Mga aral mula sa istorya ng pawikan, isabuhay sana natin

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | May 21, 2025

Maraming bulilyaso na napagdaanan ng marami nating kababayan dahil sa pagmamadali — sa trabaho, sa hanapbuhay, sa pagkamit ng pangarap at maging sa pag-aasawa.

Kaya naman magandang talakayin ang tungkol sa espesyal na araw ng mga pagong at pawikan sa darating na Biyernes, Mayo 23, ang World Turtle Day.  

Itinatag ito ng organisasyong American Tortoise Rescue para sa dalawang layunin. Isa, ang pangangalaga ng mga reptil na iyon na palaging karga ang kanilang pinamamahayang kalahan o shell. Ikalawa, ang pagprotekta ng kanilang likas na mga panahanan na lubhang nababawasan dala ng mapagsamantalang pagsira ng kanilang mga kanlungan, kabilang na ang polusyon.

Ang naglipanang plastik na basura sa karagatan at mga dalampasigan ay nakapipinsala rin, dahil nakakain ito ng mga naturang hayop at nakababara ng kanilang bituka. May gamit na straw pa ngang malalim na nakatusok sa butas ng ilong ng isang pobreng sea turtle noong 2015 na sa kabutihang palad ay nailigtas.  

Hindi maikakaila ang halaga sa sangkatauhan ng mga pawikan (na hindi lumulusong sa tubig) at pagong (na kayang lumangoy). Ito ay dala ng sari-saring tulong ng mga ito sa kabuuang sistema ng ekolohiya ng planeta. Kabilang dito ang pagbibigay-balanse sa populasyon ng iba’t ibang klase ng isda o insekto upang walang maging dominanteng lahi sa mga ito.

Nakapagpaparesiklo rin ang mga ito ng buto ng kanilang nakakaing prutas o natatamong sustansya mula sa nakakatakamang halaman o hayop. Dahil gumagawa sila ng pugad sa lupa o sa buhangin para sa kanilang pangingitlog, ang mga pawikan at pagong ay nakagagawa rin ng maaaring pamugaran ng ibang hayop.  

Sa kabila ng mga katotohanang iyan ay bahagyang bahagi lamang sa kamalayan ng karaniwang mamamayan ang mga pagong at pawikan, dahil hindi palasak ang mga ito bilang makukupkop na alaga. Malaking responsibilidad kasi ang pag-aruga ng kahit munting pagong at hindi pa ito maaaring mahawakan at maamo-amo, ’di gaya ng pusa o aso.  

Ngunit maaari nating tularan ang pagong sa isang kilalang aspekto nito: ang pagiging marahan. Atin munang linawin na ang mga nilalang na ito ay hindi mabagal dahil sila ay nakasuot sa kumbaga’y kanilang malaking bahay. Bagkus ay hindi nila kailangang tumakbo upang habulin ang kanilang papapakin, tapos mabagal pa ang kanilang metabolismo kaya’t ’di mangangailangang madaliin ang pagkilos. Hindi rin nila kailangang kumaripas na takasan ang posibleng banta sa kanila dahil maaari silang magtago sa kanilang kakaibang kaha.

Samantala, ang paa ng mga pagong ay mas angkop sa paglalangoy dahil maihahambing sa halimbawa’y flipper ng lumba-lumba kaysa sa paa ng mababangis na hayop.   

Sa kabilang banda, sa gitna ng modernong pamumuhay na puno ng matuling teknolohiyang nakaaalalay sa marami nating pang-araw-araw na gawain, ay nakaaalpas sa atin ang kahalagahan ng paghihinay-hinay. 

Pagkagising pa lamang sa umaga, matapos ang dapat ay sapat na haba ng tulog, ay mas mainam na hindi tayo bumangon nang bigla at sumibad mula sa hinigaan, at imbes ay magdasal at magnilay-nilay bilang malumanay na pagpukaw ng diwa. Sa pag-aalmusal, at sa anumang oras ng pagkain, mabuting dahan-dahanin ang pagnguya upang hindi mapuwersa ang ating lamang-loob at mas manamnam pa ang biyayang pagkain. Sa paliligo’t pagbibihis, ang pagiging maingat ay makapagpapaiwas sa pagkakadulas o pagkakatapilok. 

Sa paglalakad sa lansangan at pagtawid sa kalsada, maging mapagmatyag imbes na humangos, upang makaiwas sa disgrasya. Sa pagmamaneho, maging depensibo at huwag kaskasero para iwas-sakuna o trahedya.      

Sa pakikipag-usap, mainam na hindi mala-mananakbo ang pananalita upang tayo’y mas maintindihan at ’di naghahabol ng hininga. Sa pagtatrabaho, umiwas sa pagkataranta at tuwi-tuwina’y pumreno’t pagplanuhan ang kailangang gawin o isipin. Sa pag-uulat sa mga pinuno o pinagsisilbihan, mainam na maging kalmado at sigurado sa bibitawang mga pananalita. Sa bawat kilos, kayaning maging dalisay at banayad. 

Panalong katangian din ng pagong, bukod sa pagiging makupad ngunit maingat, ang tahimik at mapagpakumbabang pag-usad, gaya ng isinasaad ng aral mula sa walang maliw na pabulang ‘Aesop’ ukol sa liyebre at pawikan.

Sa bandang huli, ang pagong ay kasangkapan ng Maykapal upang sa ati’y ipaalala na ang patuloy na pag-usad gaano man tila kabagal, basta may tinutumbok na paroroonang inaasam ay may dalang pangako ng isang bagong pag-asa.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.