ICI, gagawing ‘secret’ang hearing sa flood control projects scam, bakit?

ni Pablo Hernandez @Prangkahan | September 28, 2025

DAHIL SA TESTIGO NI SEN. MARCOLETA NAGMISTULANG ‘COMEDY BAR’ ANG IMBESTIGASYON NG SENADO SA FLOOD CONTROL PROJECTS  SCAM -- Tumahimik ang lahat nang sabihin ni Sen. Rodante Marcoleta sa pagdinig sa Senate Blue Ribbon Committee na may “surprise witness” daw siya na retiradong Marine soldier na dating security consultant ni Ako Bicol Partylist Rep. Zaldy Co, former chairman ng House Committee on Appropriations, na magdidiin kay Leyte Rep. Martin Romualdez sa pagtanggap umano nito ng kickback sa flood control projects scam.

Ito na ang siste, nang ipatawag na si ret. Marine Sgt. Orly Guteza at umpisahang basahin ang kanyang affidavit ay kapuna-puna na nauutal ito, at nang dalawang beses siyang pagalitan ni Sen. Marcoleta dahil nalimutan ang ibang nilalaman ng kanyang sworn statement ay dito nagtawanan ang ibang senador, mga resource person at audience.

Sa mga nakaraang hearing ng Senate Blue Ribbon Committee ay talagang makikitang seryoso ang lahat ng mga dumalo sa imbestigasyon, nitong nakalipas lang na Huwebes (Sept. 25) ay hindi napigilan ng mga nasa loob ng Senado ang magtawanan na ‘ika nga, nagmistulang “comedy bar” ang Senate probe sa flood control projects scam at kickback dahil parang komedyante ang surprise witness ni Sen. Marcoleta, boom!

XXX

DAPAT TANGGAPIN NINA ROMUALDEZ AT ZALDY CO ANG HAMON NI CHEL DIOKNO NA ILANTAD ANG KANILANG SALN AT LUMAGDA NG BANKS WAIVER, KUNG TATANGGI, IISIPIN NG PUBLIKO NA NAGKAMAL NGA SILA SA KICKBACK – Bagama’t nabawasan ang kredibilidad ni ret. Marine Sgt. Guteza dahil naging katatawanan siya sa loob ng Senado, bukod pa sa itinanggi ng isang abogado na siya ang nag-notaryo sa affidavit nito at sa pang-iisnab niya sa imbestigasyon ng Dept. of Justice (DOJ), ay sinabi ni Akbayan Rep. Chel Diokno na maituturing na mabigat ang mga alegayon ng retiradong sundalo sa Leyte Rep. Martin Romualdez at kay Cong. Zaldy Co.

Dahil diyan ay hinamon ni Cong. Diokno sina Romualdez at Zaldy Co na isapubliko ang kanilang Statement of Assets, Liabilities and Net Worth (SALN) at lumagda ng waiver sa kanilang mga bank accounts.

Kapag tumanggi sila sa hamon ni Cong. Diokno ay isa lang ang iisipin ng publiko, na parehong nagkamal ng kickback sina Romualdez at Zaldy Co sa flood control projects, period!

XXX

IISIPIN NG PUBLIKO NA MAY ‘HOKUS POKUS’ NA MANGYAYARI KAPAG TINOTOO NG ICI NA GAWING ‘SECRET’ ANG HEARING NILA SA FLOOD CONTROL PROJECTS SCAM -- Sinabi ni newly appointed Independent Commission for Infrastructure (ICI) Executive Director Brian Hosaka na hindi raw isasapubliko o hindi raw ila-live telecast ng ICI ang imbestigasyon nila sa mga sangkot sa flood control projects scam.

Kapag tinotoo nila ‘yang “secret flood control project” hearings ay hindi maiaalis sa isipan ng mamamayan na magsasagawa ng “hokus pokus” na imbestigasyon ang ICI sa flood control projects scam, boom!

XXX

NON-STOP ANG PAGSISINUNGALING NG MAG-ASAWANG DISCAYA KAYA HINDI SILA DAPAT GAWING STATE WITNESS NG PAMAHALAAN -- Madalas sabihin ng mag-asawang Curlee at Sarah Discaya na wala raw silang "ghost" na flood control project, pero natuklasan ni DPWH Sec. Vince Dizon na may "guni-guni" project ang mga Discaya sa Davao Occidental.

Kaya hindi talaga dapat na gawing state witness ang mag-asawang Discaya dahil non-stop ang kanilang pagsisinungaling sa imbestigasyon sa flood control projects scam, period!

Mga nangongotong sa kalsada, dapat sibakin at parusahan

ni Leonida Sison @Boses | September 28, 2025

Matagal nang pasakit sa taumbayan ang katiwalian sa mga lansangan, kaya tama lang na sampolan ang mga namamayagpag na mga enforcer na mas marunong pa sa batas at mahusay talaga sa kotong. 

