Maaari bang ibenta ang bahagi ng lupa kahit hindi na ipagbigay-alam sa co-owner?

Dr. Persida V. Rueda-Acosta / Magtanong Kay Attorney

Dear Chief Acosta,

Ako at ang aking kapatid ay nagmana ng lupa sa probinsiya mula sa aming mga magulang. Dahil sa plano kong magtayo ng maliit na karinderya, naisipan kong ibenta ang aking parte sa lupa upang gamiting pambayad para sa mga gastusin. Ibebenta ko na sana ang kalahati aking lupain ngunit tumututol ang kapatid ko dahil kailangan ko raw munang hingin ang pahintulot niya. Kailangan pa ba talaga ‘yun? – Helsi

Dear Helsi,

Ang co-owner ay mayroong “absolute ownership” sa kanyang parte sa lupa. Mayroon siyang karapatang ito ay ibenta, ibigay o isangla. Ito ay malinaw na nakasaad sa Civil Code of the Philippines:

“Art. 493. Each co-owner shall have the full ownership of his part and of the fruits and benefits pertaining thereto, and he may therefore alienate, assign or mortgage it, and even substitute another person in its enjoyment, except when personal rights are involved. But the effect of the alienation or the mortgage, with respect to the co-owners, shall be limited to the portion which may be allotted to him in the division upon the termination of the co-ownership.”

Ang “co-owner” ay itinuturing na may-ari ng kalahati ng lupain. Samakatwid, walang sinuman ang maaaring humadlang sa kanya upang ibenta ang kanyang “undivided share” sa lupain maging ang kanyang mga kapwa may-ari.

Sa iyong sitwasyon, maaari mong ibenta ang iyong parte sa inyong lupa sa sinumang gustong bumili nito upang gamitin sa pagpapatayo ng maliit na karinderya. Dahil dito, ang taong makabibili ng iyong parte sa lupa ay magiging “co-owner” ng kapatid mo. Malinaw na sa ilalim ng ating batas, walang karapatan ang iyong kapatid upang ipatigil ang plano mo na pagbebenta maliban na lamang kung mayroong “personal rights” na maaaring maapektuhan.

Bukod dito at bilang paglilinaw, nais naming ipagpalagay na wala pang “partition” na naganap sa pagitan ninyong magkapatid sa minanang lupa. Kung ito ang inyong sitwasyon, hindi ninyo muna maibebenta ang tiyak na parte o “definite portion” ng minanang lupa hangga’t walang pang aktuwal na hatian na naganap sa pagitan ninyong magkapatid. Gayunman at ayon na rin sa nabanggit sa itaas, maibebenta n’yo lamang ang inyong “undivided aliquot share” o ‘yung parte sa minanang lupa na mapupunta sa inyo matapos ang partition o “physical adjudication.”

Sana ay nasagot namin ang inyong katanungan. Tandaan na ang aming opinyon ay nakabatay lamang sa inyong mga naisalaysay sa inyong liham at sa pagkakaintindi namin dito. Maaaring maiba ang aming opinyon kung mayroong karagdagang impormasyong ibibigay. Mas mainam kung personal kayong sasangguni sa isang abogado.