P3B dagdag-pondo para sa libreng kolehiyo, malaking tulong

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | Dec. 5, 2024

Magandang balita para sa ating mga State Universities and Colleges (SUCs) dahil tinanggap na ng ating mga kasamahan sa Senado ang ating panukalang dagdagan ng P3.058 bilyon ang pondo ng 82 SUCs para sa pagpapatupad ng free higher education o libreng kolehiyo. Kasama ang dagdag na pondo sa bersyon ng 2025 national budget na inaprubahan kamakailan ng Senado.

Katumbas ng dagdag na P3.058 ang pinangangambahang kakulangan sa pondong kinakailangan sa libreng kolehiyo para sa susunod na taon. Dahil sa karagdagang budget na ito, mas mataas ng 13% ang pondo ng libreng kolehiyo kung ihahambing sa halagang unang ipinanukala ng Department of Budget and Management (DBM) sa 2025 National Expenditure Program (NEP). 

Bilang isa sa mga may akda at co-sponsor ng Universal Access to Quality Tertiary Education Act o Free Tuition Law (Republic Act No. 10931), tinitiyak nating patuloy na makakapaghatid ang ating mga SUCs ng libreng edukasyon para sa mga kabataan.

Kung sapat ang pondo para sa libreng kolehiyo, hindi lamang ang patuloy na pag-aaral ng mga kabataan ang matitiyak natin, masisiguro rin nating may kakayahan ang ating mga SUCs na maghatid ng dekalidad na edukasyon.

Mahalagang mapunan natin ang pinangangambahang kakulangan sa pondo upang mapalawak natin ang kakayahan ng mga SUCs na tumanggap ng mas maraming estudyante. Kung hindi natin matutugunan ang naturang budget na kinakailangan para sa libreng kolehiyo, mapipilitan ang ating mga SUCs na pagkasyahin ang kanilang pondo sa dumaraming bilang ng mga mag-aaral. Ibig sabihin, maaaring sumikip pa lalo ang ating mga silid-aralan, madagdagan ang trabaho ng mga guro, at ma-overuse ang mga pasilidad kagaya ng mga laboratoryo at aklatan.

Umaasa rin tayo na mareresolba sa susunod na taon ang mga isyung may kinalaman sa kakulangan ng pondo ng libreng kolehiyo. Tuwing inihahanda kasi ng DBM ang panukalang pondo ng libreng kolehiyo sa ilalim ng NEP, ginagamit na batayan ng ahensya ang sinisingil na halaga ng mga SUCs mula pa sa nagdaang dalawang taon upang ipatupad ang free higher education. Hindi ito angkop sa layunin ng batas, kung saan nakasaad na ang dapat maging batayan sa pondo ng libreng kolehiyo ay ang inaasahang bilang ng mga enrollees.

Dahil dito, hindi nagtutugma ang nagiging panukalang pondo ng libreng kolehiyo sa pagdami ng mga mag-aaral. Inaasahang sa susunod na taon, mas mataas ng 62.5% ang enrollment sa mga SUCs kung ihahambing sa naitala noong 2018. Inaasahan namang 46.1% lamang ang itataas ng free college fund kung ihahambing sa pondong inilaan noong 2018, maliban na lamang kung hindi natin mapunan ang kakulangan nito.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

GOOD NEWS SA MGA SENIOR HIGH SCHOOL

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | Dec. 3, 2024

Magandang balita para sa ating mga senior high school (SHS) learners sa ilalim ng technical-vocational-livelihood (TVL) track: magpapatuloy sa susunod na taon ang libreng assessment para sa pagkakaroon ng national certification (NC).  

Kung dating nagbabayad ang mga mag-aaral sa SHS-TVL track upang sumailalim sa assessment at makakuha ng NC, libre na ito ngayong taon at magpapatuloy hanggang sa susunod na taon. Huwag sanang palagpasin ng mga mag-aaral sa SHS-TVL ang pagkakataong ito na magkaroon ng NC na makakatulong sa kanilang makahanap ng magandang trabaho. 

Ngayong taon, may P438.162 milyong nakalaan para sa libreng assessment at certification ng mga mag-aaral sa SHS-TVL. Isinulong natin ang paglalaan ng pondong ito upang dumami ang bilang ng mga mag-aaral na may NC. 

Noong School Year 2019-2020, umabot lamang sa 25.7% ang mga mag-aaral sa SHS-TVL na may certification. Bumaba pa ito sa 6.8% noong School Year 2020-2021. Dahil walang NC ang karamihan sa mga mag-aaral sa SHS-TVL, nahihirapan ang karamihan sa kanilang makahanap ng mas magandang mga oportunidad.

