Pagbaba ng bilang ng mga nagnenegosyo, ‘wag balewalain

ni Leonida Sison @Boses | November 18, 2025

Sa sitwasyon ng bansa ngayon, hindi na bago ang marinig na maraming Pinoy entrepreneur ang kinakapos ng lakas ng loob para magsimula ng negosyo. 

At ngayong lumabas na ang datos ng Department of Trade and Industry (DTI), malinaw na hindi lang pagdududa ito, dahil makikita sa numero ang pagbagal ng sigla ng negosyo sa bansa maliit man ito o malaki. 

Sa unang 10 buwan ng 2025, umabot lamang sa 925,555 ang total business names na nairehistro sa DTI. Ito ay mas mababa kumpara sa 973,445 na nagparehistro sa kaparehong panahon noong nakaraang taon. Sa kabuuang bilang ngayong taon, 800,278 ang mga bagong negosyo at 125,277 ang renewal. Nanatili namang nangunguna ang CALABARZON bilang rehiyon na may pinakamaraming nagpatala. 

Sa unang tingin, parang simpleng pagbaba lang ito. Pero kung pag-iisipan natin, malaki ang maaaring implikasyon nito. Isa sa pangunahing itinuturong dahilan ng DTI ay ang masamang lagay ng panahon, sunud-sunod na bagyo, pagbaha, at hindi matatag na klima na direktang tumatama sa kabuhayan. 

Hindi lang kalsada ang nalulubog sa baha, pati ang kumpiyansa ng maliliit na negosyante ay nalulunod din. Kapag paralisado ang galaw ng tao, naapektuhan ang supply chain, delivery, logistics, at mismong operasyon ng mga negosyo. Hindi makalabas ang tao, mahina ang bentahan. Hindi makapag-stock ang tindahan, mababa ang kita. At bago pa man makabawi ang ilan, may dumarating na namang panibagong bagyong posibleng sumira ng puhunan. 

Dagdag pa rito, ang mas malawak na epekto ng kalagayan ng ekonomiya, ang pagtaas ng presyo ng bilihin, gasolina, serbisyo, bayarin at gastusin sa pang-araw-araw. Kapag hirap ang mamimili, mas hirap ang negosyante. At kapag hindi tiyak ang kita, maraming nagdadalawang-isip pumasok sa negosyo. 

Sa panahon ng kawalang katiyakan, hindi nakapagtatakang bumaba ang bilang ng mga nagre-register ng business name. Hindi dahil hindi gusto ng mga Pinoy magnegosyo, kundi dahil ramdam nila na maaaring hindi kayanin ng kanilang bulsa o budget. 

Ang pagbaba ng bilang ng mga nagnenegosyo ay hindi puwedeng ipagsawalang-bahala. Isa itong palatandaan ng estado ng mga negosyante, maliliit man o malalaki, kung gaano sila nadudurog tuwing may kalamidad na tumatama, at kung gaano sila umaasa na sana, may matatag na suporta mula gobyerno upang hindi maging seasonal ang kabuhayan. 

Bilang mamamayan, tindero, mamimili, negosyante, at observer, naniniwala tayong hindi dapat tuluyang mawalan ng loob ang bawat Pinoy na naghahangad ng sariling kabuhayan. 

Sa kabila ng unos, nasa dugo natin ang pagiging madiskarte. Pero kailangan din ng matibay na backup, malinaw na polisiya, at mas maagap na aksyon mula sa pamahalaan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Kapalaran at sitwasyon ng ‘Pinas, ‘di maiiwasang manghimasok ang mga dayuhan

ni Ka Ambo @Bistado | November 17, 2025

Kumanta na si ex-Rep. Zaldy Co.

Itinuro niya ang mga ranking officials ng Republika ng Pilipinas sa P100 bilyong insertion fund.

-----$$$--

BAGAMAN pinagdududahang isang “AI” generated content ang expose, pero ito ay nai-post sa sarili niyang “verified account” sa Facebook page.

Itinuro niya mismo sina PBBM, ex-Speaker Martin Romualdez at ex-Senate President Chiz Escudero — na direktang may kinalaman sa kontrobersiyal na “insertion”.

-----$$$--

NAGKUMAHOG sa pagdedepensa sina Senate President Tito Sotto at Sen. Ping Lacson na isang aktuwal na paghuhubad ng mascara — dahil mas dapat ay “naging neutral” upang mabusisi si Co nang lantaran sa Senate hearing.

Nagkakasya ngayon si Co sa social media — na hindi mapipigil nang sinuman.

-----$$$--

NAKATAKDA ang serye ng street protest at inaasahang higit na matindi ito kaysa sa naunang protesta kung saan, isang establisimyento ang ni-ransack.

Walang duda, gagamitin ang “pag-amin” ni Co bilang “slogan at battle cry” sa protesta.

-----$$$--

AKTUWAL na nagkaroon ng kakampi sina Rep. Kiko Barzaga, Gov. Chavit at mga DDS.

Hindi sila nabawasan, bagkus ay nadagdagan pa tulad ng INC at mismo ni Co.

-----$$$--

Sa totoo lang, may mga tsismis na bumaliktad na rin si US President Donald Trump.

Iyan ang nakakatakot, at nakakanerbiyos — panghihimasok ng US.

-----$$$--

Bago isinagawa ang naunang street protest, binalasa ng US Embassy ang mga diplomat kung saan pinalitan ang mismong ambassador.

