang nagpatunay ng direktang pakikilahok ni Eddie sa krimen. 

Dagdag pa ng Hukuman para sa apela na ayon sa kasong Macapagal-Arroyo v. People (G.R. No. 220598, Abril 18, 2017, sinulat nang noo’y Kasamang Mahistrado, Kagalang-galang na Lucas P. Bersamin), ang sabwatan o conspiracy diumano ay higit pa sa simpleng pagkakaibigan, at ang simpleng presensya sa lugar ng krimen ay hindi nangangahulugan ng pagkakaroon ng sabwatan. 

Sa katunayan, kahit ang kaalaman tungkol sa, o pagpayag sa, o pagsang-ayon na makipagtulungan ay hindi sapat upang ituring ang isang partido na kabilang sa isang sabwatan, kung wala namang aktibong pakikilahok sa paggawa ng krimen na may layuning isulong ang karaniwang plano at layunin. Isinasaalang-alang ang mga nabanggit, mahalaga na ang sabwatan ay mapatunayan nang lampas sa makatwirang pagdududa, at ang mga haka-haka at ispekulasyon ay hindi sapat upang mapanatili ang isang hatol.

Sa kasong ito, bagaman ang pagkakakilanlan kay Eddie ay positibong naisagawa sa pamamagitan ng pagtuturo ng saksing si Winston – ito ay hindi sapat na batayan kung walang patunay ng kanyang pakikilahok sa nasabing pamamaslang sa pangunguna nila Elner at Lino.

Sapagkat ang uri ng sabwatan ay implied conspiracy, mahalaga ang patunay ng aktibong partisipasyon upang mapanagot si Eddie sa mga akusasyon laban sa kanya. 

Ayon sa Hukuman, sinabi diumano ng Kataas-taasang Hukuman sa isa sa mga kaso nito na kung ang tanging kilos na maiaakibat sa isang akusado ay ang tila handang magbigay ng tulong, ngunit walang katiyakan na ito ay magiging isang hayagang kilos, walang sabwatan.

Sa kaso ring ito, kapansin-pansin na ang personal na pagtukoy ni Winston ay walang kinalaman sa pagkakasala ni Eddie dahil hindi nito tinukoy kung isa ba sa mga aktor ng krimen si Eddie. Dahil dito, pumalya rin ang prosekusyon na mapatunayan ang pagkakakilanlan ng salarin.

Gamit ang mga nabanggit, sa kawalan din ng matibay na motibo sa kanyang bahagi upang patayin ang namatay na biktima, hindi maaaring ligtas na ipalagay na nakipagkasundo si Eddie na gumawa ng krimen kasama ang kanyang mga kapwa akusado na sina Elner at Lino.

Samakatuwid, binibigyang-diin ng Hukuman na ang sabwatan ay dapat patunayan nang lampas sa makatwirang pagdududa. Kinakailangan, ang isang hatol na nakabatay sa natuklasang sabwatan ay dapat ayon sa mga katotohanan at hindi sa mga simpleng haka-haka. Ang ating legal na kultura ay nangangailangan na ang pagkakasala ay dapat nakabatay sa mga katotohanang bago maparusahan.

Moral na katiyakan at hindi lamang posibilidad ang nagtatatag ng kasalanan.