1 araw para sa mga OG Pinoy, i-push na ‘yan!

ni Imee Marcos @Imeesolusyon | October 26, 2025

Buwan na naman ng mga Katutubong Pilipino, mga besh! Happy Indigenous Peoples Month! Pero teka lang, paano natin masasabing “happy” kung hanggang ngayon, wala pa ring nakatakdang araw para ipagdiwang at kilalanin sila?

Lagi nating hinahanap kung sino nga ba ang tunay na Pilipino. Haller, nasa harap na natin sila -- ang ating mga katutubong Pilipino! Sila ang OG, ang unang mga Pinoy.

Kaso over naman, kinuha na natin halos lahat ng lupain nila, tinataboy pa sila minsan sa bundok! Tapos ngayong isang araw lang ang hinihingi nila para kilalanin, parang ang hirap pa nating ibigay!

Kaya ito na mga beshie, isinusulong ko ang Senate Bill No. 1130 o “National Indigenous Peoples Day Act” para gawing special non-working holiday ang Agosto 9, bilang Araw ng mga Katutubong Pilipino, at ang buong buwan ng Agosto bilang National Indigenous Peoples Month.

Huwag n’yo namang sabihing gusto lang natin ng “walang pasok,” ha! Hindi ito tungkol sa pahinga, kundi sa pagbibigay halaga sa ating mga kapatid na katutubo na madalas pa ring naaapi at hindi nabibigyan ng boses.

Isipin ninyo, sila na nga ang nauna rito, pero sila pa ang madalas nahuhuli sa progreso at pagkilala. 

‘Di ba, may holiday tayo para sa lahat: Pasko, Eid’l Fitr, mga bayani, kung anu-ano pa! Pero ‘yung mga OG na Pinoy, wala man lang araw para sa kanila? Naku ha, unfair ‘yun, besh!

Kaya ako, simple lang ang hiling: isang araw lang para sa mga katutubong Pilipino. Para kilalanin natin ang kanilang tapang, dangal, at kultura na siyang ugat ng ating pagka-Pinoy.

Ibigay na natin ang araw ng mga OG na Pinoy! Dasurv nila ‘yun!

Konsepto ng “dying declaration”

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 27, 2025

Dear Chief Acosta, 

Ang kapatid ko ay kasalukuyang nag-aagaw buhay sa ospital matapos siyang bugbugin at saksakin ng dalawang tao. Sinubukan siyang gamutin ng mga doktor, ngunit tinapat kami na baka hindi na rin siya magtagal. Nang ito ay marinig ng kapatid ko, tinanggap na niya ito at ikinuwento niya sa amin ang nangyari sa kanya, kung saan ito nangyari, at kung sino ang gumawa nito. Pagkatapos na ito ay kayang sabihin sa amin ay tuluyan na siyang pumanaw. Nais sana naming magsampa ng kaso sa taong gumawa nito sa kapatid ko, maaari ba akong maging testigo sa korte para sabihin ang ikinuwento sa akin ng kapatid ko patungkol sa nangyaring krimen sa kanya? – Richie

---

Dear Richie,

Bago natin sagutin ang iyong tanong, mahalagang maunawaan muna ang konsepto ng tinatawag na “Hearsay Rule.” Nakasaad sa Section 36, Rule 130 ng Revised Rules on Evidence na ang isang testigo ay maaari lamang magbigay ng kanyang testimonya patungkol sa mga bagay na kanyang personal na alam, maliban na lang kung papayagan ng batas na siya ay magbigay ng testimonya kahit na hindi niya personal na alam ang isang bagay: 

“Section 36. Testimony generally confined to personal knowledge; hearsay excluded. — A witness can testify only to those facts which he knows of his personal knowledge; that is, which are derived from his own perception, except as otherwise provided in these rules.”

Kaya maliwanag na magiging katanggap-tanggap lang sa korte ang isang testigo kung ang kanyang testimonya ay base sa kanyang personal na kaalaman at hindi dahil sa sinabi ng ibang tao. Ngunit maliwanag din na ang konseptong ito ay mayroong mga eksepsyon. 

Isa sa mga eksepsyon sa tinatawag na “Hearsay Rule” ay ang testimonya ng isang tao tungkol sa sinabi sa kanya ng isang taong nasa bingit ng kamatayan, at ang ibinahagi sa kanya ng taong namatay ay kaugnay sa mga sirkumstansya ng kanyang pagkamatay. Narito ang pahayag ng Section 37, Rule 130 ng Revised Rules on Evidence: 

“Section 37. Dying declaration. — The declaration of a dying person, made under the consciousness of an impending death, may be received in any case wherein his death is the subject of inquiry, as evidence of the cause and surrounding circumstances of such death.”

Ipinaliwanag din ng Korte Suprema ang mga kailangan para tanggapin ng korte ang testimonya ng isang tao tungkol sa sinabi sa kanya ng isang taong nasa bingit ng kamatayan, patungkol sa mga detalye ng kanyang pagkamatay. Narito ang pahayag ng Kagalang-galang na Korte Suprema sa kasong People of the Philippines vs. Ramil Peña, G.R. No. 133964, 13 February 2002, na isinulat ni Kagalang-galang na Mahistrado Consuelo Ynares-Santiago:

“The requisites for the admissibility of dying declarations have already been established in a 

long line of cases.  An ante-mortem statement or dying declaration is entitled to probative weight if: (1) at the time the declaration was made, death was imminent and the declarant was conscious of that fact; (2) the declaration refers to the cause and surrounding circumstances of such death; (3)  the declaration relates to facts which the victim was competent to testify to; (4) the declarant thereafter died; and (5) the declaration is offered in a criminal case wherein the declarant’s death is the subject of the inquiry.”

