Unified class suspension sa mga iskul, dapat lang

ni Leonida Sison @Boses | November 6, 2025

Sobrang halaga ng edukasyon sa bawat kabataan. Ito ang pintuan para sa mga batang nais na magkaroon ng magandang kinabukasan. 

Gayunman, sa ating bansa na taun-taon na lamang nakakaranas ng bagyo, baha, pabago-bagong klima, hindi natin maiiwasan ang ganitong mga kalamidad na nagdudulot ng pinsala at iba pang pagkasira, kung saan apektado rin ang mga mag-aaral dahil sa mga suspensyon ng klase, na isa namang magandang paraan para sa kanilang kaligtasan.

Kaya tama lamang ang naging hakbang ng Department of Education (DepEd) na bumuo ng unified at science-based guidelines sa pag-anunsyo ng class suspensions. 

Pinangunahan ni Education Secretary Sonny Angara ang panawagang ito sa pakikipagtulungan sa Department of the Interior and Local Government (DILG), Commission on Higher Education (CHED,) Philippine Science High School System (PSHS,) at Second Congressional Commission on Education (EDCOM II ,) upang magkaroon ng pambansang protocol na magbibigay ng malinaw na batayan at koordinasyon sa tuwing may kalamidad. 

Base sa 2019 Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS), bawat dagdag na araw ng class suspension ay maaaring magpababa ng achievement score ng mga estudyante ng 12.4 puntos sa Math at 13.9 puntos sa Science. Sa loob lang ng 10 araw na walang klase, maaaring bumagsak ang marka ng isang bata mula 500 hanggang 380 — malaking agwat na tila hindi na kayang habulin ng simpleng make-up class. 

Sa datos ng EDCOM II, mahigit 20 araw ng klase ang nawala noong School Year 2023-2024 dahil sa mga kalamidad, na nakaapekto sa 11 milyong estudyante o halos 42 porsyento ng populasyon ng mga pampublikong paaralan. 

Hindi maitatangging ang climate change ay hindi lang banta sa kalikasan, kundi sa kinabukasan ng mga kabataan. 

Bilang tugon, maglalabas ang DepEd ng DILG advisory template para sa mabilis na anunsyo ng suspensyon, magpapatupad ng reporting system sa epekto ng mga class suspension, at palalakasin ang make-up classes at Alternative Delivery Modes (ADM). 

Gayunman, aminado si Angara na walang kapalit ang face-to-face learning, lalo na para sa mga batang nangangailangan ng direktang gabay ng guro. 

Ang usapin ng edukasyon ay mahalagang usapin ng kinabukasan. Kung magpapatuloy ang pagkawala ng mga klase, baka sa huli, hindi lang grado ang bumaba, pati na rin ang kalidad ng pag-aaral ng mga nangangarap na mga kabataan. 

Puwede namang matuto ang mga mag-aaral kahit na wala sa mga eskwelahan kung masama ang panahon, subalit kailangan nila ng mas epektibo at alternative learning methods. 

Totoong dapat na inuuna ang kapakanan ng bawat mag-aaral sa oras ng kalamidad. Ngunit hindi rin dapat balewalain ang mga aralin na puwedeng mawala kung hindi ito bibigyan ng pansin. Kaya ang pagkakaroon ng malinaw, mabilis, at makabagong sistema sa class suspensions ay hakbang tungo sa resilient education system, handa sa bagyo, at hindi natitinag ng unos.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Pampublikong daan, ‘di puwedeng rentahan o ibenta

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 5, 2025

Dear Chief Acosta, 

May gusto lang akong itanong patungkol sa paggamit bilang talipapa ng mga pampublikong kalsada rito sa aming lugar. Hindi na makadaan ang mga sasakyan sa mga kalsada rito sa amin sa dami ng mga nagtitinda ng isda, karne, gulay, at iba pa. Sa tuwing sila ay aming tatanungin ay kanilang sinasabi na hindi sila puwede mapaalis dahil nagbabayad sila ng renta sa munisipyo, sa bisa ng isang ordinansa na ipinasa ng aming lokal na pamahalaan. Puwede bang rentahan para maging talipapa o maliit na palengke ang mga pampublikong kalsada rito sa aming siyudad? – Ruffa

---

Dear Ruffa,

Bago ang lahat, alamin muna natin ang konsepto ng tinatawag na “public dominion.” Nakasaad sa Article 420 ng New Civil Code na kabilang sa tinatawag na property of public dominion ang mga pag-aari ng Estado na ginagamit ng publiko, kasama ang mga kalsada o daan: 

“Article 420. The following things are property of public dominion:

1. Those intended for public use, such as roads, canals, rivers, torrents, ports and bridges constructed by the State, banks, shores, roadsteads, and others of similar character; x x x”

Samakatuwid, maliwanag na ang mga pampublikong kalsada o daan ay kasama sa tinatawag na property of public dominion. 

Ano ang implikasyon kung ang mga pampublikong kalsada o daan ay kabilang sa nasabing konsepto? Kung ang isang pag-aari ay pasok sa nasabing konsepto ng public dominion, hindi ito maaaring isailalim sa anumang bentahan o maging paksa ng isang kontrata, gaya ng pagrenta. Ipinaliwanag ng Korte Suprema sa kasong Francisco Dacanay vs. Mayor Macario Asistio (G.R. No. 93654, 06 May 1992), sa pamamagitan ni Kagalang-galang na Mahistrado Carolina C. Griño-Aquino: 

“There is no doubt that the disputed areas from which the private respondents' market stalls are sought to be evicted are public streets, as found by the trial court in Civil Case No. C-12921. A public street is property for public use hence outside the commerce of man (Arts. 420, 424, Civil Code). Being outside the commerce of man, it may not be the subject of lease or other contract.