Makaraan ito, dumalaw ang mga US diplomat mismo sa ICI at pinagdududahan ang tunay na motibo.

-----$$$--

SA pinakahuling ulat, dumating sa Basa Air Base ang isang unit ng military drones ng US na sinasabing magpapraktis lamang.

Sa panahon ni dating Pangulong Marcos Sr. kapag dumadaong ang US warship sa Subic Bay ay maraming espekulasyon ang lumilitaw.

-----$$$--

SA ngayon, walang dapat ipangamba ang lahat dahil paulit-ulit na sinasabi ng AFP na walang kudeta na magaganap.

Pero, nakapagtatakang hindi naglalabas ng anumang opisyal na pahayag ang US Embassy at White House kaugnay ng mga nagaganap sa Pilipinas.

----$$$--

HINDI ordinaryong kongresista si Co dahil aminado na ang lahat — maka-Marcos o maka-Duterte man, nakontrol ng naturang partylist representative ang maniobra sa annual budget.

Eh, sino pa ang inaantay na “magsalita” kaugnay ng flood control scam — hindi ba’t perpekto ang personalidad ni Co hinggil dito — siya mismo ang “main character” sa isyu — at ngayon ay nagbigay na ng pahayag.

-----$$$---

MASELAN ang sitwasyon, dahil agad bumagsak ang kalakalan sa stock exchange, bumagsak ang halaga ng piso at umatras ang volume ng foreign direct investment.

Hindi tinatablan ang Malacanang, pero malinaw na apektado ang ekonomiya — kabilang ng mga “foreign investors”.

----$$$--

ANG kapalaran at sitwasyon ng Pilipinas — ay hindi lamang para sa mga Pilipino, bagkus hindi maiiwasan na manghimasok ang mga dayuhan.

Bakit?

Mababangkarote rin kasi ang kanilang negosyo at mapupurnada ang kanilang “vested interest”.

-----$$$--

HINDI lang ang US ang posibleng manghimasok, maging ang China rin.

Hindi kaya mag-SPRINT sila sa pakikialam — sa lalong madaling panahon?

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Ang “John Doe” warrant

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 17, 2025

Dear Chief Acosta,

Pinapayagan ba ang “John Doe” warrant? Maraming salamat po. -- Rudu

---

Dear Rudu, 

Ang sagot sa iyong katanungan ay matatagpuan sa ating Saligang Batas at kaugnay na desisyon ng Korte Suprema. Hinggil dito, nakasaad sa Artikulo III, Seksyon 2 ng ating Saligang Batas na:

“Section 2. The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects against unreasonable searches and seizures of whatever nature and for any purpose shall be inviolable, and no search warrant or warrant of arrest shall issue except upon probable cause to be determined personally by the judge after examination under oath or affirmation of the complainant and the witnesses he may produce, and particularly describing the place to be searched and the persons or things to be seized.” 

Kaugnay sa nabanggit na probisyon ng ating Saligang Batas, ibinahagi ng Korte Suprema sa kasong People v. Tiu Won Chua (G.R. No. 149878, 1 July 2003), sa panulat ni Honorable Chief Justice Reynato Puno, ang mga rekisito ng isang wastong warrant:

“xxx There are only four requisites for a valid warrant, i.e,: (1) it must be issued upon “probable cause”; (2) probable cause must be determined personally by the judge; (3) such judge must examine under oath or affirmation the complainant and the witnesses he may produce; and (4) the warrant must particularly describe the place to be searched and the persons or things to be seized. As correctly argued by the Solicitor General, a mistake in the name of the person to be searched does not invalidate the warrant, especially since in this case, the authorities had personal knowledge of the drug-related activities of the accused. In fact, a “John Doe” warrant satisfies the requirements so long as it contains a descriptio personae such as will enable the officer to identify the accused. We have also held that a mistake in the identification of the owner of the place does not invalidate the warrant provided the place to be searched is properly described.” 

Samakatuwid, ang John Doe warrant ay hindi naman ipinagbabawal, at ito ay maaaring pahintulutan basta’t natutugunan nito ang mga rekisito, lalo na kung naglalaman ito ng descriptio personae o paglalarawan sa tao na magbibigay-daan sa mga awtoridad upang makilala ang akusado. 

Alinsunod sa nabanggit na desisyon ng Korte Suprema, may apat na pangunahing rekisito upang maging balido ang isang warrant, at ito ay ang mga sumusunod: (1) ito ay dapat ipinalabas batay sa probable cause o sapat na batayan upang maniwala na may naganap na krimen; (2) ang probable cause ay kailangang personal na tukuyin ng hukom; (3) sinuri  ng hukom ang nagrereklamo at ang mga saksi na dapat ay personal na humarap sa kanya sa ilalim ng panunumpa o paninindigan; at (4) ang warrant ay dapat malinaw na naglalarawan sa lugar na hahalughugin at sa tao o bagay na kukunin.

Dagdag pa sa nasabing kaso, ang pagkakamali sa pangalan ng taong isasailalim sa paghahanap ay hindi awtomatikong nagpapawalang-bisa sa warrant. Ayon sa kaparehong desisyon, ang isang John Doe warrant ay maituturing na balido kung ito ay naglalaman ng malinaw na paglalarawan sa tao nang sapat upang makilala at matukoy ng awtoridad ang akusado.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.