Sa nalalapit na eleksyon, pagnilayan, pagdasalan ang bokasyon o propesyon, paglilingkod o pera

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | May 5, 2025

Matindi ngayon ang atensyon ng buong mundo sa papalapit na “conclave” (con clave o may susi sa Latin), ang proseso ng pagpili ng susunod na Santo Papa. 

Ganoon na lang ang interes sa pagpili ng susunod na pope dahil na rin sa iniwang pamana (legacy) ni Papa Francisco. Napakayaman, punumpuno ng kabuluhan ang 12 taon ng paglilingkod ng yumaong Pope Francis na laging nakabantay at interesado sa mga nagaganap sa mundo at ang epekto nito sa tao, lipunan, kalikasan at ang mga haligi na kinatatayuan ng kabihasnan mula katotohanan, katarungan, kapayapaan at ang dangal ng bawat indibidwal na galing sa pagiging mga anak ng Diyos.

Sa gitna ng usapin ng susunod na Santo Papa ay ang malalim at banal na katotohanan tungkol sa mismong kalikasan nito. Ito ba ay isang propesyon tulad ng iba’t ibang propesyong pinipili ng tao -- doktor, arkitekto, abogado, guro, sundalo o pulitiko? Oo, dahil gaya anumang propesyon, maingat na pinipili at pinagdaraanan ang paghuhubog ng kandidato sa pagiging pope. Mula sa pagiging seminarista hanggang maging pari, obispo, kardinal at sa huli ang pagiging Santo Papa.

Nang mga unang buwan ni Papa Francisco, narinig itong inirereklamo ang mga “karerista” (careerist) sa simbahan. 

Noong Hunyo 6, 2013 nagsalita si Pope Francis sa mga estudyante ng Academia sa Roma. Nag-aaral sa Academia ang mga nagiging mga “Nuncio” o opisyal na kinatawan ng Papa, mga kinikilalang “Ambassadors” ng Batikano sa iba’t ibang bansa sa buong mundo. Sinabi niya, “Careerism is a leprosy. All types of priestly ministry require ‘great inner freedom,’ which calls for vigilance in order to be free from ambition or personal aims, which cause so much harm to the church”.

Malapit na ang midterm election, sa susunod na Lunes, Mayo 12, 2025, maghahalal na naman ng mga senador, kongresista, partylist representatives, mayor at mga konsehal. Mahalaga ring isipin ng lahat ang sinabi ng yumaong Papa Francisco tungkol sa ‘ketong ng karerismo’. 

Hindi pari ang mga pulitiko ngunit maaari nating sabihin na hindi rin propesyon kundi bokasyon ang pagiging pulitiko. 

Hindi hanapbuhay ang pagtakbo para sa puwesto sa pamahalaan. Kung totoo ang bukambibig ng lahat ng kandidato ngayon, malinaw na hindi hanapbuhay, hindi pagkakaperahan ang kanilang pagtakbo sa pulitika.

Paulit-ulit nang narinig ng lahat sa mga miting de abanse: “Trabaho para sa lahat! Pagkain sa bawat hapag! Kalinisan at kaayusan sa lahat ng lugar! Libreng pag-aaral para sa lahat ng bata! Libreng pakonsulta at gamot sa lahat ng seniors! Tuloy ang 4Ps!” At meron pang mga mahiwagang pangako tulad ng: “May agimat ang lahat! Iboto ang anak ko, mukha ng bagong pulitika! Isumbong mo kay sen at maaayos ang lahat! Ibotong straight at magbabago ang lahat! Ibalik siya at babalik ang nawalang kapayapaan at kaayusan!”

Sino sa mga kandidato ang nagsasabi ng totoo? Sino sa kanila ang mapagkakatiwalaan? Madali namang mabatid ang sagot dito. Alamin lang kung sino sa muling tatakbo ang yumaman at malinaw na nagpayaman noong siya ay nanunungkulan. Malinaw ang halos walang ginawa kundi nagpapogi o nagpapaganda lamang. 

Maliwanag din kung sino ang tunay na naglingkod at hindi nangurakot. Simple ngunit lantad ang katotohanan sa sinabi ng isang pulitiko na kung sino ang malaki ang ginastos sa halalan, tiyak siya rin ay babawi. 

Sa darating na Miyerkules, Mayo 7, 2025, papasok sa Sistine Chapel sa Roma ang mahigit-kumulang 135 na Cardinal. Isasagawa nila nang lihim ang “conclave” ang pagpili ng susunod na Santo Papa. 

Lihim, walang kampanya, walang mga poster at tarpaulin. Walang “paid ad sa radyo, diyaryo, telebisyon at social media.” Walang pakain, pa-T-shirt, palabas, pa-bayle at walang pabaon.

