Hindi makatarungang paniningil ng online lending companies

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 14, 2025

Sa mga nagdaang araw, balitang-balita na marami sa ating mga kababayan ay nalululong sa bisyo na pagsusugal. Dahil dito ay marami rin sa kanila ang nababaon sa pagkakautang -- sa mga bangko sa pamamagitan ng credit card at maging sa mga online lending applications na karaniwan ay nakikita sa mga social media na hindi na nangangailangan pa ng katapat na collateral. Dahil nga sa napakadali na lang ang magsugal na sa online na isinasagawa ang mga ito at napakadali rin ang umutang sa mga online lending applications, palubog nang palubog sa pagkakautang ang ilan sa ating mga kababayan. Ang masaklap, dahil sa nagagamit sa pagsusugal ang mga inutang ay hindi nila ito mabayaran. Kapag sumapit na ang panahon ng pagbabayad at wala na silang maibayad, lalo pang lumalaki ang utang dahil sa mataas na interes, at sila ngayon ay hinahabol na ng kanilang mga pinagkakautangan sa mga online lending applications.

Bilang mga nagpapautang, ang mga online lending companies na ito ay mayroon ding karapatan upang mabawi ang halagang kanilang ipinautang. Kalakip nito ay ang kanilang karapatan na ibigay ang paniningil sa mga collection agents para maningil ng kanilang mga pautang kapag ang nasabing pagkakautang ay kinakailangan nang mabayaran. Ang mga collection agents na ito ang mga naniningil at nangungulit sa mga hindi makabayad ng utang. Ito ay sa mga pagkakataong ang obligasyon ng nangutang na magbayad ay umabot na sa takdang araw at hindi pa rin ito nakababayad ng kanyang pagkakautang. 

Subalit, ang karapatang maningil na ito ng mga online lending companies ay hindi dapat na maging dahilan upang guluhin ang buhay ng nangutang. May mga karapatan din ang mga nangungutang na mabigyan ng proteksyon laban sa mga hindi makatwirang paniningil at pamamahiya lalo na sa social media. 

May mga paraan na maayos upang makapaningil ng pautang ang mga online lending companies. Ipinagbabawal ng batas ang paggamit ng mga hindi makatarungang paraan ng paniningil katulad na lamang ng paggamit ng mga mapang-insultong mga salita. Ayon sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), tinaguriang unfair collection practices ang mga sumusunod na gawain:

1. Paggamit o pagbabanta ng karahasan o iba pang kriminal na paraan upang saktan ang isang tao, o ang kanyang reputasyon o ari-arian;

2. Paggamit ng mga kahalayan, insulto, o bastos na pananalita na katumbas ng isang kriminal na gawa o pagkakasala; 

3. Pagbunyag ng mga pangalan ng mga may hawak ng credit card na diumano ay tumangging magbayad ng utang, maliban kung pinahintulutan ng batas; 

4. Pagbanta na gumawa ng anumang aksyon na hindi maaaring gawin ayon sa batas;

5. Sadyang pakikipag-ugnayan o pagbanta na magpahayag ng maling impormasyon ukol sa kredito; 

6. Anumang maling representasyon o mapanlinlang na paraan upang mangolekta ng anumang utang o makakuha ng impormasyon tungkol sa isang cardholder; at

7. Pakikipag-ugnayan sa hindi makatwiran o maginhawang oras bago mag-6:00 A.M. o pagkalipas ng 10:00 P.M., maliban kung ang account ay lampas na sa pagbabayad ng higit sa 60 araw, ito ay may malinaw na pahintulot, o ang mga nasabing oras ay ang tanging makatwiran o maginhawang pagkakataon para sa pakikipag-ugnayan. (Subsecs. 4301N.14, Manual of Regulations for Non-Bank Financial Institution as amended by Circular No. 454, s. 2004, issued 9-24-2004). 

Makikita sa mga nakasaad sa itaas na ang isang taong mayroong pagkakautang ay marapat din namang mabigyan ng kaukulang respeto sa pagkakataong siya ay sisingilin na sa kanyang obligasyon. Ipinagbabawal ang paggamit o pagbabanta ng karahasan o iba pang kriminal na gawain upang saktan ang isang tao, o ang kanyang reputasyon o kanyang ari-arian. Hindi rin hinahayaan ang paggamit ng mga kahalayan, insulto, o bastos na pananalita na katumbas ng isang kriminal na gawa o pagkakasala. Lalong hindi pinapayagan ang credit collection agents na magsiwalat ng pangalan ng mga may hawak ng account na diumano ay tumangging magbayad ng utang. 

