ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | June 8, 2025
ISSUE #355
Ang kamatayan, hindi man natin alam kung kailan kakatok sa pintuan ng ating buhay, tiyak na mangyayari pa rin. Sadyang darating ang punto na tayo ay tatapak sa kani-kanya nating huling hantungan.
Ganunpaman, walang sinuman sa atin ang nararapat na makaranas ng hinagpis, karahasan o pagpapahirap.
Nawa ang bawat isa sa atin ay maging panatag at mapayapa sa pagharap ng takipsilim sa ating buhay.
Sa nakalulungkot na pagbaling ng mga pangyayari noong ika-1 ng Setyembre 2017, hindi naging mapayapa ang pagwawakas ng buhay ni Joseph, ang biktima sa kuwento na aming ibabahagi sa araw na ito na halaw sa kasong People of the Philippines vs. Sesenio Salingay y Ciudadano (CA-G.R. CR-HC No. 04798, April 28, 2025).
Sa katunayan ay naging marahas at karumal-dumal ang kanyang sinapit. Samahan ninyo kami sa pagbabahagi ng mga detalye kaugnay sa insidente na nagdala kay Joseph sa kanyang huling hantungan, at ang naging pinal na paghahatol ng hukuman ng mga apela kay Sesenio, ang tao na pinaratangan na pumaslang sa biktima.
Kasong murder ang inihain laban kay Sesenio sa Regional Trial Court (RTC) ng Tagbilaran City.
Batay sa bersyon ng panig ng tagausig, bandang alas-8:00 ng gabi, noong ika-1 ng Setyembre 2017, sa isang tindahan sa Dauis, Bohol, ay nagkaroon ng pagtatalo sa pagitan nina Joseph at Sesenio.
Si Honorato, ama ni Sesenio, ay agad umanong humingi ng saklolo kina Barangay Tanod John at Reynaldo upang awatin at pahupain ang magkabilang panig.
Si John ang sumunggab diumano kay Sesenio. Napansin niya na merong nakaumbok sa likod ni Sesenio. Isa pala itong kutsilyo na may walong pulgada ang haba.
Nakuha ni John ang naturang patalim at pinagsabihan si Sesenio, matapos ay hinila na umano papalayo ni Honorato ang kanyang anak. Subalit, lingid sa kanilang kaalaman, meron pa palang bitbit na isa pang kutsilyo si Sesenio. At nang makapiglas si Sesenio, bigla umano nitong sinugod ng saksak si Joseph. Sa gilid ng tiyan ng biktima tumarak ang patalim, sanhi upang umagos ang kanyang dugo at lumabas ang bahagi ng kanyang bituka. Dali-dali naman diumanong tumalilis si Sesenio.
Bagaman nadala pa sa pagamutan si Joseph at sumailalim sa operasyon, binawian din siya ng buhay.
Si Sesenio naman ay kalaunan nadakip ng mga pulis. “Not guilty” ang naging pagsamo ni Sesenio sa RTC. Bagaman hindi niya itinanggi na siya ang sumaksak kay Joseph, iginiit niya ang depensa na pagtatanggol lamang sa sarili at sa ama ang kanyang ginawa.
Ayon sa testimonya ni Sesenio, umuwi siya sa kanilang bahay matapos ang kanyang trabaho noong hapon ng ika-1 ng Setyembre 2017. Nadatnan niya umano na wala silang bigas. Sapagkat wala rin siyang pera na maipambibili ng pagkain para sa kanyang anak, naisipan niya na bumalik sa kanyang pinagtatrabahuan upang humiram ng pera sa kanyang amo.
Nadaanan niya umano ang tindahan kung saan nakikipag-inuman si Joseph. Inalok diumano siya nito na uminom subalit siya ay tumanggi, dahilan upang magbulalas diumano si Joseph: “Unsa man ka? Isog man kaha ka?” (Ano ang tingin mo sa sarili mo? Matapang ka na, ano?). Sinuntok din diumano siya ni Joseph ng dalawang beses, isa sa balikat at isa sa leeg. Tumakbo umano si Sesenio pabalik ng kanyang bahay. Bagaman hinabol siya ni Joseph ay hindi na umano siya naabutan nito. Subalit sinigawan diumano siya nito ng, “Bumalik ka rito kung matapang ka.”
Dahil sadyang kailangan diumano ni Sesenio na makahiram ng pera sa kanyang amo, naisipan niya na bumalik muli sa kanyang pinagtatrabahuan. Subalit wala umanong ibang paraan kundi ang madaanan niya ang tindahan kung saan nakikipag-inuman si Joseph. Kung kaya’t bilang proteksyon diumano, nagbitbit siya ng dalawang kutsilyo.
Nang marating nang muli ni Sesenio ang tindahan ay nagpang-abot na naman sila ni Joseph. Nakita niya rin umano roon si Honorato at ang dalawang barangay tanod. Bago pa man siya abutan ng suntok ni Joseph ay nahila umano siya ng isang tanod at nakuha ang kutsilyo mula sa kaniya.