Kaylayo sa karaniwang galaw ng mundo ang pagpili ng susunod na pope. Napakalayo sa halalan sa ating bansa. Naglipana ang mga poster ng mga kandidato at napakaraming mga parade at motorcade.  

Hindi naman lahat ng kandidato sa anumang puwesto ay maaaring may ‘ketong ng karerismo’ (careerism is a leprosy). Mayroong malinis at totoo ang paghahangad na maglingkod, baguhin, pagandahin ang takbo ng luma at bulok na sistema ng pulitika sa bansa. Mayroong tumutugon sa bokasyon, sa banal na tawag mula sa Diyos na maglingkod ng totoo at hindi maghangad lang ng posisyon at yaman.

Isang linggo pa bago ang eleksyon, mahalagang manahimik, taimtim na manalangin at tanungin natin ang Diyos, “Sino po Panginoon ang totoo, ang may bokasyon na tunay na maglingkod at hindi lang gagamitin ang posisyon para sa sarili at sa pamilya kundi para sa kapwa, sa lahat, lalo na sa mga higit na nangangailangan. Sino po Panginoon ang gusto Ninyo, ang alam Ninyong makakabuti, makakatulong sa pagbabago at pagbuti ng lahat, ng mga namumuno, ng paraan ng pamamahala sampu ng pananaw at pag-uugali ng bawat mamamayan!” Amen.

Mga katangian ng Santo Papa: Maka-Diyos, makatao, makakalikasan

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | May 4, 2025

Sunud-sunod ang pakiusap sa atin ng mga “foreign media” na magbahagi tungkol sa pagkakakilala natin kay Cardinal Luis Antonio “Chito” Tagle. Tumulong tayo sa pagbibigay ng maraming karanasan kasama ang Cardinal at ang aming ibang kaeskwela noong kami ay mga batang-batang seminarista noon pang dekada 70, mahigit nang 50 taon na ang nakararaan. 

At laging kasunod na tanong ay: “Sa tingin ninyo bagay ba siya na maging kahalili ng yumaong Papa Francisco?”

Madaling sagutin ang unang tanong tungkol sa pinagsamahan namin ng kilala at popular na Cardinal subalit ibang usapan ang talakayin ang susunod na Santo Papa. Bakit? 

Dahil ang pagpili sa susunod na pope ay malayo sa karaniwang pagpili tulad ng pagpili ng kandidato sa nalalapit na halalan. 

Noong misa natin nitong nakaraang Huwebes, Pista ni San Jose, Manggagawa, binanggit natin ang mga kakaibang katangian ni Papa Francisco o Lolo Kiko sa ating lahat.

Una, siya ay maka-Diyos. Hindi naman maka-Diyos tulad ng karaniwang pakahulugan dito ng mga kandidato. Para sa maraming kandidatong tumatakbo sa eleksyon, tatlo ang ibig sabihin ng maka-Diyos: nakikita sa simbahan; nagdo-donate sa simbahan at malapit sa mga opisyal ng simbahan tulad ng cardinal, obispo at pari. Malinaw na malinaw na hindi ito maka-Diyos. 

Maka-Diyos ang tao kung malinis ang kanyang kalooban. Siya ay totoo at walang pagkukunwari. Malinis at hayag ang kanyang motibo. Hindi siya nanlilinlang, nambobola at nanggagamit. Kung tunay siyang maka-Diyos, tutulong siya sa kapwa Pilipino na walang inaasahang kapalit. At ganito si Papa Kiko.

Pangalawa, siya ay makatao. Bukas at nauunawaan niya ang puso ng tao lalung-lalo na ang mga biktima ng karahasan, hindi makatarungan at sakim na mundo. Kaya’t makikita ang pope sa kanyang walang sawang pakikitungo sa mga biktima ng giyera, kalamidad at sa laganap na kultura ng salapi na umiiral sa buong mundo mula sa mayayamang bansa hanggang sa maliliit at mahihirap na bansa. Ngunit, iba kung pera hindi tao ang mahalaga. Ang dangal ng tao ay nasusukat hindi sa kanyang likas na kahalagahan kundi sa mababaw na panukat ng pera.

Pangatlo, siya ay makakalikasan. Malinaw din na si Papa Kiko ay ang pope na malapit kay Inang Kalikasan. Mahal niya at pinagmamalasakitan niya ang kalikasan na bumubuhay at nagpapasigla sa lahat. Ito ang nasasaad sa kanyang sinulat noong 2015, ang kanyang liham pastoral na “Laudato Si.” Dito rin niya tinuligsa ang mundong walang pagmamahal at pagtatanggol sa kalikasan na ginawa nang isang “paninda” o bagay na pagkakaperahan. Nakapaloob dito ang polusyon, pagkasira ng mga bundok, sakahan, kagubatan sampu ng mga dagat, lawa, ilog, sapa at anumang tubigan; ang pagdumi at pagsasalaula ng hangin sampu ng pagkain, tanim at hayop na ginagamitan at pinakakain ng kimiko o mga artipisyal na pestesidyo at pagkain na lumalason sa tao at sa lahat.