Subalit kahit na mayroong ganitong uri ng panuntunan ang Bangko Sentral, marapat isipin ng isang nangungutang na siya ay mayroon din namang obligasyon na bayaran ang kanyang mga pagkakautang. Kung mayroong dahilan na hindi niya mabayaran ito, maaari siyang makipag-ugnayan sa institusyon na kanyang pinagkakautangan at makipag-usap kung papaano niya mababayaran ang kanyang pagkakautang sa paraang kanyang kakayanin. 

Higit sa lahat, sana ay maisip ng mga taong nagsimulang magsugal at nabaon sa utang dahil sa nasabing bisyo na walang patutunguhan ang kanilang pagkasadlak sa nasabing bisyo. Sisirain lamang nito ang kanilang buhay at ng kanilang mga mahal sa buhay. Magsilbi rin sanang aral ito sa kanila na hindi na nila ito balikan kapag sila ay nakawala na rito.

Hindi pa nakikilalang salarin… Nanay, pinaulanan ng bala sa loob ng bahay

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Sep. 14, 2025

ISSUE #366

Marahil lahat tayo ay nagnanais na makamit ng bawat biktima ang hustisya na tinatangis. Hustisya para sa katahimikan ng kalooban ng mga nabubuhay na biktima, hustisya para sa katahimikan ng kaluluwa ng mga biktima na pumanaw na. Subalit, merong mga pagkakataon na hindi maihatid ang hustisya sa mga biktima, sapagkat ang pagkakakilanlan ng salarin ay hindi napatunayan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

Tulad na lamang ng kuwentong aming ibabahagi sa araw na ito, hango sa kasong People of the Philippines vs. Casiano R. Nuñes, a.k.a. Casiano R. Nuñez, Reymar A. Marimon, Cedric F. Janipin, and Arc F. Janipin (Criminal Case Nos. 2022-29096 and 2022-29097, September 27, 2023). Isang hindi inaasahang insidente ng pamamaril ang naging mitsa ng buhay ng biktima na si Wilfreda, at nag-iwan ng labis-labis na takot at hinagpis sa kanyang naulilang pamilya. Naganap ang malagim na insidente bandang alas-10:00 ng umaga, noong ika-24 ng Mayo 2022, sa kanila mismong tirahan sa Siaton, Negros Oriental.

Sina Casiano, Reymar, Cedric at Arc, ang pinaratangan na mga salarin sa naturang insidente. Dalawang magkahiwalay na paratang para sa krimen na murder at attempted murder ang inihain laban sa kanila sa Regional Trial Court ng Negros Oriental (RTC Negros Oriental).

Batay sa bersyon ng tagausig, bandang alas-10:00 ng umaga, noong ika-24 ng Mayo 2022 ay kauuwi lamang ni Prudencio sa kanilang bahay mula sa bukid. Umupo siya at nanood ng telebisyon, habang ang kanyang kapatid na si Teddy ay nagpapahinga sa isang bangko sa kanilang sala at ang kanyang asawa naman na si Wilfreda ay nagbabantay sa kanilang tindahan na kalapit din lamang ng kanilang sala. Diumano, bigla na lamang nakarinig si Prudencio ng mga putok ng baril mula sa labas ng kanilang bahay. Ang isa nilang upuan ay tinamaan diumano ng bala. Si Wilfreda ay bigla na lamang pumasok ng kanilang sala at ipinaalam na meron siyang tama ng bala. Hindi nagtagal, pumasok diumano sa bahay nina Prudencio si Casiano at pinaputukan sila ng baril, habang sina Reymar, Cedric at Arc ay patuloy na pinagbabaril ang kanilang bahay mula sa labas. Nang sambitin diumano ni Prudencio na kilala niya si Casiano, agad na lumabas ng bahay ang huli. Narinig diumano ni Prudencio nang sabihin ng anak ni Casiano na wala na silang bala; nakita niya rin umano na mabilis na tumalilis ang apat na salarin lulan ng isang motorsiklo.

