“New Agrarian Emancipation Act”, batas para sa magsasaka

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 8, 2025

Mahalaga ang gampanin ng mga magsasaka sa ating lipunan, kaya naman sila ay pinahahalagahan ng ating pamahalaan. Malapit sa puso ng ating Pangulo ang mga magsasaka. Pinangasiwaan pa nga niya noon ang Department of Agriculture (DA), noong siya ay bagong halal na Pangulo ng ating bansa. Makikita natin kung gaano niya binibigyan ng halaga ang ating mga kababayang magsasaka. 

Noong ika-7 ng Hulyo, 2023, nilagdaan ng ating Pangulong Ferdinand R. Marcos, Jr., ang Republic Act (R.A.) No. 11953 o mas kilala sa titulong “New Agrarian Emancipation Act.” Isinabatas ito upang igawad sa mga magsasaka ang repormang agraryo, o tinatawag na Agrarian Reform Beneficiaries (ARBs), ang pagkondona sa kanilang mga principal loans, hindi nabayarang amortizations, at interes nito, at upang hindi sila isali sa pagbabayad ng estate tax sa agricultural land na iginawad sa kanila sa ilalim ng Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP). 

Ang mga ARBs ay tumutukoy sa mga magsasaka o manggagawang bukid na pinagkalooban ng mga lupain sa ilalim ng Presidential Decree (P.D.) No. 27, Republic Act (R.A.) No. 6657 at Republic Act (R.A.) No. 9700, at may mga natitira pang balanse sa utang na babayaran sa Land Bank of the Philippines (LBP) at sa mga pribadong may-ari ng lupa.

Bukod sa pagkondona sa kanilang pagkakautang, nakasaad din sa batas na ang mga ARBs ay mga Pilipinong magsasaka na may karapatan na tumanggap ng suporta mula sa mga ahensya ng pamahalaan, partikular na mula sa DA. Kaya ipinag-utos ng batas sa DA na isama ang mga ARBs sa Registry System for Basic Sectors in Agriculture (RSBSA) at ipaabot sa kanila ang lahat ng mga serbisyong pangsuporta na nararapat sa ating mga magsasaka. 

Ang lupang iginawad sa mga ARBs ay hindi rin dapat isama sa kabuuang ari-arian (estate) nila, para sa mga layunin ng pagbabayad ng buwis sa mana (estate tax), sa oras na ang nasabing benepisyaryong magsasaka ay yumao. Dapat ding hikayatin ng Department of the Interior and Local Government (DILG) ang mga lokal na pamahalaan na magpatibay ng lokal na amnestiya sa mga buwis sa real property at iba pang transfer taxes para sa mga kuwalipikadong magsasaka sa ilalim ng batas na ito.

Nakasaad din sa nabanggit na batas na anumang nakabinbing kasong administratibo (forfeiture case) na isinampa ng DAR dahil lamang sa kabiguan ng isang ARB na bayaran ang 30 taong amortisasyon, kasama ang anim na porsyento (6%) na taunang interes, ay agad na pinababalewala. Kaya inatasan ang DAR na kumilos upang ibasura ang lahat ng mga aksyon na nakabinbin sa mga korte na may kaugnayan sa pagkolekta ng hindi nabayarang prinsipal at mga interes sa mga lupaing agrikultural na sakop ng mga batas sa repormang agraryo.

Ang pagpapatupad ng pinal na desisyon dahil sa kabiguan ng isang ARB na magbayad ng 30 taong hulog kasama ang 6% na taunang interes na nagresulta sa diskuwalipikasyon ng ARB, ang pagkansela ng titulo ng repormang agraryo, ang pagpuksa sa mga karapatan sa pagmamay-ari ng ipinagkaloob na lupain, gayundin ang pagpapalayas ng tao mula sa ipinagkaloob na lupain o ang pagbuwag sa anumang mga ipinatayo na matatagpuan doon, ay dapat na agad na wakasan. Gayundin, ang iginawad ng lupa kaugnay ng repormang agraryo ay agad na dapat ibalik sa kuwalipikadong magsasaka. 

Anumang titulo ng lupang sakop ng repormang agraryo na nakansela bilang resulta ng pinal na desisyong administratibo ay agad na muling bubuuin pabor sa ARB. Kung sakaling ang lupang pang-agrikultura ay naigawad na sa iba pang benepisyaryo, ang DAR, hanggang maaari, ay magbibigay muli ng award sa nawalang benepisyaryo bunsod ng forfeiture case.

Subalit, sinumang tao na napatunayang nagkasala sa pamamagitan ng pinal na paghatol sa alinman sa mga ipinagbabawal na akto sa ilalim ng Seksyon 73 at nakamit ang alinman sa mga parusa sa ilalim ng Seksyon 74 ng R.A. No. 6657, ay hindi kuwalipikado na mapakinabangan ang mga benepisyo sa ilalim ng batas na ito.

Makikita sa mga probisyon ng batas na ito ang layunin ng ating Pangulo na bigyan ng suporta ang ating mga magsasakang nakinabang sa probisyon ng CARP Law. Ito ay isang uri ng pagkilala ng pamahalaan sa ambag ng mga magsasaka sa pag-unlad ng bayan tungo sa Bagong Pilipinas.