Pagtanggi sa mana na naaayon sa batas

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | July 25, 2025

Dear Chief Acosta,

May katanungan ako tungkol sa naiwang ari-arian ng aming ama na namatay noong nakaraang taon. Tatlo kaming magkakapatid na naiwan. Noong ika-13 ng Enero 2025, habang nasa pagtitipon kami para idaos ang kaarawan ng isa naming kamag-anak, sinabi ng panganay naming kapatid na tinatanggihan niya ang mana mula sa mga ari-arian na naiwan ng aming ama. Noong ika-10 ng Hunyo 2025, namatay ang aming panganay na kapatid dahil inatake siya sa puso. Hinahabol ng aking pamangkin, anak ng panganay naming kapatid, ang hati ng kanyang namatay na ama sa naiwan na ari-arian ng kanyang lolo. Sinabi ko na wala na siyang karapatan dito sapagkat tinanggihan na ng kanyang ama ang pamana. Tanong ko lang kung maaari pa bang makakuha ng bahagi ang aking pamangkin kahit mismong ang namatay niyang ama ang tumanggi sa mana mula sa mga ari-arian na naiwan ng aming ama. — Nash

---

Dear Nash,

Ang pagtanggi sa mana ay isang legal na hakbang upang talikuran ng isang tagapagmana ang kanyang karapatang magmana mula sa isang taong namatay. Ito ay kabaligtaran ng pagtanggap ng mana. May iba’t ibang dahilan ang bawat tao sa pagtanggi sa kanilang mana. Isa sa madalas na dahilan ay mayroon silang masamang ugnayan sa namatay at mas pinipiling hindi maiugnay sa kanyang ari-arian.

Ang pagwawaksi ng mana ay hindi basta-basta na lang puwedeng gawin. Ito ay kailangang ipahayag sa isang malinaw na paraan. Ang mga epekto ng pagtanggi sa mana ay laging babalik sa oras ng pagkamatay. 

Ang mga kinakailangan para sa pagtanggi sa mana ay matatagpuan sa Artikulo 1043 ng New Civil Code, gaya ng: (1) katiyakan sa pagkamatay ng yumao, at (2) katiyakan sa karapatan na magmana. Nakasaad dito na:

“Article 1043. No person may accept or repudiate an inheritance unless he is certain of the death of the person from whom he is to inherit, and of his right to the inheritance.”

Ang iba’t ibang paraan ng pagtanggi sa mana ay nakalahad sa Artikulo 1051 ng nasabing batas. Ayon dito:

“Article 1051. The repudiation of an inheritance shall be made in a public or authentic instrument, or by a petition duly presented to the court having jurisdiction over the testamentary or intestate proceedings.”

Dagdag pa rito, kung ang tagapagmana ay namatay nang hindi pa natatanggap o tinatanggihan ang mana, ang kanyang karapatan ay lilipat sa kanyang mga tagapagmana alinsunod sa Artikulo 1053 ng New Civil Code. Ang pagtanggap o pagtanggi sa mana, kapag nagawa na, ay hindi na maaaring bawiin at hindi na maaaring kuwestiyunin. Gayunpaman, may mga eksepsyon na nakasaad sa Artikulo 1056 ng nabanggit na batas: 

“Article 1056. The acceptance or repudiation of an inheritance, once made, is irrevocable, and cannot be impugned, except when it was made through any of the causes that vitiate consent, or when an unknown will appears.”

Sa iyong sitwasyon, maaari pa ring makuha ng iyong pamangkin ang parte sa mana ng kanyang ama kahit mismong ama na niya ang tumanggi sa mana mula sa mga ari-arian na naiwan ng inyong ama. Ang pagtanggi sa mana na diumano’y ginawa ng iyong kapatid ay hindi epektibo at walang bisa sapagkat hindi ito ginawa alinsunod sa ating New Civil Code. 

Upang maging epektibo at may bisa ang pagtanggi sa mana, kailangang ito ay nasa isang kasulatang pampubliko o authentic na dokumento o sa pamamagitan ng isang petisyon na iniharap sa hukuman na may hurisdiksyon o kapangyarihang dinggin ang mga usaping may kinalaman sa pamana (Artikulo 1051, New Civil Code). Sa kaso ng iyong yumaong panganay na kapatid, ang pagtanggi niya sa kanyang mana ay sa pamamagitan lamang ng salita. Hindi ito maaaring maituring na pagtanggi na naaayon sa ating batas. 

Ayon naman sa Artikulo 1053 ng New Civil Code, kapag ang tagapagmana ay namatay nang hindi pa natatanggap o tinatanggihan ang pamana, ang kanyang karapatan ay lilipat sa kanyang mga tagapagmana. Kaya naman, ang bahagi ng iyong yumaong panganay na kapatid sa kanyang mana sa ari-arian na naiwan ng inyong ama ay maisasalin o lilipat sa kanyang mga tagapagmana, na kinabibilangan ng iyong pamangkin na nabanggit sa iyong katanungan.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.