Hustisya para sa taumbayan, kulong sa mga tiwaling opisyal

ni Leonida Sison @Boses | November 23, 2025

Panahon nang seryosohin ng pamahalaan ang pagpapatupad ng batas, na kahit gaano kaimpluwensya ang personalidad, dapat habulin at papanagutin upang harapin ng mga ito ang ating hustisya. 

Kaya ang mabilis na pag-deploy ng tracker teams para hanapin sina dating Ako Bicol Rep. Zaldy Co at ang 17 iba pang akusado ay isang hakbang na matagal nang hinihintay ng taumbayan, isang palatandaan na hindi na sapat ang mga press release, kundi totohanan na ang pananagutan. 

Ayon kay Interior Secretary Jonvic Remulla, simula pa noong Martes ay nakaantabay na ang tracker teams bilang paghahanda sa paglabas ng arrest warrants mula sa Sandiganbayan. 

Nang inanunsyo ni Pangulong Ferdinand Marcos, Jr. na inilabas na ang mga warrant of arrest kaugnay ng umano’y maanomalyang flood control projects sa Oriental Mindoro, agad kumilos ang bawat team, at pinuntahan lahat ng tirahan at opisina ni Co, at ng iba pang nasasangkot, kung saan hapon nang matanggap ng law enforcers ang nasabing warrant at agad ding sinimulan ang paghahanap. 

Sinabi ni Remulla na ang huling lokasyon ni Co ay nasa Japan, ngunit umalis na ito at kasalukuyang hindi matukoy ang destinasyon. 

May Blue Notice na rin na may dalawang buwan para matunton ang galaw nito, pero kung hindi agad matagpuan, posibleng hilingin ang Red Notice at ang kanselasyon ng kanyang pasaporte. Kasama sa mga kakasuhan ang mga opisyal mula sa Department of Public Works and Highways at Sunwest Corporation, na umano’y sangkot sa P289 milyong flood control project na pinaniniwalaang may iregularidad.

Habang nagpapatuloy ang operasyon, sinabi ni Remulla na babantayan din ang surveillance footage sa opisina at bahay ni Co upang matukoy kung nakabalik na ito sa bansa. 

Tiniyak naman ni acting PNP chief Lt. Gen. Jose Melencio Nartatez Jr. na mahigpit na susundin ang due process sa pagpapatupad ng arrest warrants. Sinabi niyang ang koordinasyon sa Sandiganbayan at iba pang ahensya ay tuluy-tuloy para sa maayos, legal, at propesyonal na operasyon. Dagdag pa niya, ang pagtugis na ito ay patunay ng pagpapatibay ng pamahalaan sa transparency at accountability. 

Ang tunay na sukatan ng hustisya ay hindi sa kung gaano kabigat ang kaso, kundi ang determinasyon ng estado na habulin ang mga may sala. Hindi maaaring puro salita lamang, dapat may managot. Kung seryoso ang pamahalaan sa laban kontra-katiwalian, kailangan nitong tiyakin na mahuhuli at mapaparusahan ang mga tiwali, habang hindi simula lamang bagkus tapusin nila trabaho. Gayundin, ang hustisya ay hindi press statement, ito ay may kaakibat na aksyon. 

Nararapat lamang na may managot sa katiwalian, at mabigyan ng pagkakataon ang taumbayan sa hustisyang matagal na ring inaasam.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Magkakaiba man ang kulay, magkakapatid ang lahat ng Pinoy

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 22, 2025

May kani-kanyang tawag ang mga tagasubaybay ng mga istasyon ng radyo at telebisyon. Ang pinakasikat ay: mga Kapuso ng GMA7, Kapamilya ng ABS-CBN. Pati ang mga kilalang newscaster ay may sariling palayaw din tulad ni Kabayan Noli de Castro. 

Pagdating sa pulitika, kulay naman ang gamit: pulahan, dilawan, pinklawan, green, orange, purple, at iba pa. Gayundin ang sitwasyon sa mga simbahan. 

Sa katatapos lang na rally ng ating mga kababayang kasapi ng Iglesia ni Cristo (INC), narinig, napanood at nadama natin ang mga damdamin, kaisipan, paninindigan sampu ng kanilang mga batikos. Maganda ang tawag nila sa kanilang mga kasapi: Kapatid. Tunay namang magkakapatid sila ngunit sa totoo lang, hindi lang sila kundi ang lahat ng Pilipino ay magkakapatid.