Ang ahensya na dapat nagbabantay sa trapiko at kaayusan sa kalsada ay hindi puwedeng pamugaran ng mga abusado at mandarambong. Unti-unting nawawala ang tiwala ng mga tao dahil sa mga tauhang imbes na maglingkod, panunuhol at pangingikil ang inaatupag. 

Ayon kay LTO Chief Atty. Vigor Mendoza II, sinibak ang 68 enforcer matapos ang masusing performance evaluation, reklamo ng mga motorista, sumbong ng netizens, at ulat mula sa mga mystery agents na lihim na inatasan para subukan ang integridad ng kanilang mga tauhan. 

Ipinag-utos din niya ang konsolidasyon ng mga reklamo mula sa social media at iba’t ibang channels upang tiyakin na bawat hinaing ng mga kababayan ay may kasagutan. Hindi lang aniya basta sibak, kundi hakbang ito para linisin at gawing propesyonal ang enforcement team ng LTO. 

Sinabi pa ni Mendoza, personal na niyang pangangasiwaan ang hiring ng mga bagong enforcer upang masiguro na kuwalipikado, may malasakit at may integridad ang mga bagong recruit dahil hindi puwedeng bumalik ang mga dati nang masamang gawain.

Kung tutuusin, matagal nang sakit ng lipunan ang kotong sa kalsada. Ilang motorista na ang napilitang magbigay ng pang-kape para makaiwas sa multa kahit na hindi nila batid ang nagawang paglabag kaya hinuli, at ilan na ring tsuper ang nadahas ng mga enforcer na mas nagiging batas pa kaysa sa mismong ipinatutupad na batas.

Ngayong seryoso ang hakbang ng pamunuan ng LTO, dapat ipagpatuloy at palakasin ang ganitong klase ng reporma. Kailangang sibakin at parusahan ang mga opisyal at enforcer na nagtataksil sa tungkulin. Hindi sila mabuting kawani ng bayan kundi balakid sa kaayusan ng lipunan. 

Ang pagtanggal sa mga naturang enforcer ay malinaw na pagpapakita ng determinasyon ng paglaban sa katiwalian. At ang reporma sa LTO ay paalala na kaya naman palang maging maayos kung gugustuhin. 

Alalahanin din natin na hindi sapat ang puro pahayag at panawagan — kailangan ng aksyon at determinasyon upang tapusin ang korupsiyon sa ating bayan.

Sa panahon na halos lahat ng sektor ay sinisingil, binabantayan ng publiko sa kanilang integridad, ang ginawang ito ng kagawaran ay magandang ehemplo. Kung ang lahat ng lider ng ahensya ay may tapang at malasakit na katulad nito, posibleng magbago rin ang pananaw ng taumbayan, na hindi lahat ng institusyon ay bulok, at maaari pa ring pagkatiwalaan ng sambayanan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Testigong ‘di naiharap, murder case nabasura

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Sep. 28, 2025

ISSUE #368

Noong gabi ng Nobyembre 6, 2022, isang trahedya ang naganap sa Brgy. Miasong, Tupi, South Cotabato. Si Hesus, hindi niya tunay na pangalan ay walang kalaban-laban at nakahandusay sa lupa na pinagsasaksak umano ng isang lalaki na si alyas “Da Boy.” Matapos ang paglilitis, nanatili pa rin ang katanungan, sapat ba ang ebidensya ng tagausig upang patunayan ang pagkakakilanlan ng akusado na si Da Boy, bilang tunay na maysala?

Sa kasong People v. Agupitan (Criminal Case No. 7xxx-xx, 4 Setyembre 2024), sa panulat ni Honorable Presiding Judge Adelbert S. Santillan, ating balikan ang mga pangyayaring humantong sa pagkamatay ni Hesus, at kung paano ang kapwa daing ng ating kliyente, na itago na lamang natin sa pangalang Da Boy ay pinal na natuldukan nang siya’y napawalang-sala mula sa kasong Murder, kaugnay sa nabanggit na kalagiman na sinapit ni Hesus.

Bilang pagbabahagi ng mga kaganapan, narito ang buod ng mga salaysay na inilahad sa hukuman. 

Ayon sa paratang na inihain sa husgado, dakong alas-9:00 ng gabi, noong Nobyembre 6, 2022, armado ng patalim at may intensyong pumatay, inatake at sinaksak ng akusado si Hesus habang ito ay nakahandusay, walang armas at wala ring kakayahang lumaban. Tinamaan ng saksak ang dibdib at tiyan ng biktima, dahilan ng kanyang pagkamatay.

Nagharap ng testigo ang tagausig sa katauhan ng kapatid ng biktima na si Karina, hindi rin nito tunay na pangalan. Sa pamamagitan ng judicial affidavit, kanyang isinalaysay na diumano ay nalaman niya mula sa kanyang anak na si Melai, na mismong nakita diumano ang aktuwal na pananaksak ni Da Boy kay Hesus.