Simula nitong Nobyembre 5, ang mga mag-aaral na sumailalim sa assessment na nakapasa at nakatanggap ng NC ay umabot sa 926 mula sa kabuuang 1,039. Target naman ng mga katuwang sa Department of Education (DepEd) at Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) na umabot sa 197,077 ang bilang ng mga mag-aaral sa SHS-TVL na mayroong NC ngayong taon. 

Suportado rin natin ang balak ng TESDA at DepEd na gawing mandatory para sa mga mag-aaral sa SHS-TVL na sumailalim sa assessment. Sa ganitong paraan, hindi lang natin magagamit nang husto ang inilaang pondo para sa libreng assessment. Matitiyak din nating mas maraming mag-aaral sa SHS-TVL ang magkakaroon ng NC. Hihintayin lang natin ang paglalabas ng joint memorandum circular upang ipatupad ang polisiyang ito.

Sa inaprubahang bersyon ng Senado ng 2025 national budget, P275.861 milyon ang nakalaan para sa pagpapatuloy ng libreng assessment at certification ng mga mag-aaral sa SHS-TVL. 

Muli, hinihimok natin ang mga mag-aaral sa SHS-TVL na huwag palagpasin ang pagkakataong sumailalim sa libreng assessment. Kung makapasa sila, magkakaroon sila ng national certification na makakatulong sa kanilang makahanap ng magandang trabaho.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Paglaganap ng Online Sexual Abuse and Exploitation of Children, talupan

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | Nov. 28, 2024

Sa pagsisikap ng Senate Committee on Basic Education na makapagbigay ng isang mas ligtas na online environment para sa mga kabataan, inihain ng inyong lingkod ang Senate Resolution 1229 na naglalayong imbestigahan ang paglaganap ng Online Sexual Abuse and Exploitation of Children (OSAEC) sa bansa.

Lumitaw ang Pilipinas bilang isang global hotspot pagdating sa OSAEC dahil sa iba’t ibang dahilan tulad ng kahirapan, underdevelopment, digital payment systems, medyo mataas na English proficiency ng mga Pilipino, at mataas na demand mula sa mga dayuhang salarin.  

Sa isang Scale of Harm Report ng International Justice Mission, halos kalahating milyong batang Pilipino ang na-traffic online sa pamamagitan ng live streaming noong 2022. Nasa 74 porsyento ng mga kaso ng pang-aabusong sekswal laban sa mga bata ang natuklasan na ginawa ng mga taong pinakamalapit sa kanila o mga indibidwal sa loob ng “circle of trust” ng mga biktima o malalapit sa kanila tulad ng kamag-anak, mga magulang, pati na iyong mga may moral na impluwensya sa bata.

Mahalaga na matiyak natin na umiiral at napapaigting ang mga sistema ng pagbibigay proteksyon sa mga bata nang sa gayon ay matugunan ang pag-uulat, pagtugon, pag-uusig, at rehabilitation ng mga batang biktima ng mga gumagawa ng online sexual abuse at exploitation.

Sa datos mula sa Philippine National Police Women and Children’s Protection Center, mahigit 17,600 report na kaso ng mga paglabag sa karapatan ng bata ang naitala noong 2023. Malaking bilang ng mga kasong ito ay pang-aabusong sekswal sa online at mga exploitation violation laban sa mga bata.

Sa paglaganap ng OSAEC na seryosong banta sa kaligtasan at kapakanan ng mga batang Pilipino, dapat siguruhin ng Senado na ang lahat ng stakeholder — kabilang ang mga ahensyang nagpapatupad ng batas, pambansa at lokal na pamahalaan, at pribadong sektor — ay inuuna ang pangangalaga sa bata at sinusuportahan ang adbokasiyang lumalaban sa pananamantala sa kanila.

Kailangan din nating palakasin ang international cooperation upang mapabuti ang pagbabahagi ng data at pag-uusig sa cross-border; mapahusay ang pananagutan ng mga digital platform, kabilang ang mga kumpanya ng social media upang maagap na matukoy at maalis ang mga tinaguriang ‘harmful content’ at maipatupad ang komprehensibong pampublikong awareness campaign sa mga komunidad, partikular na ang vulnerable groups tungkol sa mga panganib ng OSAEC.

Mahalagang maipatupad ang mga panukalang ito upang matiyak ang kaligtasan ng ating mga kabataan mula sa iba’t ibang anyo ng trafficking. Samahan at suportahan natin ang mga batang biktima upang makabangon silang muli at magkaroon ng pag-asa sa hinaharap.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com