Maaari nga bang madawit ang taong nambato?

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Apr. 25, 2025

ISSUE #352

Kamakailan ay nagkalat ang mga larawan at video, kung saan ipinapakita ang mga iba’t ibang uri ng awayan, suntukan, batuhan, at saksakan.

Sa ilang sitwasyon, meron ding mga tinatawag na labis na mausisa, tulad ng mga “nambato” o “nakibato” sa isang umiiral na laban o awayan. Sa ganitong sitwasyon, maaari bang maituring na kasabwat ang mga “nambato” o “nakibato”?

Sa araw na ito, ating suriin ang naging paglilinaw ng hukuman para sa mga apela sa nasabing katanungan kaugnay sa isang kaso na nahawakan ng aming tanggapan (Public Attorney’s Office o PAO).Sa kasong People v. Haberia (CA-G.R. CR No. 456, Marso 24, 2025) sa panulat ni Honorable Associate Justice Tita Marilyn B. Payoyo-Villordon, ating tingnan kung paano ang daing ng isa sa ating mga kliyente na itago na lamang natin sa pangalang “Marky,” ay pinal na natuldukan nang siya ay mapawalang-sala mula sa kasong nagmula sa akusasyon ng sabwatan sa pagpaslang o homicide.

Bilang pagbabahagi sa nangyari, ating suriin ang mga naging paglalahad mula sa tagausig at akusado. Sa buod ng tagausig, noong ika-19 ng Hunyo 2003, bandang ala-1:00 ng hating gabi, matapos manggaling sa isang computer shop sina Roy, Barley at Marky, kapwa hindi nila tunay na pangalan, ay napagdesisyunan nila na magtungo sa lamay sa karatig bahay.

Ayon sa saksing si Gerald, hindi rin nito tunay na pangalan, hinimok aniya siya nina Roy at Barley na bugbugin si Filmar, hindi rin nito tunay na pangalan, subalit hindi siya sumang-ayon at sumama rito.Matapos ang ilang sandali, nakarating na rin sa lamay si Filmar.

Subalit sina Roy at Barley ay may hawak na umanong kahoy at agad umano itong hinampas kay Filmar. Sinubukan pa umanong tumakbo ni Filmar, ngunit hinabol pa rin siya nina Roy at Barley.

Nang maabutan siya, hinataw umano si Filmar, kung saan tinamaan ito sa ulo at kamay. Dahil dito, nabuwal si Filmar habang patuloy ang paghataw sa kanya ni Roy. Kasunod nito, nambato diumano ng semento o bato si Marky kay Filmar.

Sinubukan aniyang pigilan ni Gerald sina Roy at Barley, subalit hindi niya kinaya ang dalawa. Kaugnay sa insidente, namatay si Filmar sa tinamong sugat, lalo sa pinsalang tinamo ng kanyang ulo.Kinaumagahan, bandang alas-7:00 ng umaga, dinala aniya ng kanilang mga magulang sina Roy, Barley, at Marky sa istasyon ng pulis upang isuko ang mga ito kaugnay sa pagkamatay diumano ni Filmar.

Sa kabilang banda, mariing itinanggi ni Marky ang mga akusasyon laban sa kanya. Aniya, bagaman siya ay naroon din sa computer shop, wala siyang kinalaman sa nasabing away sa pagitan nina Roy at Filmar. Dagdag pa niya, nakita niya umano na nagkaroon ng alitan sa computer shop sina Filmar at Roy dahil sa pamamato aniya ni Filmar kay Roy.

Dahil dito, gumanti si Roy sa pamamagitan ng paghampas ng kahoy. Sinubukan din umano niyang awatin ang mga ito, subalit wala siyang nagawa, kaya hindi nagtagal ay umuwi na rin siya.Sa proseso ng pagdinig sa kaso, sina Roy at Barley ay umamin sa pagkakasala. Matapos ang paglilitis, hinatulan si Marky sa mga akusasyon laban sa kanya.

Ayon sa Regional Trial Court o RTC, napatunayan ng tagausig ang pakikipagsabwatan ni Marky kina Roy at Barley sa pagpaslang kay Filmar nang siya ay nambato, na siyang maituturing na aktibong pakikilahok sa aktwal na pagsasagawa ng krimen.

Inakyat sa hukuman para sa mga Apela o Court of Appeals sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan Maria Amelia Quiroz mula sa aming PAO-Special and Appealed Cases Service (PAO-SACS) ang kaso ni Marky.

Tulad ng ating unang nabanggit, sa desisyon na may petsang Marso 24, 2025, pinal na tinuldukan ng hukuman ang daing ni Marky nang siya ay mapawalang-sala.Isinasaalang-alang ng hukuman ang kakulangan ng ebidensiya na nagpapakita na nakipagsabwatan si Marky sa pagpatay kay Filmar, at dahil dito, hindi maaaring managot si Marky sa krimeng inihabla laban sa kanya.

Ayon sa hukuman , ang sabwatan o conspiracy ay higit pa sa simpleng pagkakaibigan, at ang simpleng presensiya sa lugar ng krimen ay hindi nangangahulugan ng pagkakaroon ng sabwatan.

