Sa ika-51 anibersaryo ng Martial Law: hanapin ang gamot para sa pagkalimot, kababawan at kapabayaan

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | September 23, 2023

Sampung taong gulang pa lang ako noong 1965 nang napakinggan ko ang kuwentuhan at palitan ng kuru-kuro ng aking ama at ng kanyang mga kapatid tungkol sa eleksyon noon.

Ang kalat na slogan noon ng bagong kandidato ay, “STOP MAC, GO MARCOS!”

Matatapos na ang unang termino ni Pangulong Diosdado Macapagal na gustong tumakbo para sa isa pang termino na pinapayagan sa lumang Saligang Batas. Hindi naman masamang pangulo si Macapagal ngunit malinaw na merong kakaibang dating ang kalaban nito sa katauhan ni Ferdinand Edralin Marcos.

Naaalala ko pa ang mga katangian ni Marcos na pinag-uusapan at sinusuri ng aking ama at ng aking mga tiyuhin. “May pangarap si Marcos!” Sabi pa nila, matapang at may paninindigan.

Magaling magsalita sa Ilokano at Tagalog, at lalo na sa Ingles. Hindi kailangang may basahin, mabilis itong lumikha ng talumpati sa kanyang ulo at ito ay mabilisang gawing mahusay na talumpati. May malinaw na “vision” o pangarap ito para sa bayan. Ang mga ito at marami pang ibang katangian na hindi ko na maalala dahil sa tagal na ng mga pangyayari.

Nanalo si Marcos at naramdaman ang kakaibang buhay sa ilalim ng mahusay na bagong batang presidente. Sa unang apat na taon ni Ferdinand Marcos, maaalala ang maraming tila maka-masang programang nilikha ng bago at batang pangulo. Naririyan na ang Masagana 99 at ang Samahang Nayon. Malinaw na natuwa naman ang aking ama at kanyang mga kapatid sa unang taon ni Marcos.

Nag-umpisang magbago ito lalo na sa kalagitnaan ng pangalawang termino nito.

Nagsimula na ang mga kilos-protesta sa mga huling taon ng dekada sesenta (1960) hanggang sa simula ng dekada setenta (1970).

Madalas ang mga rally sa Plaza Miranda at Mendiola. Nangyari na rin ang First Quarter Storm sa UP Diliman sa pagtayo ng mga barikada sa mga pasukan ng UP Diliman.

Buhay na buhay ang mga alaala ko sa mga unang taon ng dekada 70, ng mga rally, lalo na ang mismong pagdeklara ng Martial Law o Batas Militar sa Pilipinas.

Hindi ako naging miron, na mahusay manood at walang gawin sa mga nangyayari sa paligid.

Natutunan ko at sinikap kong kumilos sa tatlong antas ng naturang “rebolusyonaryong pagkilos” na binubuo ng “Above Ground,” Middle-Ground at Underground. Ang pinakamahirap at pinaka-delikado ay ang underground.

Nabatid kong merong mga armadong sangay ang ilang mga kilusan. At ito na nga ang pinaka-delikadong sangay dahil nakikipagsagupaan umano ito sa ating mga sundalo at kapulisan.

Napakalungkot ng mga panahong iyon dahil sa hidwaan at madugong labanan na kinasasangkutan ng mga magkakapatid, magkakalahing mamamayan.

Nagpatuloy ito hanggang sa naganap ang mitsa ng mapayapang rebolusyon ng EDSA.

Noong Agosto 21, 1983, umuwi si Ninoy Aquino at binaril ito sa Tarmac ng Manila International Airport.

At mula noon hanggang sa mga araw ng Pebrero 23, 23 at 25, 1986, natapos ang 21 taon ng diktaduryang Marcos at ng lahat ng mga cronies at kasama nito.

Ngunit, matiyaga ang mga pinatalsik at sa tingin ko ay naging pabaya ang mga nagpaalis.

Malaking gulat na lang ng marami nang mabilisan, biglaan at gulatang nanalo raw ang anak ng tinaguriang diktador. Mabilis ding pinanumpa ito sa dating Kongreso, kaya’t mabilisan ding ipinapatupad nito ang sari-saring programang pabor sa kanila at sa mga kakampi. Happy na naman sila tulad ng dati noong buhay pa ang kanilang ama.

Noong nakaraang Huwebes, bilang paggunita sa Setyembre 21, ang Martial Law, naganap ang iba’t ibang pagkilos. At sa COMELEC sa misang inialay, hinikayat na magnilay at manalangin ang lahat para basagin ang pagkalimot, kababawan at kapabayaan.

Hindi sakit ng mga Pinoy ang pagiging makakalimutin, mababaw at pabaya. Sistematiko at sinadyang kinokondisyon at tinuturuan ang lahat na kumalimot, maging mababaw at pabaya.

Tila, unti-unting binabago at binubura ang kasaysayan para wala o ibang-iba na ang maaalala ng mga mamamayan.

Patuloy din na ineengganyong gumamit ng mga iPad, cellphone at computer para mag-TikTok, mag-reels at mahumaling sa medyo mababaw at parang walang tunay na laman ang mga pinapanood at pinag-uusapan.

Patuloy din ang pagkakalat ng kaisipan at pag-uugaling naniniwala na “pare-pareho lang ang lahat ng kandidato.” Patuloy din ang pagkumbinsi sa lahat, lalo na sa mga maliliit at kapos na “wala naman tayong magagawa para baguhin ang sitwasyon”.

Subalit, hindi namin tinatanggap ang ganitong pananaw kaya’t aming isinisigaw na hindi pare-pareho ang mga Pilipino. Dahil maraming mulat at matino na handa nang kumilos.

Hindi rin totoong wala na tayong magagawa. Sa tulong ng Diyos, napakaraming magagawa, lalo na kung kasama Siya at ang Kanyang banal na basbas at pag-aalaga sa atin.