Planong long-term solution kontra-baha, tiyakin sana sa buong bansa

ni Leonida Sison @Boses | November 19, 2025

Kung may isyung dapat matagal nang nabigyan ng seryoso at pangmatagalang solusyon, ito ang baha, isang problemang taun-taon na lang ay parang normal na laging nararanasan ng taumbayan. 

Kaya ngayon ay iginiit ng Quezon City Government na panahon na para tumodo sa science-based at long-term solution, isa itong hakbang na dapat noon pa sana ginawa, hindi lang sa QC, kundi sa buong bansa. 

Sa pagbubukas ng QC Flood Summit 2025, sinabi ni Mayor Joy Belmonte na ang paulit-ulit na pagbaha ay nagiging “collective trauma” na ng mga residente, lalo na sa mga lugar na madalas nang binabaha. 

At hindi ito exaggeration, dahil noong 2024, mahigit 22,000 pamilya ang inilikas sanhi ng mga bagyong nagdulot ng malawakang pagbaha, pruweba na matindi na ang pinsalang idinulot ng problema sa tubig-baha at kapabayaan. 

Sa 142 barangay ng lungsod, 59 ang classified bilang flood-prone, na halos kalahati. 

Gaya ng sinabi ng alkalde, hindi sapat ang patchwork fixes o iyong tagpi-tagping solusyon lang. Kailangan ng sistemang nakabatay sa datos at pangmatagalang pagpaplano para mabawasan ang pinsala ng matinding pag-ulan. 

Nasa sentro ngayon ng QC ang Drainage Master Plan, na nabuo kasama ang UP Resilience Institute. May 15 priority projects ito na layong pabagalin ang agos ng tubig, dagdagan ang water absorption, at bawasan ang flood volume. Kasama rito ang nature-based solutions tulad ng permeable pavements, rainwater harvesting systems, detention basins at retention ponds, at mas maayos na drainage systems. 

Habang inaasahang matatapos sa 2026 ang malaking retention pond sa Quezon Memorial Circle, na kayang kumolekta ng 928 cubic meters ng tubig. Operational naman ang detention basins sa community courts ng Gloria 2 at Palmera Homespace 3, na nagsisilbi ring public spaces. 

Samantala, ang high-capacity drainage systems sa West Avenue at Fairview ay nakakatulong na sa pagpapadaloy ng tubig kapag malakas ang ulan. 

Patuloy din ang kampanyang “Tanggal Bara, Iwas Baha,” at ang rehabilitasyon ng San Juan River at bahagi ng Tullahan River hanggang sa La Mesa Dam, sa tulong ng MMDA at San Miguel Corporation, at walang gastos ito para sa lungsod. 

Pero hindi lang imprastraktura ang dapat pagtuunan. Dagdag ni Belmonte, ang baha ay hindi hiwalay sa climate change. Kaya naman ang QC ay nagpatupad ng ban sa single-use plastics, paglipat sa electric vehicles, mga gusali ng gobyerno na solar-powered, circular waste solutions, at pinalakas na early warning systems sa ilalim ng I-Rise Up Program, na naghatid ng zero casualties noong Super Typhoon Uwan. 

Malinaw na ang baha ay hindi simpleng problema ng pagbara dulot ng malalakas na pag-ulan. Ito ay suliranin ng pamamahala, urban planning, at climate adaptation. Kung hindi ito aayusin nang buong puso at tapang, paulit-ulit tayong lulubog at malulunod sa baha na nagiging normal na lang. 

Panahon nang gawing seryosong misyon ang pagkontrol sa matinding pinsalang dulot ng mga unos at sakuna, at hindi lamang gawing seasonal inconvenience ang pagbibigay ng atensyon dito. Nararapat na maging handa ang buong bansa, para wala na muling pamilya o kababayan ang mapeperhuwisyo at mawawalan ng buhay ng dahil lamang sa baha.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Sablay ang plano si Zaldy Co na maging bayani, naglilinis-linisan, wala raw siyang pakinabang sa kickback

ni Pablo Hernandez @Prangkahan | November 18, 2025

AKALA NG MGA DDS, KAISA NILA ANG INC SA PANAWAGANG MARCOS, JR. RESIGN, HINDI PALA -- Binigyang-linaw ni Iglesia Ni Cristo (INC) spokesman Edwin Zabala na ang kanilang 3-day protest na “Peaceful Rally for Transparency” ay bilang panawagan lang sa pamahalaan na bilisan ang aksyon at papanagutin agad lahat ng sangkot sa flood control projects scam at walang layunin ang kapatiran ng INC na pabagsakin ang Marcos administration, at patunay ang ginawa ng mga marshals ng INC na hindi pinayagang makapasok ang mga kakarampot na Duterte Diehard Supporters (DDS) na may dalang mga placard na "Marcos Jr. Resign" sa Quirino Grandstand kung saan nagsasagawa ng protesta ang mga INC members.