Sa katunayan, kahit ang kaalaman tungkol sa pagsang-ayon na makipagtulungan ay hindi sapat upang ituring ang isang partido na kabilang sa isang sabwatan, kung wala namang aktibong pakikilahok sa paggawa ng krimen na may layuning isulong ang karaniwang plano at layunin.

Isinasaalang-alang ang mga nabanggit, mahalaga na ang sabwatan ay mapatunayan nang lampas sa makatuwirang pagdududa at ang mga haka-haka at ispekulasyon ay hindi sapat upang mapanatili ang isang hatol.

Sa kasong ito, ang ginawa ni Marky ay limitado lamang sa paghagis ng bato o halu-halong semento sa biktimang si Filmar, na tumama aniya sa balikat nito. Ang ganitong kilos lamang ay hindi nagpapakita na si Marky ay kumilos kasabay ng layunin nina Roy at Barley na patayin si Filmar. Kahit na naroon si Marky nang mangyari ang insidente, ang kanyang presensiya ay hindi nagpapakita na siya ay sangkot sa pagpatay na naganap.

Walang ebidensiyang ipinakita tungkol sa pag-uugali ni Marky bago, habang, at pagkatapos ng krimen na maaaring magpahiwatig na siya ay kasabwat nina Roy at Barley.

Ayon pa sa hukuman, ang desisyon sa luma ngunit hanggang ngayon ay napakahalaga at naaangkop na kaso ng People versus Portugueza (G.R. No. L-22604, 31 July 1967) ay nagbibigay-aral:

“Bagaman ang mga akusado ay magkakamag-anak at kumilos na may kaunting sabay-sabay o pagkakahawig sa pag-atake sa kanilang biktima. Gayunpaman, ang katotohanang ito lamang ay hindi nagpapatunay ng sabwatan. (People vs. Caayao, 48 Off. Gaz. 637) Sa kabaligtaran, mula sa kalikasan at bigat ng mga sugat na tinamo ng yumaong biktima, masasabi na ang umapela at ang isa pang akusado ay hindi kumilos ayon sa parehong layunin. Ang layunin ni Florentino Gapole ay patayin ang namatay, tulad ng ipinapakita ng katotohanan na siya ay nagdulot ng isang nakamamatay na sugat na halos putulin ang kaliwang braso. Sa kabilang banda, ang pinsalang dulot ng akusado, na bahagyang kumikiskis lamang sa subcutaneous na tisyu, ay hindi nagpapakita ng layuning patayin ang biktima. Hindi sapat na nakilahok lamang ang umapela sa pag-atake na ginawa ng kanyang kapwa-akusado upang isaalang-alang siyang kasamang pangunahing akusado sa kasong isinampa. Dapat din niyang ginawa ang kriminal na resolusyon ng kanyang kapwa-akusado bilang kanya.”

Gamit ang nabanggit na kaso, ang pahayag ng sabwatan ay lalong humihina dahil walang ebidensiya na may galit o sama ng loob si Marky laban sa biktimang si Filmar.

Sa kawalan ng matibay na motibo sa kanyang bahagi upang patayin ang namatay na biktima, hindi maaaring ligtas na ipalagay na nakipagkasundo si Marky na gumawa ng krimen kasama ang kanyang mga kapwa-akusado na sina Roy at Barley.

Sa katunayan, si Barley ay nagpatotoo na sinubukan ni Marky na awatin ang away sa pagitan nina Roy at Filmar.

Dahil dito, binibigyang-diin ng hukuman para sa mga apela na ang sabwatan ay dapat patunayan nang lampas sa makatuwirang pagdududa. Kinakailangan, ang isang hatol na nakabatay sa natuklasang sabwatan ay dapat ayon sa mga katotohanan at hindi sa mga simpleng haka-haka.

Ang ating legal na kultura ay nangangailangan na ang pagkakasala ay dapat nakabatay sa mga katotohanang ito bago ang sinuman ay maaaring maparusahan ng anumang krimen. Moral na katiyakan at hindi lamang posibilidad ang nagtatatag ng kasalanan.

Samakatuwid, muling ipinakita ng kasong ito na ang pawang presensiya sa pinangyarihan ng krimen, maging ang akto ng pamamato, kung hindi kaugnay sa layunin ng pangunahing may akda ng pamamaslang, ay hindi agad nangangahulugan ng pagkakaroon ng sabwatan.

Gamit ang mga nabanggit, ayon sa hukuman, dapat mapawalang-sala si Marky dahil hindi napatunayan ang sabwatan at kanyang pagkakasala nang higit sa makatuwirang pagdududa.

Ang nararapat na pagpapawalang-sala kay Marky ay naganap, at ang kaparusahan sa krimen ay iniatang sa mga totoong kumitil ng buhay ni Filmar. Ang kabanatang ito sa kaso ni Filmar. Kung saan, nabawasan ang bilang ng mga nanagot sa kaso, ay nagdagdag naman ng tamang kahulugan at totoong katuparan ng katarungan.