ni Mharose Almirañez | September 29, 2022
Umakyat na sa walo ang nasawi sa paghagupit ng Super Typhoon Karding, kung saan kabilang ang lima na mula sa Bulacan na pawang mga miyembro ng Provincial Disaster Risk Reduction and Management Office rescue team, dalawa mula sa Cabangan, Zambales at isa sa Quezon province, batay sa National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC).
Iniulat din na may ilang nawawala sa Mercedez, Camarines Norte. Habang 60,817 katao o 16,476 pamilya naman ang apektado ng bagsik ni ‘Karding’. Ang mga apektadong residente ay nagmula sa 948 barangay sa Ilocos Region, Cagayan, Central Luzon, Calabarzon, Mimaropa, Bicol at Cordillera Administrative Region.
Marami na tayong bagyong pinagdaanan at mas pinatatag tayo ng mga ito. Katulad ng paulit-ulit na paalala sa mga residenteng nakatira sa binabahang lugar, narito ang ilang pangunahing dapat gawin tuwing may bagyo:
1. MAG-IMBAK NG PAGKAIN. Delikadong lumabas ng bahay sa kasagsagan ng bagyo dahil posible kang matamaan ng kidlat, lumilipad na yero, atbp. Alam naman nating hindi sapat ang relief goods mula sa pamahalaan upang mapunan ang ating mga kumakalam na sikmura. Kahit pa sabihin sa forecast na hihina naman ang bagyo kinabukasan, mainam pa ring mag-imbak ng mga pagkain na madaling lutuin upang maiwasan ang pagkagutom sa magdamag na pag-ulan. Isa pa’y hindi naman agad-agad humuhupa ang baha matapos ang bagyo.
2. MAGHANDA NG EMERGENCY KIT. Kabilang dito ang hygiene kit, first aid kit, survival kit at hand tools. Magagamit mo ang martilyo bilang pambakbak ng mga pader, kisame at bubong kung sakaling ma-stranded ka sa lugar na malapit nang abutin ng baha. Tipirin mo ang battery ng iyong cellphone saka ihanda ang power bank at flashlight. Ilista mo na rin ang emergency hotlines na puwede mong kontakin upang makahingi ng tulong.
3. IBASTA ANG MAHAHALAGANG GAMIT AT DOKUMENTO. Iprayoridad mo ang ilang kasuotan at importanteng dokumento sa inyong paglikas. Iwanan mo na sa bahay ang mabibigat na cabinet at sala set dahil hindi naman ‘yun aanurin ng baha. Samantala, bago umalis ng bahay ay tiyaking nakalagay sa mataas na lugar o palapag ang inyong appliances upang hindi mabasa at masira. Ikandado rin ang pinto upang hindi anurin papunta sa ibang bahay ang inyong kagamitan. Huwag mo nang balikan at panghinayangan ang mga naipundar mong gamit dahil puwede mo pa ulit ipundar ang mga ito, once maka-survive ka sa baha. Isipin mo ang mga taong umaasa sa ‘yo kung lulusong ka sa baha para lamang hakutin ang mga naiwan n’yong gamit sa bahay.
4. UMANTABAY SA BALITA. Mahirap kasi kung susuungin mo pa rin ang bagyo papasok ng school without knowing kung suspendido ba ang klase. Mahirap din kung papasok ka pa sa trabaho gayung walang biyahe ng tren. Napakahirap mag-commute tuwing maulan dahil hindi lang naman sa lugar n’yo binabaha kundi maging ang highway. Sakaling makalabas ka ng bahay, mababaliw ka sa kakaisip sa kalagayan ng mga kamag-anak mong naiwan sa inyo. Kaya bago umalis, mainam kung umantabay ka muna sa balita. Alamin kung anu-anong lugar ang tatamaan ng bagyo, kailan ito magla-landfall at kung kumusta ang weather kada oras. Baka kasi Signal No. 5 pala sa lugar n’yo, tapos hindi ka aware.
5. SUMUNOD SA LGUs ‘PAG PINALIKAS. Kada level ng tubig sa ilog ay may katumbas na first alarm, second alarm, third alarm and so on. Kapag sinabing forced evacuation, huwag na kayong matigas ang ulo. Lumikas na kayo at huwag na hintaying pumasok sa inyong bahay ang baha bago kayo tuluyang lumikas. Safety first, ‘ika nga. Isipin n’yo rin ang kalagayan ng mga rescuer na posibleng mapahamak sa katigasan ng ulo n’yo. Kaya please, kapag ipinatupad na ang pre-emptive evacuation ay sumunod na lang.
Sa huling tala, umabot sa mahigit P3 milyong halaga ng imprastruktura ang nasira sa Mimaropa Region bunsod ng Bagyo Karding. Samantalang nasa P1.525 milyon halaga ang mga nasira sa agrikultura sa Cordillera Region.
Sa ngayon ay ilang residente pa rin ang nananatili sa evacuation centers. Tandaang patuloy pa ring nananalasa ang COVID-19, kaya siguraduhing nasusunod ang social distancing, kahit pa optional na lamang ang pagsusuot ng facemask. Kung lulusong naman sa baha o lilinisin ang binahang kabahayan ay siguraduhing nakasuot ng boots at gloves upang hindi ma-leptospirosis. Inspesksyunin din ang mga kagamitang maaaring pagbahayan ng lamok upang makaiwas sa dengue.
Okie?