Sa totoo lang, masakit sa damdamin ng mga DDS ang pagtabla sa kanila ng INC dahil akala nila anti-Marcos at kaisa nila ang religious group na ito na mananawagan ng Marcos Jr. resign, hindi pala, period! 

XXX

SABLAY ANG PLANO NI ZALDY CO NA ITURING SIYANG BAYANI DAHIL HINDI NA-PEOPLE POWER SI PBBM -- Sablay ang plano ni former Cong. Zaldy Co na ituring siyang bayani nang isangkot niya sina Pres. Bongbong Marcos (PBBM) at former Speaker Martin Romualdez sa Bicam insertions at flood control scandal, mali ang akala niya na mag-aalsa ang taumbayan at militar para patalsikin si PBBM sa pamamagitan ng People Power.

Wala kasing People Power na naganap, presidente pa rin si PBBM, at siya (Zaldy Co) kapag may warrant of arrest na laban sa kanya, makakabilang na siya sa mga most wanted sa ‘Pinas, boom!

XXX

KUNG SI FORMER SPEAKER ROMUALDEZ LANG ANG IDINAMAY NI ZALDY CO AT HINDI SIYA NAGLINIS-LINISAN, AT TODO-DEPENSA SI PBBM SA PINSAN NIYA, BAKA NAGKA-PEOPLE POWER NA -- Kumbaga sa pelikula, semplang sa takilya ang pabidang mga atake ni Zaldy Co laban kina PBBM at Cong. Romualdez.

Marami kasing hindi naniniwalang damay sa flood control scandal si PBBM dahil mismong Presidente ang nagbulgar sa anomalyang ito, nagtatag pa ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) para imbestigahan at kasuhan ang mga sangkot sa katiwalian, tapos naglilinis-linisin pa siya (Zaldy) na wala siyang pakinabang sa flood control projects.

Kung ang ginawa ni Zaldy Co ay si Romualdez lang ang idinamay niya, tutal ito (Romualdez) naman ang tinutukoy ni former Senate Pres. Chiz Escudero na mastermind daw sa flood control scam, at inamin din ng dating kongresista na nagkamal din siya, bilyun-bilyon na-scam nila sa flood control projects, saka nag-sorry sa publiko at nangakong isasauli ang mga ninakaw niya, tapos todo-pagtatanggol pa rin si PBBM sa pinsan niya, diyan baka may people power pang maganap. Ang problema naglilinis-linisan pa siya sa kabila na may mga resibo naman na ang dami niyang ninakaw sa kaban ng bayan kung kaya’t nakabili siya ng sangkatutak na air assets, period!

XXX

BAGO MAG-DEC. 15, MAY WARRANT OF ARREST NA ANG UNANG BATCH NG MGA SANGKOT SA FLOOD CONTROL SCAM, ABANGAN -- Pinangalanan na ni Ombudsman Boying Remulla ang mga personalidad na lalabasan ng Sandiganbayan ng warrant of arrest bago sumapit ang Dec. 15, 2025.

Kapag nagkatotoo iyan, ay true nga ang sinabi ni PBBM na magpa-Pasko sa Quezon City jail ang unang batch ng mga sangkot sa flood control scam, abangan!

Sa ngayon ay hindi pa malaman ng publiko kung totoo o fake news ang panawagang ito ni Sen. Imee, pero kung sakaling totoo ay isa lang ang ibig sabihin niyan, na kahit ang senadorang kapatid ng Presidente ay hindi na nagugustuhan ang pamumuno ni PBBM sa ‘Pinas, period!

Walang katarungan dito, meron kaya sa kabilang buhay?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 18, 2025

Pumanaw kamakailan ang isang kababata. Hindi siya kilala, hindi sikat. 

Meron namang namatay noong nakaraang Huwebes, Nobyembre 13, 2025. Kilalang-kilala siya at merong dalawang mukha. Una, meron siyang mukha ng kapangyarihan, mukha ng kayamanan, mukha ng pulitiko. Pangalawa, meron siyang tagong mukha, ang tagong epekto ng halos anim na dekadang ‘pagmamalabis’ sa kapangyarihan at paglabag sa batas. 

Ang kababata kong minisahan natin noong nakaraang araw ay anim na taong nakaratay sa kama. Unti-unti siyang nanghina. Nawalan ng boses dahil nabutasan na ang lalamunan para makahinga (tracheostomy). Ilang taon bago pa ito, nawalan na rin siya ng pandinig hanggang pati ang kanyang mga mata ay tuluyan nang lumabo hanggang sa mabulag. 

