Panahon at kahirapan, patuloy na kinakaharap ng maralitang Pinoy

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | May 22, 2023

Naaalala ko ang kakaibang pangalan ng dating Parokyang pinaglilingkuran ko sa Bgy. Pinyahan, Quezon City.

Boracay ang tawag sa isang sulok ng Pinyahan. Nang itanong ko sa mga taga-roon kung bakit Boracay ang pangalan ng kanilang lugar, nakangiting ipinaliwanag sa akin na ito ay isang bansag mula sa kaugalian ng maraming kalalakihan na naglalakad na walang pang-itaas. Kaya hindi kaila sa mga taga-roon ang pangitain ng maraming kalakahihan ang parang naglalakad sa puting buhangin sa tabing-dagat na punumpuno ng mga naliligong iskuryonista. Oo, tulad ng karaniwang makikita sa dalampasigan ng Boracay.

Wala na ako sa Pinyahan, ngunit sa nilipatan kong Parokya sa Bgy. Toro Hills sa Project 8, marami-rami ring kalalakihan ang naglalakad nang walang pang-itaas sa kalye ng mga sitio ng maralitang taga-lungsod. Malinaw ang dalawang dahilan ng paglaganap ng ganitong ugali.

Una, likas na ito sa mga lugar ng mga kapatid nating maralitang taga-lunsod. Pangalawa, sa sobrang tindi ng init, natural sa kalalakihan ang maglakad nang walang pang-itaas na damit. Dagdag na dahilan din ang pagtitipid dahil sayang ang mga bagong labang kamisetang kailangang palitan minu-minuto dahil sa walang tigil na pagpapawis dulot ng mainit na panahon.

Hindi ko alam kung ganundin ka-init ang usapin ng panahon at kahirapan. Hindi ko ito nakikita at nararamdaman sa mga panukalang-batas at desisyon na inilalabas ng pamahalaan. Hindi pa rin nagbabago ang pagkakatalaga ng Pangulo bilang Kalihim ng Agrikultura. Ngunit, hindi pa rin nararamdaman ang dapat na malinaw na positibong epekto ng kanyang paghawak ng pondo at kapangyarihan upang iangat ang kalagayan ng mahihirap na sektor na inaasahang magdulot ng kasaganaan sa batayang pangangailangan ng pagkain para sa lahat.

Malinaw ang papel sa kinakailangang puwersang manggagawa ng mga lunsod. Ngunit, ano ang tunay na kalagayan ng mga magsasaka, mangingisda at mga kapatid nating katutubong nagbabantay at nagpapayabong sa likas-yaman ng kabundukan at kagubatan?

Naimbitahan tayong magsalita sa mga mag-aaral ng Inter-Congregational Theological Center (ICTC) noong Biyernes. Mga seminarista ng iba’t ibang kongregasyon ang mga nakinig sa munting panayam na pinamagatang “Buhay Pastoral: Nakikipagkaisa, Nakikilahok, Nakikipagmisyon Kasama ng mga Maralita.”

Hindi magsasaka, mangingisda, manggagawa o katutubo ang mga seminarista na balang araw magiging manggagawang simbahan (Church Workers). Subalit mahalaga sila sa pagbibigay ng suporta sa mga hirap, pinababayaan, pinagsasamantalahan at kadalasang sinasaktan pang sektor.

Mahalagang salita ang ‘solidarity.’ Nakilala ang kilusang o Unyong “Solidarnosc” (solidarity) ang pangalan ng kilusang sinimulan nina Anna Walentynowicz at Lech Walesa.

Nabuo ang naturang unyon sa Lenin Shipyard sa Gdansk, Poland. Umabot ng 10 milyon ang kasapi ng naturang unyon noong 1981. Sa pamamagitan ng tuluy-tuloy na mga mapayapang kilos-protesta, tuluy-tuloy na pinahina ng Solidarnosc hanggang sa tuluyan nang nawala ang Partido Komunista sa Poland. Malaki ang naitulong ng Solidarnosc sa sunud-sunod na pagkawala ng mga pamahalaang komunista sa iba’t ibang bahagi ng Europa noong 1989.

Kumusta na ang iba’t ibang kilusang sektoral sa ating bayan? Ayon sa mga nag-organisa ng nakaraang martsa noong Mayo 1, masayang nagkita-kita sa kalye ang iba’t ibang kilusang manggagawa. Umabot nang mahigit 10,000 manggagawa ang nagmartsa upang hingin ang dagdag-sahod at proteksyon sa pag-oorganisa. Papansinin kaya ng Department of Labor and Employment (DOLE) ang hinihingi ng mga manggagawa? Anu-ano ang pagkilos ng ibang sektor, magsasaka, mangingisda, maralitang taga-lungsod, katutubo, mga migranteng manggagawang Pilipino, atbp?

Ang lakas ng mga kilusan at samahang sektoral ay ang pag-organisa. Kung mahusay at tuluy-tuloy ang pag-oorganisa, mananatiling matatag at epektibo ang hanay ng anumang sektor. Bagama’t humina na ang Solidarnosc sa Poland nang bumagsak ang pamahalaang komunista roon, mahalaga pa ring balik-balikan ang mahahalagang aral na naituro ng mahabang karanasan ng pagbubuo at pag-oorganisa nito.

Ipinagdiwang ng mga Obispong Pilipino kamakailan ang ika-50 taon ng pagbuo ng maliliit na Sambayanang Kristiyano (MSK) o Basic Ecclesial Communities (BEC).

Malinaw ang konteksto na pinagsimulan ng mga BEC o MSK. Nagsimula ang MSK o BEC noong dekada ‘60 at ‘70. Maaalalang naging Pangulo si Marcos Sr. noong 1965. Malinaw ang problema ng pulitika, karapatang pantao, hustisya at kapayapaan noong mga panahong ‘yun. Nakakalungkot na nagpapatuloy ang problemang nagsimula nang mahigit 50 taon, at kumplikado na ang problema dahil lumalala ang problema ng klima at panahon na binigyang-pansin ni Papa Francisco sa kanyang liham pastoral na “Laudato Si.”

Dagdag pa rito, ang tunay na banta ng giyera dahil sa paglusob ng Russia sa Ukraine at ang patuloy na paghamon ng Tsina sa Taiwan at mga kakampi nito. Pangatlo, ang patuloy na paghina ng mga institusyong demokratiko at paglitaw ng mga bagong pamahalaan at mga lider awtoritaryan tulad ng mga Duterte at Marcos.

Ngunit kung dapat pumili, kailangang bigyang-pansin ang lahat ng isyu ng panahon at kahirapan dahil ito rin ang magbubukas ng daan tungo sa kapayapaan at mas makatao at makatarungang pamamahala. Ito rin ang magiging simula ng pagtugon at pagtulong sa nakararaming naghihirap sa mundo.