Pondo sa edukasyon sa 2026 national budget, pinakamataas sa kasaysayan

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | November 13, 2025

Nakatakbo ngayong linggo sa plenaryo ng Senado ang pagsisimula ng talakayan hinggil sa panukalang budget ng bansa para sa 2026. Binigyang-diin ng inyong lingkod na ang P1.38 trilyong inilaan sa sektor ng edukasyon ang pinakamataas sa kasaysayan, katumbas ng 4.5% ng Gross Domestic Product (GDP) o 20% ng kabuuang P6.793 trilyong panukalang budget para sa susunod na taon. Mahalaga ito, lalo na’t kinakaharap ng naturang sektor ang isang malawakang krisis. 

Matatandaang iniulat ng Second Congressional Commission on Education (EDCOM II) na 24.8 milyon sa ating mga kababayan ang functionally illiterate. Ang pangkaraniwang mag-aaral ay natatapos ng Grade 3 nang hindi nakakamit ang literacy at numeracy.

Lumalabas din sa mga pag-aaral na isa sa apat na batang wala pang limang taong gulang ang maituturing na stunted o maliit para sa kanilang edad. Ito ay resulta ng kakulangan sa nutrisyon sa unang 1,000 araw ng buhay ng isang bata mula sa sinapupunan hanggang sa kanyang ikalawang kaarawan.

Ang lahat ng ito ay mga seryosong hamong kailangan nating harapin, bagay na binibigyan natin ng prayoridad sa ilalim ng 2026 national budget. Sa bersyon ng budget na tinatalakay ng Senado sa kasalukuyan, P992.7 bilyon ang inilaan para sa Department of Education (DepEd), P48.2 bilyon ang inilaan para sa Commission on Higher Education (CHED), samantalang P25.3 bilyon ang inilaan para sa Technical Education and Skills Development Authority (TESDA). May P140.3 bilyon namang nakalaan para sa ating mga State Universities and Colleges (SUCs).

Sa pagkakataong ito, tatalakayin natin ang inilaan nating pondo upang mapatatag ang pundasyon ng mga mag-aaral. Dinagdagan natin halimbawa ng P3 bilyon ang pondo para sa Academic Recovery and Accessible Learning (ARAL) Program, ang ating programa para sa learning recovery na layong bigyan ng libreng tutorial ang mga mag-aaral nating nahihirapan sa kanilang mga aralin. Ang dagdag na pondong ito ang gagamitin para bayaran ang mahigit 440,000 na tutors na tutulong sa 6.7 milyong mga mag-aaral na kailangang makahabol sa Reading at Math. 

Dinagdagan din natin ang P18.08 bilyon na budget para sa mga textbooks. Kung isasama natin ang idinagdag ng Kamara na P11 bilyon para sa mga textbooks, aabot na sa P29 bilyon ang pondo para sa mga aklat. Mapopondohan nito ang 82 textbook titles para sa mahigit 20 milyong mga mag-aaral. 

Nagdagdag din tayo ng pondo upang tugunan ang pangangailangan ng ating mga mag-aaral sa nutrisyon. Para sa School-Based Feeding Program, dinagdagan natin ang P13.61 bilyon na inilaan ng House of Representatives at ginawa na itong P15.06 bilyon. Mabibigyan natin ng masustansyang pagkain ang lahat ng mga mag-aaral sa Kindergarten at Grade 1 sa loob ng 200 araw, habang patuloy na sinusuportahan ang mga tinatawag na ‘wasted’ at ‘severely wasted’ na mga mag-aaral mula Grade 2 hanggang 6.

Ilan lamang ito sa binigyan natin ng prayoridad para sa pagpapatatag sa sektor ng edukasyon. Patuloy nating tutukan ang magiging talakayan sa mga susunod na araw upang matiyak na mailalaan natin sa mga tamang programa ang binabayad na buwis ng ating mga kababayan.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

SK at Brgy. officials, patuloy na maging tapat, may disiplina at malasakit

ni Leonida Sison @Boses | November 13, 2025

Dahil may isang taon pa na manunungkulan ang mga opisyal ng barangay at Sangguniang Kabataan, dapat ay mas humaba rin ang malasakit, disiplina, at tapat na serbisyo nila sa mga nasasakupan. 

Kamakailan, pinagtibay ng Korte Suprema (SC) ang legalidad ng Republic Act No. 12232, na nagtakda ng apat na taong termino para sa mga opisyal ng Barangay at Sangguniang Kabataan (BSK). Dahil dito, naurong ang halalan mula Disyembre 2025 at naging Nobyembre 2026. 

Ayon sa desisyon ng SC, ang bagong batas ay isang “term-setting law” at hindi batas na naglalayong ipagpaliban ang halalan. Ang pagbabago ng petsa ng eleksyon ay “incident lang”, hindi intensyunal na postponement. 

Tinanggihan din ng korte ang petisyong inihain ni Atty. Romulo Macalintal at iba pang grupo na nagsasabing labag ito sa karapatang bumoto ng publiko. 