At napakahalaga ang pagka-makamahirap ni Papa Kiko. Noong panahon na siya ay magiging pope na, nilapitan siya ng Cardinal ng Brazil na si Cardinal Humes at ibinulong sa kanyang tainga, “Jorge, huwag mong kakalimutan ang mga mahihirap.” Ito ang dahilan ng kanyang pagpili sa pangalang Francisco bilang pakikiisa niya sa Santong Patron ng mga mahihirap na si San Francisco ng Assisi.

Mahalagang balikan ang mga katangian ni Papa Francisco sa usapin ng susunod na Santo Papa. Hindi sapat na popular ang kandidato tulad ng pulitika sa ating bansa.

Mahalaga na ang candidates na pope ay may tunay at wagas na kaugnayan sa lahat, lalo’t higit ay pinakamahalagang pakitunguhan ang isang papa na hindi lang namumuno sa mga Katoliko kundi kinikilalang isa sa mga mahalagang lider ng buong mundo.

Patuloy na aalingawngaw ang tinig ni Papa Francisco sa usapin ng kalagayan ng mga mahihina at vulnerable sa kasalukuyang mundo na nasa bingid ng giyera. Dadagundong din ang kanyang tinig sa patuloy na pagwasak ng mga korporasyon sa kalikasan, at ang mababaw at walang pakialam na pananaw ng marami tungo sa kalikasan. 

“Huwag ninyong patuloy na sirain at patayin ang kalikasan dahil ito ang ating iisang tahanan, ‘Our Common Home’.”

Tunay ngang angkop ang pagpili niya ng pangalang Francisco dahil palagi siyang maaalala bilang ‘Papa ng mga Dukha’. 

Saan man siyang magtungo, lagi niyang hinahanap ang mga mahihirap. Maski na sa Batikano, kilala siya ng mga dukhang nakatira sa paligid ng kanyang tirahan dahil sa walang sawa niyang pagkalinga at pakikiramay sa kanilang kalagayan.

Ang tatlong katangian ng pagiging malapit sa tao, kalikasan at mahihirap ay higit pa niyang pinalalakas at pinalalalim dahil sa kanyang taimtim na relasyon sa Diyos na kanyang pinakikinggan at kinukunan ng liwanag at lakas sa bawat sandali.

Sinuman ang susunod na Santo Papa ay kinakailangang pag-aralan nang maigi at tularan ang halimbawa ng dakila at banal, at mahal nating Lolo Kiko. Amen.

Ang makabuluhan at mabungang buhay at kamatayan ni Papa Kiko

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | Apr. 27, 2025

May koneksyon kaya ang sunud-sunod na pagkamatay ng mga sikat at kilala sa ating bansa sa pagpanaw ng mahal na Pope Francis? 

Si Pilita Corrales pumanaw noong Abril 12, si Nora Aunor pumanaw noong Abril 16, si Kap Jun Ferrer ng Barangay Bahay-Toro pumanaw noong Abril 20, si Hajji Alejandro pumanaw noong Abril 22. At sa gitna ng pagpanaw ng mga kilalang Pinoy na ito, pumanaw si Papa Francisco noong Abril 21, Lunes ng Muling Pagkabuhay.

Makabuluhan at mabunga ang naging buhay ng mga yumaong sikat na Pinoy mula kay Pilita hanggang kay Nora at Hajji. Ganoon din para sa mahal na barangay captain at dating konsehal ng Lungsod Quezon na si Atty. Jun Ferrer. Kanya-kanyang istorya ang binanggit, puno ng paghanga at pasasalamat ng mga kaibigan, katrabaho at kapamilya ng mga yumaong kilalang mamamayan. Ngunit, ano ang mga istorya ng paghanga at pasasalamat na bumabalot sa naging buhay ni Papa Francisco? Mata, tinig, tainga, paa, puso, kaluluwa. Anim na bahagi ng katawan at pagkatao ni Pope Francis ang nais nating bigyang-diin.

Una -- mata. Nag-aral ng agham si Papa Francisco. Nag-aral siya ng Chemistry bago pumasok sa seminaryo. Mahalaga sa batang Georgio ang pagmamasid, ang paggamit ng kanyang mga mata. Kaya pala tahimik ang yumaong Papa. Unang ginagamit nito ang kanyang mga mata upang tingnan ang nangyayari sa kanyang paligid, noon sa Argentina, ngayon sa Roma at sa buong mundo.