Maganda ang merong mga palayaw, bansag, branding, identity, ngunit kailangan nating mag-ingat na mauwi sa pagkakanya-kanya, sa kumpetensiya at sa hindi maayos na paligsahan. 

Noong seminarista pa lamang tayo mahigit 50 taon na ang nakararaan, narinig natin sa kauna-unahang pagkakataon ang salitang ‘tol’. Malulutong na ‘tol’ ang gamit ng mga seminaristang taga-Laguna, Pampanga, Bulacan sa pagtawag at pakikipag-usap sa isa’t isa. Natanong natin minsan ang isang seminaristang taga-Paete, Laguna. “P’re saan ba galing ang salitang ‘tol’.” Tugon niya sa ‘kin, “Ah, madali lang ‘yan sagutin. Galing ‘yan sa ‘utol’ na ang ibig sabihin, kapatid.” 

At ang utol ay galing sa ka-putol dahil may pag-uunawa tayo na ang magkakapatid ay magkaputol ng iisang pusod ng kanilang ina. Kaya kung anak tayo ng iisang Inang Bayan, magkakaputol tayo ng kanyang pusod. Hindi relihiyon o rehiyon ang batayan ng ating ugnayan kundi ang ating pagiging magkaputol sa iisang pusod ni Inang Bayan. Oo, ang lahat ay utol, ang lahat ay maaaring tawaging ‘tol.’

Ang ganda pala ng salitang ‘tol’ kung alam mo ang pinanggalingan. Bagama’t kahawig ito ng salitang kapatid, ka — patid, pinatid mula sa iisang pinanggalingan, hindi pa masyadong gamit, sariwa at puwedeng magamit para muling sariwain ang totoo at malalim na pagkakaugnay ng bawat mamamayan sa iisang Ina, iisang lahi, iisang bansa at iisang Diyos.

Maganda at sana’y totoo ang sinabi ng Malacañang sa nakaraang rally ng INC: “We hear them, we feel them and we will not disappoint them. We will fulfill their call for accountability and transparency.” 

Sa mga kasapi ng INC, naririnig namin kayo, nadarama namin kayo at hindi namin kayo didismayahin. Sana’y hindi lang sa mga kasapi ng INC sabihin ng Malacañang ito, kundi sa lahat at sa bawat Pilipino.

Meron tayong mga kaibigang kasapi ng INC. Meron din akong mga kaibigang Muslim. Marami tayong kaibigang Protestante, ebanghelikal, pati mga Buddhist, Hindi, Sheik at iba pa. 

Sa isang banda, bunga na rin ng masigasig na paglahok sa tinatawag na “inter-religious dialogue” o ang pakikipag-usap at pakikipag-ugnayan sa mga kasapi ng iba’t ibang pananampalataya. Gayunman, merong pinadadala ang Diyos na mga “kaputol” mula sa iba’t ibang relihiyon, ideolohiya, pulitika at sa mga ibang pananaw, paniniwala at paninindigan. 

Hindi natin pinag-uusapan ang relihiyon sa kanila. Buhay ang madalas nating pag-usapan at kung kinakailangan lang, nauuwi sa relihiyon ang talakayan.

Marahil ito ang puno’t dulo ng problema sa ating bansa. Naputol ang pag-uusap, naputol ang pag-uugnayan ng bawat mamamayan. Sino ang pumuputol ng pag-uusap at ugnayan? Sino ang may hawak ng timon ng komunikasyon, gobyerno lang ba? Sinu-sino pa? Sino ang may hawak ng timon ng pag-uugnayan ng bawat sektor at mamamayan, gobyerno lang ba o meron pang iba?

Noong nakaraang administrasyon, pinutol ang makatotohanan at makahulugang komunikasyon sa pamamagitan ng pagpapalaganap ng Troll Farms na nagpakalat (hanggang ngayon) ng fake news. Naputol din ang malaya, mapayapa, ligtas at makabuluhang pag-uugnayan kasabay ang pagkakalat ng takot dahil sa dahas. Sunud-sunod ang mga patayan sa ngalan ng programang war on drugs.