Paliwanag ng Korte Suprema, nananatiling malinaw sa taumbayan kung kailan gaganapin ang susunod na halalan. Kaya’t hindi nawawala ang kakayahan ng mga botante na managot at magpanagot sa tamang panahon. 

Binigyang-diin ng hukuman na ayon sa Article X, Section 8 ng Konstitusyon, may ganap na kapangyarihan ang Kongreso na tukuyin ang haba ng termino ng mga barangay officials dahil sila ay hindi saklaw ng karaniwang tatlong taong limitasyon ng ibang halal na opisyal. 

Dagdag pa ng SC, hindi nito sinisira ang demokrasya dahil hindi naman tinatanggal o walang katapusang ipinagpapaliban ang eleksyon. Sa halip, binabago lamang ang pagitan ng termino mula tatlo patungong apat na taon. Sa madaling sabi, may bisa at saysay pa rin ang karapatan ng publiko sa pagboto. 

Habang pinag-uusapan ang bagong iskedyul, patuloy naman ang paghahanda ng Commission on Elections (Comelec). 

Ayon kay Chairman George Garcia, may 356,421 bagong aplikante na para sa 2026 BSKE. Pinakamataas ang bilang ng rehistrado sa Calabarzon (75,936), sinundan ng Metro Manila (49,342) at Central Luzon (29,541). 

Ngunit higit pa sa mga bilang at batas, ang tunay na tanong ay kung magiging matino, tapat, at may malasakit pa rin kaya ang mga opisyal sa dagdag na taong ibinigay sa kanila. 

Hindi dapat ito maging dahilan para sa kumpiyansa o katamaran, kundi panahon ng paghimok, kung paano nila mapatutunayan na karapat-dapat silang pagkatiwalaan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

ST Uwan, nakaalis na, mag-a-ala Douglas MacArthur pa

ni Ka Ambo @Bistado | November 12, 2025

Nasa bisinidad na ng Taiwan ang Super Typhoon Uwan.

Pero, siya ay mag-a-ala Douglas MacArthur na nagsabi: “I shall return”.

----$$$--

Humina na ang Bagyong Uwan, pero siya ay iikot na mala-trumpo at magyo-yoyo pabalik sa bisinidad ng North Luzon — anumang oras sa araw na ito, Miyerkules.

Ito ay bunga ng mainit na temperatura at epekto ng klima ng mga kabundukan sa Taiwan.

-----$$$--

Kung paano binasag ng Sierra Madre, Caraballo at Cordillera ang enerhiya at lawak ng Super Typhoon Uwan, itinutulak naman siya ngayon ng mga bulubundukin ng Taiwan pabalik ng Pilipinas.

Ibig sabihin, ipini-ping pong ang Bagyong Uwan ng Taiwan at Pilipinas.

----$$$--

MALINAW na posibleng magkaroon ng malalakas na pag-ulan hangga’t hindi natutunaw si “Uwan”.

Manatiling mag-ingat.

----$$$--

TULAD sa Bagyong Uwan, magbabalik sa eksena ang imbestigasyon sa flood control projects na sasabayan ng isyu sa “warrant of arrest” ng ICC kay Sen. Bato.

Hindi nauubusan ng “content” ang mga tsismoso’t tsismosa sa social media.

----$$$--

SA totoo lang, lihim na naghahanda ang mga pro-Marcos at anti-Marcos sa isang malawakang protest sa mga huling araw ng Nobyembre.

Itinatapat ang demonstrasyon sa kaarawan ni Gat. Andres Bonifacio.

----$$$--

SIMBOLO si Bonifacio, hindi lang ng pagrerebelde o pagrerebolusyon, inilalarawan siyang “inaapi” at mainitin ang ulo o may marubdob na emosyon.

Taliwas siya sa kalmante at praktikal na si Dr. Jose Rizal.

-----$$$--

NASASAPAWAN naman nina Bonifacio at Rizal ang maselang papel ng diyarista o mamamahayag na si Gat. Marcelo del Pilar.

Namatay si Bonifacio sa kamay ng kapwa-Pinoy sa bulubundukin ng Maragondon.

Namatay nang “grande” si Rizal bilang isang martir sa Luneta.

Kaawa-awa ang sinapit ng tisikong si Plaridel — namatay nang pulubi, kumakalam ang sikmura — sa isang banyagang lugar sa Espanya — walang nag-aaruga, walang nagmamahal!

-----$$$---

ANG mga anak-pawis, vendor, at ordinaryong Pinoy ang umiidolo kay Bonifacio.

Pumapalag siya sa naghaharing uri na siyang kumitil ng kanyang buhay.

-----$$$--

SA totoo lang, si Bonifacio ay sumisimbolo sa marahas at dagliang pagbabago, sampu na ibuwis na ang kanyang buhay.

Nagbunga ang pagiging martir ni Ka Andres.

----$$$--

SA ngayon, wala na tayong maituturing na “bagong Bonifacio, bagong Rizal, o bagong Del Pilar.

Magtitiis tayo ngayon sa mga “magnanakaw, mandarambong, bolero at magkakutsaba sa pagbaluktot ng batas”.

Wala tayong nakikitang solusyon, kundi ang magdasal nang walang patid.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.