Ikalawa -- tinig. Walang sawang pamamahayag ng mabuting balita ng Diyos, ng katotohanan, katarungan sampu ng kanyang galit sa katiwalian at kapabayaan ng marami sa kanilang pamumuhay at pamumuno. 

Bagong hirang na Papa pa lamang siya nang punahin na niya ang mga Kardinal at ibang matataas na opisyales ng “Curia” na kanyang sinabihang kumportable at masasarap ang buhay ngunit hindi lumalabas at tinitingnan ang tunay na kalagayan ng buhay ng mga maliliit at mahihirap sa mundo. Kaya’t ang kanyang simpleng panawagan o utos: Go out, go out… (lumabas, lumabas kayo).

Ikatlo -- tainga. Mula 2023 hanggang kasalukuyan kanyang pinalalim ang konsepto, mas mabuti, ang diwa ng “synodality” na madalas isalin, “walking together o magkasamang naglalakad.” 

Magkasama hindi lang sa paglalakad kundi magkasamang nagkukuwento, nakikinig, umuunawa sa bawat isa habang hinahanap ang kalooban ng Diyos.

Ikaapat --paa. Noong malakas-lakas pa siya, sinikap niyang dumalaw sa iba’t ibang bahagi ng mundo. Dinagsa siya ng mga tao tulad ng anim na milyong Pinoy na sinikap na makita at makinig sa kanya sa Luneta noong 2015. 

Hanggang sa huling araw ng kanyang buhay, mahina na’t nasa bingid na ng kamatayan, lumabas pa rin siya at binati ang mga peregrino sa San Pietro at binasbasan ang mga ito sa kahuli-hulihang pagkakataon bandang alas-12 ng tanghali noong Linggo ng Pagkabuhay ng Panginoon.

Ikalima -- puso. Ang kanyang motto, “Miserando atque Eligendo” ay ang buod ng kanyang buhay. Ito’y batay sa pagtawag ni Hesus kay San Mateo, na tinawag habang kinaaawaan! 

Ang awa at ang pagtawag ng Panginoon kay Mateo ay siya ring naramdaman ni Papa Francisco mula noong narinig niya ang tawag ng Diyos hanggang sa katapusan ng kanyang buhay. Kaya’t ganoon din siya sa lahat, niyayakap, kinakalinga bilang bahagi ng pagtawag sa kanya.

Ikaanim -- kaluluwa. Isang kaluluwang dalisay si Papa Francisco. Kapag natunghayan mo ang kanyang mukha, kapag ito’y nakangiti o tumatawa, walang pamimilit o pagkukunwari. Ganoon din kung siya’y malungkot o nagagalit, totoo at walang anumang bahid ng pagkukunwari o pagpapanggap.  

Mula mata hanggang bibig, tainga, paa, puso at kaluluwa, sinikap ni Papa Francisco na lubos na makilala at maunawaan ang mundo, kalikasan, mga iba’t ibang bansa at lipunan at ang kalagayan ng tao sa kanyang kabuuan at sa sari-saring hugis at kulay nito. Kaya maaari nating tawagin si Pope Francis na Papa ng Pakikipag-ugnayan o Papa ng Pagkakaisa (Solidarity). 

Kakaiba ang pagtanggap at pagyakap ni Papa Francisco sa lahat ng lahi at paniniwala. Wala siyang tinatangi (discrimination), lahat ay tinatanggap, kinakalinga at tinutulungan.

Malaking kawalan Santo Papa sa gitna, gilid at harapan ng mundong magulo, hati-hati, kanya-kanya at laging nasa bingid ng giyera at sari-saring hidwaan. Sapat nang sulyapan ang kanyang mukha at madaling maghihinahon ang lahat. 

Tama lang na pinili niya ang pangalan na Francisco mula kay San Francisco ng Assisi. Angkop ang pangalan at ang diwa nito hindi lang para sa kanya kundi para sa ating lahat. Sino si San Francesco? Ang santong inawit at itinula ang banal na pagkakaugnay ng lahat. Ang santong minahal at pinagtanggol ang lahat ng buhay mula sa pinakamaliit hanggang sa pinakamalaki, mula sa maliliit na nilikha ng Diyos hanggang sa pinakakamukha, pinakakawangis niya, ang tao. 

Ang santo ng kapayapaan at mapayapang pagkakaisa ng lahat. Salamat sa 12 taon ng inyong paglilingkod. Sadyang larawan kayo ng Santo at ni Kristo. Salamat sa makabuluhan at mabungang buhay. Tiyak na tumutubo at yumayabong na sa mas marami ang inyong mga ipinunla. Wala mang kayo sa aming piling, naroroon naman ang lahat ng hinog na’t handa nang ikalat at ibahagi ang mga punong hitik sa bunga, at mga punong makapal at malawak ang lilim para sa lahat.