Kabataan, ‘wag hayaang maadik sa online sugal

ni Ryan Sison @Boses | July 2, 2025

Sa harap ng lumalalang kaso ng adiksyon at posibleng krimen kaugnay ng online gambling, isang panukalang batas ang inihain na layong higpitan ang kontrol sa operasyon ng nasabing sugal sa Pilipinas. 

Ayon kay Sen. Sherwin Gatchalian, sa dami ng kabataang naaadik, pamilyang nasisira, at kabuhayang nauubos, tila ito na ang tamang oras para seryosohin ang pag-regulate sa isang industriyang patuloy na lumalaki sa likod ng mga screen. 

Sa nasabing bill, ipagbabawal ang sponsorship ng mga sugal sa mga pampublikong aktibidad at ang pagtanggap ng campaign donations mula sa mga gambling entities. 

Hindi lamang ito usapin ng kalinisan sa pulitika, kundi ng moral na obligasyon, dahil sa likod ng bawat pisong tinatanggap mula sa sugal, may pamilyang nauubos at kabataang nalululong dito. 

Kasama rin sa panukala ang paglalaan ng bahagi ng regulatory fees para sa pagtatayo naman ng mga rehabilitation center sa mga nalulong sa online gambling. Isang mahalagang hakbang ito na matagal nang dapat isinagawa — dahil kung marunong tayong kumita para sa bisyo, dapat marunong din tayong magpagaling o ayusin ang nasira nito. 

Dagdag pa rito, itinakda ang minimum cash-in requirement sa P10,000. Layunin nitong pigilan ang madaling makapasok sa online gambling lalo na ng mga low-income earner. 

Sa kabilang banda, baka magbigay ito ng ilusyon sa iba na ginawa ang panukala para lamang sa may pera — na sa totoo’y hindi solusyon kundi pagpapaliban lang ng problema. 

Kung tutuusin ang tunay na hamon dito ay ang implementasyon. Kahit gaano kaganda ang batas, kung mahina ang enforcement, para lang itong palamuti sa papel. Lalo pa’t marami sa online gambling operators ay tech-savvy at kayang magpalit-palit ng platform, mukha, at maskara. 

Hindi sapat ang pagkontrol kung walang kasabay na edukasyon. Kailangan ng mas agresibong kampanya laban sa sugal, lalo na online, kung saan madaling mabitag ang mga kabataan na sa kalaunan ay hindi na mapigilan. Kaya naman huwag natin hayaang maadik sila sa online sugal.

Ang online gambling ay hindi lamang usapin ng bisyo, kundi salamin ng desperadong kumita agad ng malaki na hindi napapagod. Kapag ang pera ay kinikita sa legal na paraan, sa tingin ko, tinutumbasan ito ng suwerte. 

Marahil, panahon na para bigyan ng kaalaman at tulungang magkaroon ng magandang kinabukasan ang publiko, laban sa isang industriya na gustong pagkakitaan lamang ang kahinaan ng mga mamamayan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Bagong elected officials, oras na para tuparin ang mga pangako

ni Ryan Sison @Boses | July 1, 2025

Ngayong Hunyo 30, 2025, higit 18,000 halal na opisyal ang pormal nang uupo sa kani-kanilang puwesto. Pero bago pa man makaupo, handa na ang publiko na sila’y singilin — hindi sa buwis, kundi sa mga pangakong kanilang binitiwan noong kampanya. 

Ang hiling ng maraming Pilipino ay simple lamang, ang tuparin ang kanilang ipinangako. Mula sa mas maayos na kabuhayan, abot-kayang presyo ng mga bilihin, trabaho para sa lahat at maging ng mga kabataan — mga bagay na paulit-ulit nang ipinapangako tuwing eleksyon pero madalas nauuwi sa wala at paasa lamang. 

Ayon kay Prof. Maria Fe Mendoza ng UP NCPAG, mahalagang paalalahanan ang mga halal na opisyal na accountable sila sa mga mamamayan. 

Aniya, isang positibong senyales, ang pagboto ng mga kabataan na umabot sa 31 porsyento, na umano’y nakapagpabago ng takbo ng resulta ng halalan. Ang mga kandidatong hindi inaasahang manalo ang siyang nanguna, bagay na nagpapakita ng pag-asa para sa mas makabuluhang pamumuno. 