Hindi mayaman ang aking kababata, ngunit naging matagumpay siyang bangkero noong malakas pa siya. Nakaipon silang mag-asawa kaya’t ito ang unti-unti nilang pinanggagastos hanggang sa huling sandali para mapanatili ang buhay ng kababata ko.

Malaki ang pagkakaiba ng dalawang lalaking pumanaw. Iisa ang mukha ng aking kababata. Mabuting asawa’t anak, mabait na tao sa lahat. 

Dalawa naman ang mukha ng yumaong pulitiko. Ang mukhang opisyal at ang mukhang itinatago. Lumalabas na ngayon ang mga nagawa nito noong siya’y bata, malakas at makapangyarihan. Nagtayo ito ng malaking kumpanyang gumagawa umano ng posporo. Kinailangan niya ng maraming puno, kaya’t siya’y nagtayo ng “logging corporation” sa hilagang Samar, Bukidnon, Butuan at iba pang lalawigan. Madali niyang nagawa ito dahil sa kanyang kapangyarihan bilang mataas na opisyal ng gobyerno.

Maaalala ang iba’t ibang kaso ng karahasan at pagpatay tulad ng massacre sa hilagang Samar noong 1981 nang ginamit umano ng kanyang kumpanya ang isang para-military group upang ‘lipulin’ ang 45 katao. Nasangkot din siya sa maraming kaso ng korupsiyon, gaya ng PDAF at pork barrel scam. Nakulong din naman ito, ngunit sa isang komportableng silid ng ospital (hospital arrest), at pinakawalan din dahil pinawalang-bisa ang kaso ng isang presidente. 

Personal tayong naapektuhan ng kapangyarihan ng powerful na taong ito. Ito ay dahil sa binitiwan nating pahayag tungkol sa “pagpatay” ng kanyang anak sa aking pamangkin noong Setyembre 25, 1975. Kasama ng kanyang anak na sinasabi kong “pumatay” sa aking pamangkin, kinasuhan nila ako ng libelo. Nakulong tayo ng tatlong araw hanggang sa nakapagpiyansa noong Mayo 30, 2002. Tiniis natin ang kulungan maski na wala tayong kasalanan. Napaikli ng tatlong araw na pagkakakulong. Mahaba ang siyam na taong paglilitis sa ilalim ng dalawang hukom, Normandy Pizarro at Christine Azcarrage Jacob. Salamat sa Diyos at nakita ng babaeng hukom ang katotohanan at inhustisya ng walang katapusang paglilitis sa palsong kaso. Salamat sa isang Judge Christine Jacob sa desisyon nitong i-dismiss ang kasong libelo na isinampa sa akin. 

Nasa 50 taon na ang nakararaan mula nang mapatay ang aking pamangkin ng anak ng makapangyarihang lalaki ngunit wala pa ring hustisya. Hindi nakasuhan, hindi nakulong ang kanyang anak. Pati siya, sa rami ng kanyang mga kasalanan, magaang ang naging parusa niya at sa huli, nakuha pa siyang maglingkod sa anak ng diktador na pinaglingkuran.

Hindi tayo nagsasaya, nagdiriwang o nagpapasalamat dahil namatay na ang makapangyarihang pulitiko. Nalulungkot tayo dahil walang katarungang natanggap ang aking pamangkin at ang kanyang pamilya.

Inilibing na ang aking kababatang pumanaw. Maraming taong lumuha dahil sa kanyang kabutihan. 

Ililibing na rin ang makapangyarihan at mayamang pulitiko. Iiwanan niya ang kanyang kayamanan. Bula, usok, abo na ang kanyang kapangyarihan. Maraming umiyak nang siya’y buhay pa. Hindi natin alam kung sila’y natutuwa ngayon. Nakalulungkot lang na sa pagpanaw ng mga yumaman dahil sa kanilang kapangyarihan at ang pagpupugayan lang ay ang kanilang unang mukha. 

Alam ng Diyos ang pangalawa, ang tagong mukha nila. Kung walang ganap na katarungan dito sa lupa, walang korte, walang abogado, walang halaga ng salaping kayang kontrahin ang katarungan ng Diyos.

Ngunit galit at sawa na ang marami sa mga nagaganap na pagtatakip at pagtatago ng mga may dalawang mukha. Kailangang mangyari rin ang katarungan sa lupa. Kailangan ang tunay na pamahalaan, totoo at malinis na pamamahala ng mga mabubuti, marangal at iisa lang ang mukha.