'Kalayaan' na mga trapo lang ang nakikinabang

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | June 12, 2023

Malaya pa ba tayo? Malinaw para sa mga rebolusyonaryong Pinoy ang sagot sa tanong na ito noong panahon ng mga Kastila. Halos lahat ay hawak ng mga dayuhang mananakop. Hawak nila ang pamahalaan. Hawak din nila ang simbahan. Hawak ng pamahalaan ang ekonomiya, edukasyon, komunikasyon, kalusugan at ang bawat aspeto ng buhay ng mamamayan.

Mahigit 300 taon mula nang ipagdiwang ang pinaka-unang misa noong ika-31 ng Marso 1521, hanggang magsimulang sumuri, mag-aral, mag-usap-usap at mag-organisa ang iba’t ibang sektor ng lipunang Pilipino.

Una narito ang kapariang Pilipino tulad nina Padre Jose Burgos na namahayag para sa “Pilipinasyon ng Kapariang Pilipino”. Pangalawa, nagkaroon na rin ng mga mag-aaral na Pilipino na nag-ibang bansa at nag-aral sa Europa kung saan nahihinog na ang mga kaisipang demokratiko at liberal. Pangatlo, unti-unti na ring sumisibol ang mga makabagong mamamayan na nagsisimula nang magtanong tungkol sa mga mahahalagang usapin tulad ng wika, kasarinlan at kalayaan.

Mayaman ang kasaysayan ng rebolusyon laban sa España. Mayroong iba’t ibang panig sa kasaysayan na may kani-kanilang pananaw at ibinibigay na kabuluhan sa mga pangyayari.

Mahahati ang panahon ng rebolusyon sa apat: bago, habang nagaganap, pagkatapos at kinabukasan. Marami nang rebolusyong naganap sa ating bansa. Rebolusyong laban sa mga Kastila; rebolusyong laban sa mga Amerikano; giyera laban sa mga Hapon at ang sari-saring rebolusyong laban sa mga sariling mamamayan na umabuso, umapi, nagtaksil sa sariling bayan at mga mamamayan.

Kung ating susuriin ang bawat administrasyong nabuo o 'ika nga’y nahalal pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig (WWII), makikita ang unti-unting pagsibol ng kamalayan bilang bansang Pilipino na humaharap sa iba’t ibang balakid. Bunga ng mahabang pagkakasakop ng España, napakaraming mamamayan na naging bahagi ng paboritong sektor ng mga mananakop. Kaya’t isinilang ang tinatawag na mga Ilustrado na hanggang ngayon ay makikita sa uri ng pulitika ng ating bansa. Galing ang mga Ilustrado (nakapag-aral) sa Principalia, ang sektor ng mga namumunong pinili ng mga Kastila, tulad ng mga Gobernadorcillo, Tenientes de Justicia at ang mga Cabezas de Barangay.

Madalas tanungin ng marami kung ano ang mas matinding problema, ang pananakop ng banyagang makapangyarihan o ang pananakop ng sariling kababayan?

Galing si Jose Rizal sa mga Ilustrado kaya siya’y nakapag-aral sa España. Kaya niyang makipagtalastasan sa mga Kastila sa kanilang sariling wika. Dahil dito, sanay si Rizal na makipag-usap at makipagpalitan ng kuro-kuro kaninuman, maski na sa mga Kastilang mananakop ng ating bansa. Noong simula hanggang katapusan ng kanyang buhay, handang hanapin ni Rizal ang pulitikal at mapayapang pamamaraan ng pagbabago.

Subalit, lubhang natakot ang mga Kastila sa kapangyarihan ng matalinong isipan ni Rizal. Mula nang isulat ni Rizal ang kanyang mga nobela, na kumalat sa mga Ilustrado, hindi malayong ikinalat naman ng mga ito sa iba, unti-unting namulat ang marami sa mga kalabisan at katiwalian ng mga namamahalang Kastila, sampu ng mga katapat nito sa simbahan.

Sa marami nang naisulat na mga pag-aaral sa kasalukuyang lipunang Pilipino at ang mga sari-saring problemang hinaharap nito, malinaw ang walang tigil na paglaganap ng kultura at istrakturang nagsimula noon pang panahon ng mga Kastila.

Sino nga ba ang may hawak ng poder sa ating bansa? Tawag natin sa kanila ay mga TRAPO na nagmula sa mga dinastiya na siyang may hawak sa lahat ng sangay ng pamahalaan at ang bawat antas ng pamamahala at pagkakahati-hati ng lipunan mula sa sentro ng kapangyarihan pababa sa mga namamahala sa mga institusyon; at sa mga iba’t ibang legal na paghahati-hati ng poder at nasasakupang mga mamamayan: Malacañang; probinsiya (Gobernador at mga mayor) hanggang sa mga barangay.

Matindi ang hawak ng mga kasalukuyang Principalia at Ilustrado sa kani-kanilang poder at teritoryo. Kaya’t kapag maririnig natin ang mga balita hinggil sa nangyayari sa pulitika at sa mga pulitiko, pare-parehong pangalan ng mga kilalang pamilya ang ating maririnig.

Bakit? Ang mga pangalang naririnig natin ay bunga pa ng sinaunang istraktura ng Principalia-Ilustrado sa ating bansa. Mula noon (panahon ng mga Kastila) hanggang ngayon malusog pa rin ang kapangyarihan ng mga dinastiya sa lipunan.

Malaya pa ba tayo? Hindi na tayo direktang kontrolado ng mga Amerikano ngunit, kalat na kalat na ang panghihimasok ng Tsina. Bakit kaya pro-China ang nakaraang administrasyon? Bakit malapit ang pakikitungo ng kasalukuyang presidente sa Tsina at sa mga namumuno rito?

At bakit parang bukas na bukas ang presidente sa mga Amerikano?

Hindi natin hayagang makikita, maririnig at maiintindihan ang pakikitungo ng Amerika; Tsina at ang iba’t ibang demokratikong bansa sa atin. Maraming mga naturang “closed door negotiations”. Sila-sila lang sa itaas ang nag-uusap at malinaw na hindi tayo kasama.

Sa mga usaping maselan at mahalaga tulad ng Maharlika Intelligence Fund; West Philippine Seas at ang pakikitungo ng Pilipinas sa mga Amerikano (laban o kontra sa Tsina); ChaCha; ang paggipit sa inosenteng dating Senadora Leila De Lima at marami pang iba, malinaw na malinaw kung sinu-sino ang nag-uusap at nagdedesisyon. Hindi tayo. Hindi ang mga batayang sektor, ang mga karaniwan at mahihirap na mamamayan.

Malinaw na malaya silang gumamit ng pondo at poder ng pamahalaan… para sa kanila at hindi para sa atin…

Puwede ba ‘yun? Malaya sila at tayo hindi?