Sa darating na mga Linggo, Nobyembre 23 at 30, panawagan ni Cardinal Pablo David na magkaisa ang lahat, ibalik ang naputol na komunikasyon at ugnayan. Muling mag-usap-usap at sama-samang kikilos ang lahat tungo sa malinis at hindi korup, marangal at hindi tiwali, mapayapa at hindi marahas, malaya at hindi inaalila at inaaliping mga mamamayan. Mga kaputol, mga utol, mga tol, iisa ang pinanggalingan natin at iisa ang nais ng Manlilikha na marating natin kasama ang mahal nating Inang Bayan.

Sumasalimuot ang kaso dahil nahahaluan ng pulitika at personal

ni Ka Ambo @Bistado | November 22, 2025

Nagkakaproblema at sumasalimuot ang imbestigasyon sa talamak na katiwalian sa gobyerno dahil sa pagbanggit ng mga personalidad.

Ibig sabihin, isa-isantabi muna ang “character” o mga pangalan ng nasasangkot sa multi-bilyong pisong corruption upang makita nang maayos ang larawan o perspektibo ng sitwasyon.

----$$$--

NAGIGING pulitika at personal ang mga impormasyon at argumento kapag hinaluan ng personalidad.

Ibig sabihin, obhektibo at teknikal dapat ang mga pagtaya, opinyon o impormasyon na inilalabas.

-----$$$--

KAPAG walang personalidad na inililitaw, maiiwasan na akusahang “pulitika” o “personal” ang imbestigasyon o pagsisiyasat.

Halimbawa, magkasundo muna sa mga impormasyon kinakatigan ng bawat panig.

Ito ay upang mabilis na matukoy kung ano ang naganap, aktuwal na nagaganap — at magiging resulta sa hinaharap.

----$$$--

GANITO ang mas maayos na diskarte kaugnay ng masalimuot na katiwalian.

Una, nagkakaisa ang lahat ng panig — na may “aktuwal na pandarambong, technical man o hindi isang technical malversation na naganap, nagaganap at magaganap pa”.

Ikalawa, nagkakaisa ang lahat na sangkot ang ilang opisyal o kawani o tauhan ng DPWH (nagkakaisa rin na hindi 100 percent ng personnel ng DPWH ay sangkot para ingatan ang reputasyon ng department).

-----$$$--

IKATLO, dawit sa katiwalian ang Kongreso — Senado at Kamara ng mga Representante (hindi lahat ng senador at hindi rin lahat ng kongresista).

Walang debate r’yan!

-----$$$--

IKAAPAT, sangkot din at kakutsaba ang ilang personnel — high ranking at rank-and-file — ng Department of Budget and Management (DBM).

Ikalima, dawit din ang opisina ng Office of the President na ikinakatawan ng opisina ng Executive Secretary (hindi rin lahat ng personnel).

----$$$--

IKAANIM, sangkot ang ilang pribadong kontraktor.

Ikapito, involved din ang staff at opisyal ng Commission on Audit (COA) — partikular ang ilang resident auditor.

-----$$$--

IKAWALO, sangkot din ang ilang pribadong tao — gaya ng mga bodyguards, security o personal assistant o maging mga tsuper.

Ikasiyam, dawit din ang ilang staff ng mga bangko sa “pagtanggap at paglalabas” ng hindi ordinaryong bulto ng salapi.

-----$$$-

PANSAMPU, alamin ang mismong iskema o modus operandi — at tukuyin kung ang “kutsabahan” ay naganap din bago ang Marcos Jr. administration.

Sa 10 diskarte na tinukoy natin — nang walang binabanggit na “aktuwal na pangalan” — matutukoy natin nang mas malinaw at mabilis — ang ugat, iskema at solusyon ng problema.

-----$$$--

MAS makikita ang perspektibo ng talamak na corruption kapag wala munang tinutukoy na mga “pangalan” — markahan na lamang ito ng Mr. A, Ms. B o Madame X.

Ano ang gagawin sa mga “personalidad na aktuwal na sangkot” sa katiwaliang ito?Iyan na mismo ang “trabaho at responsibilidad ng Ombudsman, hukuman, NBI at ibang ahensya: Kilalanin at kasuhan ang mga personalidad — batay sa ebidensya at testimonya na makakalap.

----$$$--

Nagkakagulo at sumasalimuot ang kaso — dahil nahahaluan ng pulitika at personal.

Malinaw na hindi kasama rito ang “isyu ng paggamit ng droga” — malayong-malayo iyan sa kaso ng katiwalian.

Kumbaga, “ibang usapan ‘yan”!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.