As the stallholders pay fees to the City Government for the right to occupy portions of the public street, the City Government, contrary to law, has been leasing portions of the streets to them. Such leases or licenses are null and void for being contrary to law. The right of the public to use the city streets may not be bargained away through contract. The interests of a few should not prevail over the good of the greater number in the community whose health, peace, safety, good order and general welfare, the respondent city officials are under legal obligation to protect.”

Malinaw sa nasabing kaso na ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kontrata ng pagrenta sa mga pampublikong daan para gamitin bilang talipapa o maliliit na palengke dahil ang nasabing pampublikong kalsada ay hindi maaaring maging paksa ng isang kontrata. 

Kaya naman, bagama’t mayroong ordinansang inilabas ang inyong lokal na pamahalaan kaugnay ng pagbibigay karapatan sa mga nagtitinda na gamitin ang pampublikong kalsada, maaaring ang nasabing ordinansa, maging ang mga kontratang nabuo dahil dito, ay mapawalang-bisa dahil sa taliwas at kontra ito sa nakasulat sa batas. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Romualdez, imbes na ginigisa parang ‘binebeybi’ pa ng ICI at Ombudsman

ni Pablo Hernandez @Prangkahan | November 5, 2025

DAPAT ISAMA SA KASUHAN AT IKULONG SA CITY JAIL SINA BONOAN AT CABRAL -- Hiniling ni Independent Commission for Infrastructure (ICI) Chairman Andres Reyes, Jr. kay Ombudsman Boying Remulla na imbestigahan sina former Dept. of Public Works and Highways (DPWH) Sec. Manuel Bonoan, ex-DPWH Usec. Catalina Cabral at former DPWH Usec. Roberto Bernardo sa posibleng paglabag ng mga ito sa Code of Conduct and Ethical Standard.

Ayos iyan, dahil sa tatlong nabanggit na former DPWH officials ay tanging si Bernardo pa lang ang nadidiin nang husto, kasi sa totoo lang, bilang naging DPWH secretary si Bonoan at naging DPWH usec. for planning and for public-private partnership (PPP) si Cabral ay imposibleng wala silang alam sa naganap na malawakang flood control projects scam sa buong bansa, kaya't dapat talaga kabilang sila sa mga makasuhan at makulong sa Quezon City jail, period!

XXX

DPWH SEC. DIZON TAKOT BANG MAG-IMBESTIGA SA FLOOD CONTROL PROJECTS NI CONG. PULONG SA DAVAO CITY? -- Si former DPWH Usec. Cabral ang nagkumpirma sa imbestigasyon ng House Infra Committee na sa distrito ni Davao City Rep. Paolo Duterte ay may higit P51 billion ibinabang pondo ang DPWH.

Ang tanong: Sa dami na ng lugar sa bansa kung saan ay nagsagawa na rito si DPWH Sec. Vince Dizon ng pag-inspection sa mga flood control project ay bakit hindi pa siya nagagawi sa Davao City para tingnan kung maayos o may alingasngas sa mga proyektong pangontra sa baha sa distrito ni Cong. Pulong?

Lumalabas ngayon na ang hindi pagpunta ni Dizon sa Davao City para inspeksyunin ang mga flood control projects sa distrito ni Cong. Pulong ay indikasyon na "may kaba siya sa dibdib" na pasukin ang balwarte ng pamilya Duterte, boom!

XXX

DAPAT SI REP. MARTIN ROMUALDEZ ‘GINIGISA’ HINDI PARANG ‘BINEBEYBI’ -- Dapat gisahin nang todo ng Marcos administration si Leyte Rep. Martin Romualdez kung bakit matapos mabulgar ang flood control projects scam, ay agad-agad binigyan niya ng travel clearance si former Rep. Zaldy Co, pero imbes gisahin ay tila binebeybi pa ito (Romualdez) ng ICI, Ombudsman at Civil Aviation Authority of the Philippines (CAAP).

Panawagan ng taumbayan sa ICI ay isapubliko ang kanilang hearing, tumanggi ang ICI, at after ng closed-door hearing kay Romualdez at saka inanunsyo ni ICI Chairman Reyes na next hearing nila ay live telecast na. Sa parte ni Ombudsman Boying Remulla ay hindi raw masasama ang dating speaker sa mga kakasuhan ng plunder at gross negligence lang daw ang puwedeng ikaso sa kanya (Romualdez) dahil hindi nabantayan ang mga pinaggagawang pang-i-scam ni Zaldy Co, at ayon naman kay CAAP Director General Raul Del Rosario ay wala raw pag-aaring mga private plane at helicopters o iba pang air assets ang ex-speaker, tsk!

XXX

PAG-REJECT NG SC AT SAN JUAN RTC SA MGA HIRIT NI SEN. JINGGOY INDIKASYONG MAGBABALIK KULUNGAN NA SIYA -- Matapos i-reject ng Supreme Court (SC) ang hirit ni Sen. Jinggoy Estrada na iabsuwelto siya sa mga kaso niyang graft and corruption patungkol sa pork barrel scam, ay ni-reject din ng San Juan City Regional Trial Court (RTC) ang hirit ng senador na pagbawalan si DPWH-Bulacan 1 former Asst. Dist. Engr. Brice Hernandez sa pagkaladkad sa kanyang pangalan sa flood control projects scam.

Dahil tinabla ng dalawang korte ang hirit ni Sen. Estrada ay nakikita na ng publiko na hindi siya safe sa pork barrel scam at flood control projects scam, kaya’t dapat na niyang paghandaan ang pagbabalik niya sa kulungan, abangan!