Gayunpaman, si Melai mismo ay hindi naiprisinta bilang saksi sa hukuman upang magpatotoo sa kanyang nakita. Sa kabila ng kanyang sinumpaang salaysay, hindi siya naisalang na testigo ng tagausig at walang subpoena na inilabas upang siya ay mapilitang humarap. Ang tanging salaysay na nailatag mula kay Karina—na nakarinig lamang ng balita mula sa kanyang anak.

Sa kabilang banda, matapos maikonsidera ang kabuuang ebidensya ng tagausig, napagdesisyunan ng depensa na hindi magharap ng ebidensya.

Matapos ang paglilitis at sa tulong ng Public Attorney’s Office sa pamamagitan ni Manananggol Pambayan R. S. Malcampo, sinuri ng hukuman ang lahat ng ebidensya. Sa huli, pinawalang-sala si Da Boy.

Ayon sa hukuman, ang pagpapasya na hindi magsulong ng ebidensya ay hindi isang kahinaan kundi isang estratehiya—dahil walang direktang ebidensya laban sa akusado. Dagdag pa ng hukuman, ang pasanin ng pagpapatunay ay nakasalalay sa tagausig at hindi maaaring ipataw sa akusado ang tungkuling patunayan ang kanyang kawalang-sala.

Ang hukuman ay nagpahayag ng masusing pagtutok sa mga mahahalagang alituntunin sa paglatag ng ebidensya tulad ng Double Hearsay Rule at ng kawalan ng timbang nito.

Sa kasong ito, ang pangunahing testigo ng tagausig ay si Karina, na hindi nakakita sa aktuwal na krimen kundi umasa lamang sa sinabi ng kanyang anak na si Melai. Subalit, hindi naiharap ng tagausig si Melai upang magpatotoo sa nasaksihan nito.

Ang resulta, hearsay sa unang antas (mula kay Karina) na nakabatay pa sa hindi nasuring salaysay ni Melai. Ito ang tinukoy ng hukuman bilang double hearsay na itinuturing na walang anumang bigat bilang ebidensya, sapagkat hindi ito sumailalim sa cross-examination, alinsunod sa desisyon ng kasong Sanvicente v. People (G.R. No. 132081, 26 November 2002), sa panulat ni Honorable Associate Justice Consuelo Ynares-Santiago.

Bukod pa rito, binigyang-diin ng korte na ang tagausig ang may tungkuling magharap ng lahat ng material na testigo. Si Melai, na ayon sa sinumpaang salaysay ay nakasaksi sa pananaksak, ay hindi naiharap. Ang kakulangang ito ay hindi maaaring ipataw sa depensa, sapagkat pasanin ng estado ang magpatunay ng pagkakasala ng akusado. Dahil dito, ang testimonya ng saksi ng panig ng tagausig ay nanatiling walang bisa.

Sa ilalim ng ating Saligang Batas, ang akusado ay ipinagpapalagay na inosente hanggang mapatunayang maysala. Ang burden of proof ay laging nasa tagausig at hindi maaaring ipataw sa akusado ang obligasyong patunayan ang kanyang kawalang-sala. Ayon sa Daayata v. People, 807 Phil. 102 (2017), sa panulat ni Honorable Senior Associate Justice Mario Victor F. Leonen, ang kabiguang maipakita ng prosekusyon ang pagkakasala nang lampas sa makatuwirang pagdududa ay awtomatikong nangangahulugan ng acquittal o pagpapawalang-sala.

Dito, muling ipinaalala ng korte na ang hatol ng pagkakasala ay dapat nakabatay sa moral certainty, hindi sa haka-haka o suspetsa. Kung ang ebidensya ay batay lamang sa double hearsay, walang tiyak at matibay na batayan upang alisin ang presumption of innocence. Ang kawalan ng moral certainty ay nag-iiwan ng puwang para sa makatuwirang pagdududa, na sa batas ay nangangahulugan ng paglaya.

Ang kasong ito ay isang malinaw na paalala na ang hustisya ay hindi maipapataw sa pamamagitan ng hinala, pangalawang balita, o hindi nasusuring testimonya. Ang pagpalya ng tagausig na magharap ng materyal na saksi ay nagbunga ng pagkawasak ng kanilang kaso. Sa huli, nanaig ang prinsipyong konstitusyonal na mas mabuting makalaya ang isang nagkasala kesa mabilanggo ang isang inosente.

Matapos timbangin ang lahat, malinaw na nabigo ang tagausig na patunayan ang pagkakasala ng akusado nang lampas sa makatuwirang pagdududa. Bagaman kinikilala ng korte ang dalamhati ng pamilya ng biktima, walang sapat na batayan upang igawad ang hatol na guilty. Dahil sa seryosong kahinaan sa pagkakakilanlan na nakasalalay sa double hearsay. Kaya naman, pinawalang-sala rin si Da Boy.

Sa huli, mas pinairal ng hukuman ang bigat ng due process at ang konstitusyonal na presumption of innocence. Sa harap ng kawalan ng matibay na ebidensya, nanaig ang prinsipyo, “Mas mabuting makalaya ang isang nagkasala kesa mabilanggo ang isang inosente.”