Pinatotohanan ni Teddy ang testimonya ni Prudencio, na mula umano sa labas ng kanilang bahay ang mga putok ng baril, na pumasok sa kanilang bahay si Casiano at pinaputukan ng baril si Prudencio, at nang lapitan ni Wilfreda si Prudencio ay tinamaan ito ng bala ng baril. Diumano, umatras si Casiano nang maubusan ito ng bala, ngunit muli silang pinagbabaril noong isinasakay na nila si Wilfreda sa tricycle. Narinig din diumano ni Teddy nang sabihin ng anak ni Casiano na ubos na ang kanilang bala. Nadala lamang umano nila si Wilfreda sa pagamutan nang makaalis na ang mga salarin. Gayunpaman, binawian din ng buhay si Wilfreda. 

Meron diumanong tatlong 9mm na basyo ng bala na nakita si Teddy sa kanilang bahay. Naibigay lamang niya ang mga ito sa imbestigador makalipas ang 6 na araw mula nang maganap ang malagim na insidente, sapagkat naging abala na siya sa pag-aasikaso sa burol.

Ayon naman sa anak nina Prudencio at Wilfreda na si Raymond, siya ay nagpapahinga sa ikalawang palapag ng kanilang bahay nang bigla na lamang niyang marinig ang mga putok ng baril. Sumilip diumano siya sa bintana at nakita si Casiano at ang anak nito na si Johndy. Noong pumasok na umano ng kanilang bahay si Casiano ay dumapa na sa sahig si Raymond. Kanya rin umanong nakita na pinagbabaril ni Casiano si Prudencio.

Gumapang diumano ang kanyang ama patungo sa kanilang kusina, at nang magpunta roon ang kanyang ina ay tinamaan na ang likod nito ng bala ng baril. Tumulong diumano si Raymond na maisakay ang kanyang ina sa tricycle noong makaalis na sina Casiano. Nang itakbo na sa pagamutan ang kanyang ina ay naiwan siya sa kanilang bahay, at sa kanyang paglilinis ng mga dugo sa kanilang bahay, nakita niya ang mga basyo ng bala na kanya namang ibinigay sa pulis.

Si Dr. Lim, ang nagsagawa ng post-mortem examination sa bangkay ni Wilfreda. Sa kanyang opinyon, maaari na tumama sa puso at kaliwang bahagi ng baga ni Wilfreda ang bala at naiwan na ito sa atay ng biktima. Wala rin umanong isinagawang autopsy sa bangkay ni Wilfreda. 

Batay naman kay PSMS Cabangbang, na siyang rumesponde sa ulat ng pamamaril, sa kanya umano ibinigay ni Raymond ang mga nakita nitong basyo ng bala. Isinumite umano niya ito sa PNP Crime Laboratory. Batay sa resulta ng pagsusuri, nagmula umano sa .45 na kalibre ng baril ang tatlong basyo ng bala at ang isang basyo ay mula naman sa 9mm na kalibre ng baril. Ang mga basyo naman na ibinigay ni Teddy ay mula umano sa 9mm na kalibre ng baril.

Sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan R.O. Laurente ng PAO-Dumaguete City South District Office, iginiit ng depensa na walang kinalaman sa naganap na pamamaril sina Casiano, Reymar, Cedric at Arc.

Batay sa testimonya ni Casiano, siya ay nasa Bulwagan ng Katarungan sa Dumaguete City noong umaga ng ika-24 ng Mayo 2022 para sa pagdinig ng kaso ng anak ng kanyang asawa. Matapos diumano ang nasabing pagdinig ay dumiretso sila sa opisina ng abogado ng anak ng kanyang asawa. Hinintay pa umano nila na makarating ang nasabing abogado, matapos ay nananghalian na rin sila at nagpalipas ng oras sa Dumaguete City. Hapon na umano sila nakabalik ng Siaton, Negros Oriental. Pinatotohanan ng asawa at kaanak ni Casiano ang kanyang alibi. 

Giit naman ni Reymar, siya ay nasa karagatan noong ika-24 ng Mayo 2022, lulan ng isang bangka na gamit para sa pangingisda. Siya umano ang nangasiwa sa naturang bangka upang masiguro na nasa maayos na kondisyon ito. Dumaong diumano ang kanilang bangka sa Munisipalidad ng Bacong upang magkarga ng yelo, ngunit isa umano siya sa mga hindi pinahintulutan na bumaba. Pinatotohanan ng kapitan ng nasabing bangka ang alibi ni Reymar.

Batay naman sa testimonya ni Arc, siya ay natutulog sa kanilang bahay noong umaga ng ika-24 ng Mayo 2022, at nagising na lamang sa mga putok ng baril. Lumabas diumano siya at napag-alaman sa kanyang mga kapatid na meron silang kapitbahay na nabaril. Ang nabanggit na testimonya ay pinatotohanan naman ng kapatid ni Arc. 

