Kailan at paano kaya mangyayari ang inaasam na tahimik at masaganang pamumuhay?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo |August 14, 2023

Kagagaling ko lang sa isang maikli ngunit makabuluhang dalaw sa bansang Vietnam.

Sobrang ikli ang tatlong araw ngunit sa rami ng nakita, nakausap, narinig at naranasan, nagkaroon ako ng higit na personal na pagtingin sa mga bagay na pawang mga malalayo at ‘di mahalagang usapin.

Kay layo na ng taong 1975. Malapit-lapit nang mag-40 taon ang katapusan ng Vietnam War.

Nasa ikaapat na taon ng kolehiyo kami sa seminaryo. Pitong taon pa ang layo ng aming ordinasyon sa pagka-pari. Ngunit, ang laman ng mga balita noong panahong iyon ay ang paglusob ng mga Vietcong sa Saigon at sa iba’t ibang bahagi ng South (Timog) Vietnam.

Ika-30 ng Abril, 1975 nang lusubin ng mga North Vietnamese Army ang Palasyo ng Presidente ng South Vietnam at tuwirang tinapos na ang giyerang sinimulan noong 1969, sa simula ng pamumuno ni Pangulong Richard Nixon sa Estados Unidos.

Inakala ni Nixon na magiging maikli at mabilis ang katapusan ng giyera laban sa Hilagang (North) Vietnam. Gagamitin niya ang malalaking B 52 eroplano upang bombahin ang mga kampo ng Hilagang Vietnam sa Cambodia. Sinundan ito ng pakikipag-usap ng National Security Adviser Henry Kissinger kay Le Duc Tho, miyembro ng Politburo ng Partido Komunista ng Hilagang Vietnam.

Subalit, mali ang akala ni Nixon. Habang tumatagal at sa kabila ng patuloy na pambobomba sa Vietnam, lalong tumitindi at tila mas tumatapang pa ang mga kaaway.

Inisip na rin ni Nixon na palakasin ang militar ng Katimugang Vietnam (South Vietnamese Army) sa pamamagitan ng programang tinaguriang “Vietnamization.”

Noong nakaraang Miyerkules, nadalaw ko ang Cu Chi Tunnels. Ito ang kilalang mga tunnel na may kahabaan ng mahigit 400 kilometro na hinukay ng mga mamamayan ng Timog Vietnam at ng mga Vietcong upang labanan ang mga puwersa ng Estados Unidos.

Dito makikita ang pagkakaiba ng naturang “Conventional Warfare” at ng kilalang “Guerilla Warfare” na nagpanalo sa mga taga-Vietnam laban sa mga sundalong Amerikano.

Napakaraming sinira at pinatay ng mga bomba ng Amerikanong hinulog ng kanilang B 52 bombers. Lahat ng uri ng bomba, iba-ibang laki at iba-iba ang bisang pumatay, sumunog at sumira ng tao, gusali, tulay, kalye at anumang nakatayo sa ibabaw ng lupa.

Ito lang ang magagawa ng mga bomba, pumatay at sirain ang nasa ibabaw ng lupa.

Ngunit, ano ang laban ng mga bomba, baril at sundalong nasa ibabaw ng lupa sa mga mala-dagang sundalong mamamayan ng Vietnam?

Marami ang mga sundalo, eroplano, armas at bomba ng mga sundalong Amerikano pero matindi ang tiyaga at pagmamahal ng mga mamamayan ng Vietnam sa kanilang bansa. Bagaman hati sa dalawa ang bansang Vietnam sa hilaga at timog, ang hilaga sa ilalim ng mga komunista at ang timog sa ilalim naman ng demokratikong Vietnamese, ay hindi masyadong malinaw ang pagkakahati. Sa mga maliliit na bayan at maliliit na mamamayan na iisa ang salita, ang kultura at relihiyon (karamihan ay Buddhist), mas madaling mag-usap at magkaisa laban sa isang kaaway.

Sino nga ba ang kaaway? Habang pinapanood namin ang mga dokumentaryo ng Vietnam War, madalas na magbabala ang aming tour guide: “Be careful what you see and hear, there are two sides, you are now watching one side.” Hindi ko kaagad naintindihan kung ano ang ibig sabihin ng aming tour guide. Pero habang tumatagal, naging malinaw sa akin na isa siya sa marami kong nakasalamuhang ayaw tawaging Ho Chi Minh City ang Saigon. Napakinggan at naramdaman ko ang malalim na sinasabi nila tungkol sa matanda at malalim na kasaysayan at kultura ng dating Vietnam na ang isang sentro ay Saigon.

Doon ko nabatid at naunawaan na hanggang ngayon, hindi pa tapos ang giyera. Nahati ang Vietnam sa dalawa. Ang hilaga ay kasama ng mga bansang komunista (Russia at Tsina) habang ang timog ay kasama sa mga bansang demokratiko. Gayunman, magkakamag-anak, magkakapatid, magkababayan ang hilaga at timog. Sa mukha, sa balat, sa malalim at matagal nang kasaysayan, iisa sila.

Hindi ba ganoon din tayo? Iisa ang mga Pilipino, pero bakit merong tinatawag na mayaman at mahirap? Nasa poder, malapit sa poder, walang poder at malayo sa poder.

Iba ang karanasan at pananaw ng dalawa. Tila mayroon ding dalawang bayan na kinabibilangan ng mga mamamayan. Tulad ng mga taga-Vietnam na nagtatanong, hindi rin naiiba ang sa natin.

Kailan at paano magiging isa ang pangarap na inaasam ng mga mamamayan? Ang pangarap na magkaroon ng tahimik at masaganang pamumuhay.