Sinubukan diumano na pakalmahin ni Honorato si Joseph, subalit ipinagwalang-bahala lamang ito ng huli at sinakal si Honorato.
Dahil diumano sa takot na makitil ang buhay ng kanyang ama, sinugod ni Sesenio si Joseph at sinaksak sa gilid ng tiyan nito. Agad din diumano siyang tumalilis.
Matapos ang paglilitis sa kaso, nagbaba ng desisyon ang RTC noong ika-18 ng Setyembre 2023 at hinatulan si Sesenio na maysala para sa krimeng murder.
Ayon sa RTC, hindi umano napatunayan ni Sesenio ang justifying circumstances na self-defense at defense of a relative. Maliban sa kanyang testimonya na sinakal ni Joseph ang kanyang ama, wala na umanong iba pang testimonya na inilabas ang depensa na magpapatotoo sa naturang akto ng pananakal.
Sa katunayan, taliwas diumano ang pahayag ni Sesenio sa testimonya nina John at Reynaldo na may sampu hanggang labing-dalawang metro ang layo ni Honorato.
Kung kaya’t, para sa RTC, labis-labis diumano ang ginawa ni Sesenio sa hinihingi at hindi matatanggap ang pagdadahilan na ipinagtanggol lamang niya ang kanyang sarili at ang kanyang ama.
Sa pagnanais na mabaliktad ang hatol ng RTC, naghain si Sesenio ng apela sa Court of Appeals (CA) Cebu City. Tumayong abogado ni Sesenio si Manananggol Pambayan M.R.V. Relucio na mula sa aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit Visayas (PAO-RSACU Visayas).
Mariin na iginiit ng depensa na self-defense at defense of a relative ang ginawa ni Sesenio. Nagsimula umano sa panig ng biktima ang hindi makatarungan na pagsalakay at ang ginawa lamang ng inakusahan ay naaayon sa pangkaraniwan na reaksyon ng isang taong nahaharap sa napipintong panganib.
Dagdag pa ng depensa, hindi maaaring makonsiderang murder ang ginawa ng inakusahan, sapagkat hindi umano napatunayan ng tagausig nang higit pa sa makatuwirang pagdududa ang sirkumstansya na pagtataksil. Kung kaya’t dapat umano na mapawalang-sala si Sesenio.
Giit naman ng panig ng Office of the Solicitor General (OSG), hindi maituturing na self-defense at defense of a relative ang ginawa ni Sesenio, sapagkat hindi umano nakakitaan ng pagalit o palaban na pag-uugali ang biktima na maaaring magbigay ng hudyat na meron siyang kagyat na banta ng pananakit. Wala rin umanong makatuwiran na pangangailangan upang saksakin ni Sesenio ang biktima.
Dagdag pa ng OSG, merong pagtataksil sa parte ng inakusahan, sapagkat noong siya ay umuwi, kumuha siya ng dalawang kutsilyo, isinukbit sa kanyang bewang at bumalik sa tindahan, kung nasaan ang biktima na noon ay walang sandata.
Wala rin umanong pagkakataon ang biktima na depensahan ang kanyang sarili sa bilis ng ginawa na pag-atake ng inakusahan.
Sa pagdedesisyon sa apela ni Sesenio, ipinaliwanag ng CA Cebu City na bumaling sa inakusahan ang pasanin ng pagpapatotoo o burden of evidence sapagkat iginiit niya ang justifying circumstances na self-defense at defense of a relative.
Kaugnay nito, kinakailangan na mapatunayan niya ang bawat elemento ng mga naturang depensa upang siya ay mapawalang-sala.
Ang mga elemento ng self-defense ay ang sumusunod:
“(1) unlawful aggression on the part of the victim; (2) reasonable necessity of the means employed to prevent or repel such aggression; and (3) lack of sufficient provocation on the part of the person resorting to self-defense.”
Ang mga elemento naman ng defense of a relative ay:
“(1) unlawful aggression on the part of the victim; (2) reasonable necessity of the means employed to prevent or repel such aggression; and (3) in case the provocation was given by the person attacked, that the one making the defense had no part therein.”
Matapos ang masiyasat na muling pag-aaral sa kaso ni Sesenio, hindi nakumbinsi ang hukuman ng mga apela na naitaguyod ng depensa ang self-defense at defense of a relative. Hindi umano napatunayan ng Depensa na merong unlawful aggression sa parte ng biktima. Bagaman kanilang iginiit na ang biktima ang nagsimula ng gulo nang hamunin nito at suntukin ng makadalawang ulit ang inakusahan, humupa na umano ang agresyon nang makauwi si Sesenio sa kanyang bahay at hindi na nahabol pa ng biktima.
