Mga military at uniformed personnel, may free legal assistance

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | July 6, 2025

Nitong April 15, 2025 ay nilagdaan ng ating Pangulo Ferdinand R. Marcos, Jr. ang Republic Act (R.A.) No. 12177, na tinawag na “Free Legal Assistance for Military and Uniformed Personnel Act.”  

Layunin ng batas na ito na protektahan ang dignidad at karapatan ng mga mamamayan, kabilang na ang mga responsable sa pagpapatupad ng Konstitusyon, pagtatanggol sa soberanya at teritoryo ng bansa laban sa lahat ng mga kaaway, pagpapatupad ng mga batas ng lupain, pagpigil sa mga krimen, at pagpapanatili ng kapayapaan at kaayusan. Dahil dito ay marapat na itaguyod ng Estado ang kapayapaan at kaayusan, at tiyakin ang kaligtasan ng publiko sa pamamagitan ng epektibo at mahusay na serbisyong militar na binubuo ng mga opisyal na may mataas na motibasyon.

Upang maisakatuparan ang layuning ito ng batas, ang Estado, kapag ito ay praktikal, ay dapat magkaloob ng libreng legal na tulong sa mga militar at unipormadong tauhan para sa mga kasong kriminal, sibil, o administratibong paglilitis na nag-uugat sa mga insidenteng nauugnay sa kanilang serbisyo sa bayan.

Ang mga military at uniformed personnel (MUP) na binabanggit ng batas ay tumutukoy sa mga opisyal, enlisted, at unipormadong tauhan ng Armed Forces of the Philippines (AFP), Bureau of Fire Protection (BFP), Bureau of Jail Management and Penology (BJMP), Philippine Coast Guard (PCG), Bureau of Corrections (BuCor), Philippine National Police (PNP), at Hydrography Branch ng National Mapping and Resource Information (NAMRIA).

Ang kasong tinutukoy ng batas ay iyong mga kasong sibil, kriminal, at administratibo na isinampa laban sa isang MUP para sa mga insidente na may kaugnayan sa pagtupad sa mga opisyal na tungkulin o sa pagganap ng kanyang mga responsibilidad. 

Ang pagtukoy kung aling mga kaso ang may kaugnayan sa serbisyo ay dapat gawin ng legal na tanggapan ng AFP, BFP, BJMP, PCG, BuCor, PNP, at NAMRIA, alinsunod sa ebidensyang ibibigay ng kinasuhang MUP. 

Sa pagtukoy kung ang isang MUP ay marapat na mabigyan ng libreng tulong legal, inaasahan na magiging patas ang naatasang opisyal. Kapag siya ay makitaan ng hindi patas na pagtatangi, may maliwanag na masamang loob, o labis at hindi mapalalampas na kapabayaan, at hindi wastong tumanggi o nag-apruba sa isang aplikasyon, mananagot siya sa ilalim ng Seksyon 3(e) ng Republic Act (R.A.) No. 3019, o kilala bilang “Anti-Graft Act and Practice Act."

Nakatala sa Seksyon 5 ng nasabing batas ang proseso para makakuha ng libreng serbisyong legal ng angkop na MUP.  Ayon dito:

“SEC. 5. Procedure and Coverage. -- Within twenty-four (24) hours from the official receipt of the charge against the MUP, the heads of the MUP agencies, through the head of the Legal Office, shall direct their respective legal officers to provide free legal assistance to qualified MUP as provided in this Act. The agencies shall establish guidelines and procedures for availing free legal assistance and determining service-related cases to be approved by the head of the MUP agency: Provided, that in case of conflict of interest, the MUP shall not be entitled to free legal assistance under this Act. Notwithstanding any provision to the contrary, ‘conflict of interest’ as used in this Act shall refer to an instance where the handling by the legal office of a case will adversely affect the interest of the MUP concerned agency.”

Ang isang kuwalipikadong MUP ay maaari ring makakuha ng serbisyong legal mula sa abogado ng gobyerno, alisunod sa sumusunod na patakaran:

“SEC. 7. Entitlement of Government Lawyers to Payment for Expenses. -- The government lawyer providing legal assistance to the MUP shall be entitled to payment of actual travel and other expenses, including Special Counsel Allowance for each appearance before the prosecutor's office, court, quasi-judicial, and administrative agency, or any competent body or tribunal, subject to existing laws, rules, and regulations.”

Sakop ng free legal assistance ang mga sumusunod na serbisyong legal: 

1. Legal representation in civil, criminal, or administrative proceedings, as far as practicable;

2. Legal advice or consultations;

3. Preparation of pleadings, motions, memoranda, and all other legal forms and documents; 

4. Court fees and other related fees; and 

5. Notarization of documents.