Dagdag pa rito, nagkaroon ng 155 additional na opisyal dahil sa mga bagong lalawigan at walong bagong bayan. Karamihan naman sa mga uupong opisyal ay maninilbihan ng tatlong taon, habang ang 12 senador ay may anim na taon sa panunungkulan. 

Subalit, kung gaano kabilis ang pangako noong kampanya, ganoon kabagal minsan ang pagkilos pagkatapos manalo. 

Mula sa barberya, eskinita, hanggang sa bangketa, iisa ang pakiusap ng mamamayan – “tuparin ang mga ipinangako ninyo”. Hindi lang ito usapin ng performance, kundi ng tiwala. Kapag ang salita ay hindi sinundan ng gawa, nawawala ang dignidad ng serbisyo-publiko. 

At sa isang bansang laging humaharap sa krisis sa ekonomiya, trabaho, kalusugan, hindi na kayang palampasin ng taumbayan ang mga kinakalawang na pangako. Dahil ang tunay na sukatan ng lider ay hindi kung gaano siya kagaling magsalita, kundi kung paano niya tinutupad ang mga binitiwang pangako. 

Sa ganang akin, panahon na ng paniningil — hindi ng away, kundi ng pagkilos. Marahil, ang halalan ay hindi katapusan ng laban, kundi simula ng tunay na pagsubok sa mga bagong halal. Pero ang mas mahalagang simulan na ng taumbayan ang pagbabantay sa mga bagong uupo sa puwesto. Kung hindi tayo lilingon sa ating karapatan, paulit-ulit lamang tayong mabibigo at paaasahin.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Bawas-presyo sa gas, patak-patak lang, 'di pa rin sapat

ni Ryan Sison @Boses | June 30, 2025

Matapos ang dalawang sunod na pagtaas ng presyo ng gasolina at diesel, mukhang magkakaroon din ng kahit kaunting pag-asa para sa mga tsuper, motorista, komyuter, mga mamimili at iba pa ngayong linggo. 

Ayon sa pagtataya ng Unioil para sa Hulyo 1 hanggang 7, 2025, inaasahang bababa ang presyo ng diesel sa P1.70 hanggang P2.00 kada litro at gasolina sa P1.30 hanggang P1.50 kada litro. 

Isa pang kumpanya ng langis ang sinasabing may paggalaw sa presyo — Jetti Petroleum, ay naglabas ng mas agresibong projection, posibleng bumaba pa ang diesel sa P1.90 hanggang P2.10, habang ang gasolina ay maaaring ibaba sa P1.50 hanggang P1.70 kada litro. 

Ang rollback na ito ay iniuugnay sa pagdeklara ni US President Donald Trump ng ceasefire sa pagitan ng Israel at Iran — isang diplomatikong hakbang na agad nagpalamig sa tensyon at nagpababa ng global crude oil prices. 

Bagama’t tila malayo ang kaganapan, ramdam natin sa mismong pump stations ang epekto ng diplomasya. 

Kamakailan lang, ginulantang ang mga Pilipino ng sunud-sunod na pagtaas — P1.75 sa gasolina, P2.60 sa diesel, at P2.40 sa kerosene — na inakyat pa sa dalawang tranches para hindi umano sabay-sabay ang pasakit. Unang tranche noong Hunyo 24, kasunod o ang pangalawa tranche naman noong Hunyo 26. 

Kung susuriin, kahit pa bumaba ang presyo ng produktong petrolyo ngayong linggo, hindi nito nabubura ang naunang dagdag-presyo. 

Sa totoo lang, parang sinabihan lang tayong bawas-presyo ngayon pero sa kabuuan, talo pa rin dito ang masa. Tulad ng gasolinang papatak-patak, ganoon din ang ginhawang nararamdaman — saglit lang, at hindi sapat. 

Ang mga global events, kahit gaano kalayo, ay may direktang tama sa ating mga bulsa. At habang ang presyo ng langis ay laging tumataas dahil sa pandaigdigang kaganapan, dapat na ring seryosohin ng pamahalaan ang mga alternatibong pagkukunan, local reserves, at mas agresibong mass transport programs para hindi tayo laging bihag ng ganitong nakakahilong taas-baba ng presyo ng langis.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com