Mahirap nga bang tumanda sa ‘Pinas?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 6, 2023

Kausap ko ang isang kaibigang doktor na tumatanda na tulad ko.

Nagkabahaginan kami ng mga karanasan at ng aming kasalukuyang kalagayan at napabuntong-hininga na lamang siya at sinabi, “Ang hirap tumanda sa Pilipinas!”

Nakausap ko naman ang isang kaibigan na nag-imbita sa aking misahan ang kamamatay na asawa ng kanyang kaeskwela sa hayskul. Nagulat na lang ako sa kanyang naging bukang-bibig,

“This is the best time to die!”

Tinanong ko siya kung para sa akin ba ang kasasabi lamang niyang kaisipan. Sagot niya sa akin, “Hindi, para sa ating lahat ito. Bakit? Dahil ang gulo na ng mundo. Parang malapit na itong magunaw. Ayaw kong maranasan ang giyera na nagaganap na sa iba’t ibang bahagi ng mundo.

Suwerte nga ang mga namamatay ngayon at hindi na nila mararanasan ang giyera at anumang pangit na mga pangyayaring nagbabantang maganap sa mundong ito.”

Hindi aksidente ang mga umabot sa aking kaisipan at pananaw na, kayhirap tumanda sa Pilipinas at ngayon ang pinakamagandang panahong mamatay, dahil napapaligiran tayo ng mga panganib at banta na hindi humuhupa dahil mukhang hindi rin natututo at tumitino ang marami sa atin. Mula sa mga pinuno hanggang sa mga pinakamaliit na pinamumunuan ng mga ito.

Tatlong taon na mula nang kumalat ang COVID-19 sa buong mundo at milyong buhay ang ibinuwis nito. Sampung taon naman sa darating na Miyerkules, Nobyembre 8, 2023 ang anibersaryo ng Bagyong Haiyan o Yolanda na pumatay ng libu-libo sa kabisayaan lalo na sa Tacloban, Leyte. Tinatayang 6,300 ang namatay at mahigit na 1,500 ang nawawala. Mahigit limang daang bilyong piso ang pinsalang dulot ng bagyo sa pagkasira ng mga gusali, tulay, kabahayan, palayan, palaisdaan, mga pagawaan at sari-saring kabuhayan.

Sa pahayag ng pamahalaan, ang magiging tema ng pagdiriwang ng ika-10 anibersaryo ng Yolanda sa Miyerkules ay ‘Pasasalamat’.

Pasasalamat sa mga tumulong na mga International Organizations, NGOs (local at international) at lahat na tumulong sa mga biktima ng trahedya.

Salamat at buhay pa tayong lahat para magtulungan ngayon. Ngunit paano tayo magtutulungan?

Ano ang puwede at dapat nating gawin?

Merong sagot dito ang 40 na naglakad mula Maynila hanggang Tacloban, “Climate Justice!”

Dapat magbago na ang takbo ng buhay mula sa mga malalaking korporasyon kasama at kasabay ang mga malalaking bansa. Malubha na ang init at usok na galing sa mga makinang sumusunog na sari-saring maruming enerhiya. Bunga ng pagbago ng temperatura ng mundo ang Bagyong Yolanda.

Ayon nga sa mga dalubhasa, lalo pang lalala ang mga bagyo dahil nagbago na ang takbo ng klima sa daigdig na pinabayaan at inabuso ng lahat.

Maaari pang baguhin ang palalang sitwasyong ito. Ngunit, kailangan ang radikal na pagbabago ng takbo ng buhay at kailangan ang seryosong pagkilos na magsisimula at palalaganapin ng pamahalaan. Kailangang ibaba ang carbon emissions o mga usok galing sa mga makinang sumusunog ng krudo, gasolina at anumang nagpapakawala ng sobrang usok at init sa mundo.

Ang Estados Unidos at Tsina ang dalawang pinakamalaking gumagamit ng maruming enerhiya na mula sa pagsunog ng krudo, coal at iba pang pinagmumulan ng polusyon at labis na init na may epekto sa pagbabago ng klima.

Marami na dapat natutunan ang buong mundo, lalo na ang ating mahal na bansa, sa pamumuno ng ating mga lider, sampu ng mga mamamayan pagkaraan ng 10 taon ng Yolanda.

Sapat nang dahilan ito para maglakbay tayo sa Tacloban para sa ika-10 anibersaryo ng Yolanda.

Samantala, tila dadalo ang Pangulo sa okasyon. Tila maraming mga lokal at internasyonal na NGO ang dadalo. Baka meron pang lumabas na kakaibang mga pananaw, panukala at mga kongkretong gagawin o ginagawa na tungo sa makatotohanan at epektibong pagkilos laban sa mga ugat at sanhi ng Bagyong Haiyan o Yolanda.

Baka magkaroon ng pag-amin sa mga maling pananaw na nagbubunga ng maling mga polisiya na nagbubulgar sa katigasan ng ulo at kayabangan ng mga walang pagtanggap sa mga malinaw na leksyon ng Yolanda.

Makikita natin kung totoong may dahilang magpasalamat kung merong malalim na pagbabagong magaganap tulad ng pagbabawas ng sasakyan sa kalye, tunay na regulasyon sa anumang paninira sa kalikasan mula sa legal at ilegal na pamumutol ng puno at pagmimina, pangingisda saan man lalo na sa mga lugar na ipinagbabawal ng DENR at BFAR, pagku-quarry ng mga bundok, ilog, dagat maging para sa lokal o internasyonal na pangangailangan.

Sana meron na ngang lalim at tunay na pagbabago na makikita sa kakaibang pamamalakad ng pamahalaang lokal at sa pakikiisa ng mga mamamayan. Sana, merong higit pa at kakaiba kaysa sa pagbalik sa dating buhay na parang hindi nangyari ang Yolanda.

Kung hindi, kung walang pagbabago sa pananaw, pag-uugali, pamumuhay at pamamalakad ano ang dahilan at kabuluhan ng pasasalamat?