Ang korupsiyon at ang confidential fund

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 18, 2023

Gaano ka-confidential at ka-intelligent ang mga batas na lumalaban sa confidential at intelligence ng pamahalaan? Anong problema sa naturang “confidential” at “intelligence” funds?

Ang simpleng sagot, “wala, kung napupunta sa nararapat ang pondong pinag-uusapan!”

Ngunit, ito nga ang problema, dahil “confidential” tila hindi obligadong ibulgar ng ahensyang gumamit ng “confidential” at “intelligence” fund kung ano ang pinaggamitan ng naturang pondo. Sa madaling salita, tila lumalabas na walang karapatang malaman ng publiko kung magkano at para saan ang pinagkagastusan ng pinag-uusapang pondo.

At wala ring obligasyon ang ahensyang tinutukoy na ipaalam sa publiko kung para saan ang sinasabing pondo.

Sa aking pagkakaalam, wala sa batas ang ganitong puwang na nagpapahintulot na “itago” o “ilihim” ng anumang ahensya kung magkano, para saan at paanong gagamitin ang naturang “confidential” fund.

Subalit, ipinaliwanag ng mga naghain ng pangalawang kaso laban sa “confidential at intelligence fund” ni VP Sara Duterte ang dalawang batas na nagiging daan upang maglihim at posibleng magdispalko ng pera ang opisyal o mga opisyal ng isang ahensya.

At ang mga “batas” na ito ay ang Executive Order number 2 at ang “Joint Circular No. 2015-01” na itinuturing ng grupo na taliwas sa espiritu ng ating Saligang Batas.

Una, ang “Joint Circular No. 2015-01” ay nagbibigay ng mga patakaran kung paano gamitin (disbursement) at paano ilalabas sa publiko kung para saan at paano ginamit ang pondo. Sa EO 2 (na inilabas ni dating Pangulong Duterte sa simula pa lamang ng kanyang administrasyon) ipinaliliwanag kung paano magagamit nito ang kanyang karapatan sa impormasyon at ang kanyang tungkulin na ilabas lahat-lahat ng impormasyon mula sa magkano hanggang sa para saan, sa anong lugar o institusyon mapupunta ang pera. Ang problema lang nga ay merong mga “exemption” o mga bahagi ng “report” na nakatago at pinoprotektahan ng batas na nilikha ni dating Pangulo Duterte.

At ang malinaw na batayan ng paghingi na tanggalin ang dalawang instrumentong nilikha ng presidente (ang EO 2) at ang nilikha ng COA (Joint Circular No. 2015-01) ay kapwa hindi ito dumaan at pumasa umano sa Kongreso para maging batas. O, sa madaling salita hindi raw ito naaayon sa batas o sa Konstitusyon, (non-constitutional).

At kung titingnan natin ang salitang “confidential” hindi ito nangangahulugan na walang karapatan ang taumbayan na alamin kung magkano at para saan ang mga pondong nasa ilalim ng “confidential fund.” Hindi rin daw puwedeng gamitin itong dahilan para hindi ma-audit o masuri ng COA ang paggamit ng ahensya sa naturang pondo.

Kung babalikan natin ang lahat ng mga nakaraang administrasyon, napalaki na ng pinagsama-samang “confidential fund” ng iba’t ibang ahensya. Napakalaking pera na marahil ang hindi nagamit sa dapat paggamitan at baka tuluyan nang nawala o nadispalko. O baka, nagamit nga ngunit sa hindi tama at magandang dahilan umano.

Halimbawa, saan nanggaling, at saan at paanong ginamit ang pondo ng programang “War On Drugs” ng nakaraang administrasyon? Saan nanggagaling ang mga “allowances,” “bounty,” “reward” ng mga pumatay sa mga naturang “pusher” at “addict” na itinuring na “salot” ng lipunan? Nabalita noong simula pa lamang ang “War On Drugs” na umabot ng halos P30,000 ang bayad sa bawat pinatay umano na “pusher” at “user” ng bawal na gamot. Nakapangingilabot na presyuhan ng ganito ang buhay ng tao at habang tumatagal pa at ibaba ang presyo ng mga pinapatay. Naging napakamura na ng buhay ng tao. Mas mura pa sa karne ng baboy at baka.

At hindi lang ang buhay ang nagiging mura, kundi pati ang tiwala ng tao sa mga opisyal.

Dahil sa naturang “confi fund” humihina ang pagpapahalaga sa opisina o posisyong pinagkaloob sa opisyal bilang “public trust” o mandatong pinagkatiwala sa opisyal ng taumbayan. Dahil dito, napakalaking pondo ang nawawala sa korupsiyon sa halip na gamitin para sa mga pangangailangan ng mga naghihirap na mga sektor ng lipunan.

Sa totoo lang, maaari nating tingnan ang pagkakaiba ng “confidential fund” ng mga opisina at opisyal ng pamahalaan at ihambing ito sa mga tinatangay na salapi, alahas at kung anu-anong ninakaw nang palihim.

Parehong palihim, parehong “confidential” ang pondong may ganitong pangalan at ang pera at mga kayamanang tinangay na ng magnanakaw.

Kung ginagamit ng harap-harapan para sa tama at mabuti ang pondo ng gobyerno, at iniuulat nang malinaw at tama kung magkano at paano ginamit ang pondo o sa madaling salita, ginamit nang bukas at walang lihim, walang mawawala, walang mananakaw at mananatili ang tiwala. Magiging totoo at matatag sana ang “public trust.”

Tanggalin, ibasura na lang lahat ng “confidential fund!”