Mag-asawa, ‘di maaaring piliting magsama sa iisang bubong

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | July 11, 2025

Dear Chief Acosta,

Matapos magtrabaho sa labas ng aming bayan, hindi na umuwi sa tahanan namin ang asawa ko. Sa halip, siya ay bumalik sa bahay ng kanyang mga magulang at kapatid. Ilang beses ko siyang pinuntahan doon, ngunit tila itinatago siya at ayaw akong ipakausap sa kanya. May kapangyarihan ba ang korte na pilitin ang asawa ko na magsama kami sa iisang bubong? — Shane

---

Dear Shane,

Alinsunod sa Family Code of the Philippines, ang kasal ay isang espesyal na kontrata ng permanenteng pagsasama ng isang lalaki at isang babae na isinagawa alinsunod sa batas para sa pagtatatag ng buhay mag-asawa at pamilya. Ito ang pundasyon ng pamilya at isang di-mapapawing institusyong panlipunan na ang kalikasan, mga bunga, at mga pangyayari ay pinamamahalaan ng batas at hindi maaaring baguhin, maliban na lamang sa mga kasunduan sa kasal na maaaring magtakda ng mga ugnayang pag-aari sa panahon ng kasal, sa loob ng mga limitasyong itinakda ng ating batas.

Kaugnay nito, ang mag-asawa ay obligadong magsama, magpakita ng pagmamahal, respeto, at katapatan, at magbigay ng tulong at suporta sa isa’t isa.

Sa kasong Erlinda K. Ilusorio vs. Erlinda I. Bildner, et al., G.R. No. 139789, 12 Mayo 2000, sa panulat ni Honorable Associate Justice Bernardo P. Pardo, pinasyahan ng ating Kagalang-galang na Korte Suprema na walang hukuman ang may kapangyarihang pilitin ang isang asawa na makipamuhay sa kanyang asawa:

“May a wife secure a writ of habeas corpus to compel her husband to live with her in conjugal bliss? The answer is no. Marital rights including coverture and living in conjugal dwelling may not be enforced by the extra-ordinary writ of habeas corpus. x x x

Being of sound mind, he is thus possessed with the capacity to make choices. In this case, the crucial choices revolve on his residence and the people he opts to see or live with. The choices he made may not appeal to some of his family members but these are choices which exclusively belong to Potenciano. He made it clear before the Court of Appeals that he was not prevented from leaving his house or seeing people. With that declaration, and absent any true restraint on his liberty, we have no reason to reverse the findings of the Court of Appeals.

With his full mental capacity coupled with the right of choice, Potenciano Ilusorio may not be the subject of visitation rights against his free choice. Otherwise, we will deprive him of his right to privacy. Needless to say, this will run against his fundamental constitutional right. x x x

The Court of Appeals missed the fact that the case did not involve the right of a parent to visit a minor child but the right of a wife to visit a husband. In case the husband refuses to see his wife for private reasons, he is at liberty to do so without threat of any penalty attached to the exercise of his right.

No court is empowered as a judicial authority to compel a husband to live with his wife. Coverture cannot be enforced by compulsion of a writ of habeas corpus carried out by sheriffs or by any other mesne process. That is a matter beyond judicial authority and is best left to the man and woman’s free choice.”

Tinalakay ng ating Korte Suprema sa nasabing kaso na kung sakaling tumanggi ang isang asawa na makita ang kanyang kabiyak para sa anumang pribadong dahilan, malaya siyang gawin ito nang walang banta ng anumang parusang kalakip sa paggamit ng kanyang karapatan. Ang pagpilit sa isang tao na tumira kasama ang kanyang asawa sa kanilang tirahan ay isang bagay na lampas sa awtoridad ng hudikatura at pinakamabuting ipaubaya sa malayang pagpili at kapasyahan.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.