Kaya naman maliwanag sa mga nabanggit na artikulo ng batas at sa nasabing kaso na bagama’t sinasabi ng batas na ang tatanggapin lang na testimonya ay kung ito ay galing sa sarili at personal na kaalaman o nasaksihan ng isang tao, maaari pa ring tanggapin ng korte ang testimonya ng isang tao patungkol sa sinabi sa kanyang impormasyon ng ibang tao kung ito ay patungkol sa kamatayan ng huli at sinabi habang ito ay nasa bingit ng kamatayan. 

Sa iyong sitwasyon, bagama’t hindi ikaw ang personal na nakasaksi sa krimen na ginawa sa iyong kapatid, maaari kang tumestigo sa korte tungkol sa sinabi niyang impormasyon sa’yo ukol sa sanhi at nakapalibot na mga pangyayari na humantong sa kanyang kamatayan, lalo na at kanyang sinabi ito nang may kaalaman na siya ay nasa bingit na ng kamatayan. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Contempt order ng Senado, Kamara, ICI, dapat may power para awtomatikong ikansela passport ng iku-contempt

ni Pablo Hernandez @Prangkahan | October 26, 2025

UMABSENT LANG SI COMMISSIONER SINGSON, STOP NA ANG ICI INVESTIGATION, KUNG LAGING GANYAN, KAILAN PA MAPANAGOT ANG MGA SANGKOT SA FLOOD CONTROL PROJECT SCAM? -- Mismong si Independent Commission for Infrastructure (ICI) spokesman Brian Hosaka ang nagsabi na next week ay walang imbestigasyong isasagawa ang komisyon sa mga sangkot sa flood control projects scam dahil isang

linggong absent daw si ICI Commissioner Rogelio Singson.

Ganu’n, umabsent lang si Singson stop muna ang imbestigasyon, eh kailan pa mapapanagot ang mga sangkot sa pang-i-scam sa kaban ng bayan kung laging a-absent sa hearing ang isang ICI commissioner?

Aba’y kung uulitin ni Singson na muling umabsent ay dapat tanggalin siya ni Pres. Bongbong Marcos (PBBM) kasi ang nais ng taumbayan ay mapanagot agad sa batas ang lahat ng sangkot sa flood control projects scam, period!

XXX

HINDI LANG SI SEN. VILLANUEVA ANG LAGOT, PATI SI EX-OMBUDSMAN MARTIRES, YARI, LABAG SA BATAS ANG PAG-ABSUWELTO SA SENADOR -- Hiniling ng Malacanang, sa pamamagitan ni Presidential Communications Office (PCO) Usec., spokesperson Claire Castro kay Ombudsman Boying Remulla na imbestigahan ang inilihim sa publiko, sikretong pag-absuwelto ni dating Ombudsman Samuel Martires noong Sept. 2019 kay Sen. Joel Villanueva na noon pang year 2016 pinatatanggal ng dati ring Ombudsman Conchita Carpio-Morales matapos mapatunayang guilty sa pagkakasangkot sa pork barrel scam ni Janet Napoles.

Kapag natuklasan ni Ombudsman Remulla na may paglabag sa desisyong iabsuwelto si Sen. Villanueva ay hindi lang siya (Villanueva) ang lagot, kundi pati si ret. Ombudsman Martires ay yari rin, abangan!

XXX

BUMALIGTAD NA AGAD SI EX-OMBUDSMAN MARTIRES PORKE NABATIKOS SA PAG-ABSUWELTO KAY SEN. VILLANUEVA, HINDI RAW SIYA DDS, AT MARCOS LOYALIST  -- Dahil nababatikos ngayon si former Ombudsman Martires at pinaratangan siya na isa siyang Duterte Diehard Supporters (DDS), kung kaya raw inabsuwelto si Sen. Villanueva na kaalyado ng pamilya Duterte, ay sinabi ng dating Ombudsman na hindi raw siya DDS o pro-Duterte dahil ang katotohanan daw ay isa siyang Marcos loyalist noon pa na ang presidente ng ‘Pinas ay ang ama ni PBBM na si Pres. Ferdinand Edralin Marcos Sr.

Nabatikos lang, bumaligtad na agad si former Ombudsman Martires, Marcos loyalist daw siya at hindi DDS, boom!

XXX

DAPAT MAGKAROON NG POWER ANG CONTEMPT ORDER NG SENADO, KAMARA AT ICI, SINUMANG IKU-CONTEMPT DAPAT PASAPORTE KANSELAHIN AGAD NG DFA -- Dapat gumawa ng batas ang Kongreso na magkaroon ng power ang contempt order ng Senado, Kamara at ICI, na ang sinumang mapapatawan ng contempt na tatakas palabas ng Pilipinas para magtago sa ibang bansa ay awtomatikong kakanselahin ng Dept. of Foreign Affairs (DFA) ang pasaporte.

Kapag may ganyan ng batas, madali nang made-deport pabalik sa ‘Pinas ang mga tulad nina former Ako Bicol Partylist Rep. Zaldy Co at former presidential spokesman Harry Roque na tinatakasan ang mga kasong kinakaharap nila, ibig sabihin tinatakasan ang batas sa bansa, period!