Kasunduan ng co-owners na lampas 10 taon

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 30, 2025

Dear Chief Acosta,

Tatlo kaming magkakapatid na nagmana ng isang gusaling may 10 palapag mula sa aming mga magulang. Lahat kaming tatlo ay nagkasundo at gumawa ng kasunduan na kami ay mananatiling co-owners ng nasabing ari-arian sa loob ng 20 taon dahil ito ay ipapaupa namin at ang kikitain mula rito ay paghahatian namin. Ang nasabing kasuduan ay epektibo simula 01 Agosto 2012 hanggang 01 Agosto 2032. Ngunit ngayong taong 2025, gusto nang humiwalay ng panganay naming kapatid sa pagiging co-owner. Gusto na niyang kunin ang kanyang bahagi na 1/3 ng ari-arian. Kami ay tutol dito dahil siya ay pumirma sa aming kasunduan. Maaari ko bang pigilang humiwalay ang panganay naming kapatid sa pagiging co-owner? Maraming salamat sa inyong kasagutan! — Summer

---

Dear Summer,

Ang co-ownership ay isang estado kung saan ang isang hindi nahahati na bagay o karapatan ay pagmamay-ari ng dalawa o higit pang mga tao. Madalas itong nangyayari sa mga mana, lalo na kapag walang malinaw na hatian ang mga tagapagmana. Sa Artikulo 484 ng New Civil Code ng ating bansa, partikular na nakasaad na:

“Article 484. There is co-ownership whenever the ownership of an undivided thing or right belongs to different persons.”

Karaniwan sa co-ownership na walang indibidwal ang minamandato o pinipilit ng batas na manatili bilang co-owner. Ang bawat co-owner ay maaaring bumukod at hingin ang kanyang bahagi sa kahit anong oras o panahon. Ngunit, kung mayroong kasunduan sa pagitan ng lahat ng co-owners na hindi nila ito hahatiin, kailangan itong sundin dahil ang kontrata ay batas sa pagitan ng mga partido. Ganoon pa man, ang gayong kasunduan na manatili sa co-ownership ay hindi dapat lumampas ng 10 taon. Nakasaad sa Artikulo 494 ng New Civil Code na:

“Article 494. No co-owner shall be obliged to remain in the co- ownership. Each co-owner may demand at any time the partition of the thing owned in common, insofar as his share is concerned. 

Nevertheless, an agreement to keep the thing undivided for a certain period of time, not exceeding ten years, shall be valid. This term may be extended by a new agreement. 

A donor or testator may prohibit partition for a period which shall not exceed twenty years. Neither shall there be any partition when it is prohibited by law.

No prescription shall run in favor of a co-owner or co-heir against his co-owners or co-heirs so long as he expressly or impliedly recognizes the co- ownership.” 

Ayon sa nabanggit, ang kasunduan na panatilihin ang co-ownership sa isang bagay o ari-arian ay hindi maaaring humigit sa 10 taon. Kaya naman sa inyong sitwasyon, hindi mo maaaring pigilan ang iyong panganay na kapatid na humiwalay sa pagiging co-owner sa gusaling namana ninyong magkakapatid mula sa inyong magulang, sapagkat ang nasabing kasunduan na umiral ng 20 taon ay walang bisa. Dahil dito, hindi niya kailangang hintayin na matapos ang 20 taon o hanggang 01 Agosto 2032 upang humiwalay sa pagiging co-owner.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.