Kung kaya’t sa punto na iyon, wala na umanong pangangailangan para ipagtanggol pa ni Sesenio ang kanyang sarili.
Wala rin umanong iba pang ebidensya na nagpapatunay na sinakal nga ng biktima si Honorato.
Sa katunayan, sinabi umano mismo ni Honorato na itinulak lamang siya ng biktima, habang sa pahayag naman nina John at Reynaldo, pinakakalma umano ni Honorato si Sesenio nang saksakin ng huli ang biktima.
Hindi rin umano napatunayan ng depensa na merong makatuwiran na pangangailangan ang inakusahan sa paraan na kanyang ginamit upang maiwasan o masalag ang sinasabing agresyon mula sa biktima.
Kapuna-puna umano sa hukuman ng mga apela na walang sandata ang biktima, habang si Sesenio ay merong bitbit na dalawang patalim. Naroon din umano si Honorato, John at Reynaldo nang maganap ang insidente. Kung kaya’t hindi umano makatuwiran ang pamamaraan na ginawa ni Sesenio sa sinasabi niya na pagtatanggol lamang sa kanyang sarili at ng kanyang ama.
Ganunpaman, pinanigan ng CA Cebu City ang paninindigan ng depensa na, sa ginawa na pagpaslang sa biktima, wala ang mga sirkumstansya ng pagtataksil at malinaw na paghahanda.
Ipinaalala ng hukuman ng mga apela na ang mga qualifying circumstances na nakasaad sa Artikulo 248 ng ating Revised Penal Code ukol sa krimen na Murder, kabilang dito ang pagtataksil (treachery) at malinaw na paghahanda (evident premeditation), ay kinakailangan na mapatunayan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa tulad ng pagpapatunay sa mismong krimen.
Hindi umano nakakitaan ng CA Cebu City ng indikasyon na sadyang pinili ni Sesenio ang kanyang paraan at pamamaraan upang masiguro na makikitil niya ang buhay ni Joseph.
Bagkus, para sa appellate court, maaaring bunsod ng bulag na galit, dahil sa hindi inaasahang daloy ng mga pangyayari, kaya binunot na lamang ni Sesenio ang kanyang patalim at tuluyang saksakin ang biktima.
Hindi rin umano naitaguyod ng tagausig kung sa ano’ng punto napagdesisyunan ni Sesenio na paslangin ang biktima. Mahalaga umano ang pagtataguyod sa alegasyon na iyon upang masabi kung meron bang sapat na panahon na lumipas na magpapakita ng determinasyon ng inakusahan na paslangin ang biktima.
Sa mga kadahilanang ito, bahagya na ipinagkaloob ng CA Cebu City ang apela ni Sesenio. Mula sa hatol para sa krimeng murder ay ibinaba sa krimeng homicide ang naging hatol sa kanya.
Pagkakakulong ng sampung taon na prison mayor, bilang minimum, hanggang labing-apat na taon, walong buwan at isang araw na reclusion temporal, bilang maximum, ang parusa na ipinataw sa kaniya.
Ipinag-utos din ng hukuman ng mga apela ang pagbabayad ni Sesenio sa mga naulila ni Joseph ng halagang P50,000.00 bilang civil indemnity, P50,000.00 bilang moral damages, at P84,840.52 bilang actual damages, na merong karagdagan na anim na porsyentong interes bawat taon mula sa petsa na naging pinal ang naturang hatol hanggang sa mabayaran ang kabuuang halaga ng mga ito,
Ang desisyon ng CA Cebu City ay naiproklama noong ika-28 ng Abril 2025.
Maaaring merong naging kamalian si Joseph, kung totoo man na sinigawan at sinuntok niya si Sesenio noong araw ng insidente; maaaring ang espiritu ng alak ang umudyok at tumulak sa kanya para gawin ang mga bagay na iyon; maaari din na sadyang bulag na galit ang nanaig kay Sesenio upang saktan ang biktima; at, maaari na hindi inasahan ni Sesenio na siya ang magdadala kay Joseph sa huli nitong hantungan.
Gayunpaman, hindi sapat ang alinman sa mga ito upang maranasan ng biktima ang labis-labis na karahasan na sa isang iglap.
Kahit din merong kaparusahan na pangungulungan na ipinataw kay Sesenio, hindi maalis sa aming isipan na maaaring dumadaing pa rin si Joseph sa kabilang buhay.
Sa aming pakiwari, liban sa hinagpis ng pisikal na sakit na maaaring kanyang napagdaanan, tila ang higit na mabigat na pasakit para sa kanya ay ang tuluyan nang mawalay sa kanyang mga mahal sa buhay. Kung kaya’t sana ay kapulutan ng aral ang kuwento na ito. Huwag daanin ang anumang bagay sa init ng ulo. Hangga’t maaari, umiwas na lamang sa gulo upang tayo sa ating kapwa o sa ating mga sarili mismo ay hindi maperhuwisyo.