Paliwanag naman ng akusado na si Cedric, siya at ang kanyang pinsan ay nasa isang sanglaan sa Siaton, upang kumuha ng pera, noong oras ng sinasabing insidente ng pamamaril. Nang makuha umano nila ang pera ay nagpunta sila sa isang tindahan at bumili ng medyas at damit. Matapos ay kumain muna silang mag-pinsan at bumili na rin ng inihaw na manok bago sila umuwi. Nalaman na lamang nila ang tungkol sa insidente ng pamamaril noong sila ay makauwi na. Pinatotohanan ng pinsan ni Cedric ang nasabing alibi, suportado ng resibo ng sanglaan na naitago pa nito.

Ayon din sa isa pang saksi ng depensa na si Jessie, nakita niya ang dalawang lalaki na bumaril kay Wilfreda at nagpaulan ng bala sa bahay nila Prudencio. Diumano, noong maganap ang pamamaril, siya ay nasa bahay ng kapitbahay ng biktima. Nang marinig nila ang mga putok ng baril, agad diumano silang tumakbo sa direksyon ng bahay nila Prudencio at nakasalubong ang mga naturang lalaki. Giit ni Jessie, hindi umano ang mga akusado ang bumaril sa biktima, at hindi rin umano mga taga-lugar nila ang mga naturang lalaki.

Sa pagdedesisyon sa kaso na isinampa laban kina Casiano, ipinaalala ng RTC Negros Oriental ang kahalagahan ng pagpapatunay, nang merong moral na katiyakan, sa lahat ng elemento ng krimen at sa pagkakakilanlan ng may-akda nito. Ito ay sa kadahilanan na sa ilalim mismo ng ating Saligang Batas ay ipinagpapalagay na walang kasalanan ang bawat akusado hanggang ang kanilang pagkakasala ay mapatunayan sa hukuman nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

Ang krimeng murder ay merong mga sumusunod na elemento: una, merong biktima na pinaslang; ikalawa, ang akusado ang pumaslang sa biktima; ikatlo, merong alinman sa mga qualifying circumstances na nakasaad sa Artikulo 248 ng Revised Penal Code; at ikaapat, ang naganap na pamamaslang ay hindi parricide o infanticide.

Matapos ang masinsinang pag-aaral sa kaso nina Casiano, Reymar, Cedric at Arc, sang-ayon ang hukuman ng paglilitis na naitaguyod ng tagausig ang unang elemento ng krimen na murder sa pamamagitan ng testimonya ni Dr. Lim at ng Death Certificate ni Wilfreda. Naitaguyod din ng tagausig na merong qualifying circumstances, na ikatlong elemento, sa pamamagitan ng pagpapatunay ng paggamit ng baril ng mga salarin at ang kanilang pagsagawa sa nasabing krimen nang merong pagtataksil. Gayundin, ang ikaapat na elemento ay naitaguyod sapagkat ang biktima ay hindi asawa o nakatatanda o nakababata na kaanak ng mga salarin.

Magkagayunpaman, hindi nakumbinsi ang RTC Negros Oriental na naitaguyod ng panig ng tagausig ang ikalawang elemento - na ang mga akusado ang namaril at siyang naging sanhi ng pagkasawi ni Wilfreda. 

Ipinaliwanag ng hukuman ng paglilitis na bagaman positibo ang deklarasyon nina Prudencio, Teddy at Raymond na ang mga akusado, na kanila ring mga kapitbahay, ang nagpaulan ng bala sa kanilang bahay at bumaril kay Wilfreda, wala nang iba pang walang kinikilingan o independente na saksi na ipinrisinta ang tagausig na susuporta sa testimonya ng nabanggit na mga saksi. Nakapagtataka umano para sa hukuman ng paglilitis na nangyari ang insidente ng pamamaril sa kasagsagan ng umaga, subalit walang mga kapitbahay ng biktima ang tumayong saksi at tumestigo ukol dito, maging sa pagkakakilanlan ng mga salarin. Nabigo rin diumano ang tagausig na maiugnay sa mga akusado ang mga pisikal na ebidensya, tulad ng mga basyo ng bala na nakalap matapos ang insidente, ang mga baril at motorsiklo na ginamit sa pagtakas ng mga salarin. Naging kapuna-puna sa hukuman na walang inihain na ebidensya ang tagausig na maaaring magtaguyod sa pagmamay-ari ng mga akusado ng .45 o 9mm na kalibre ng baril o ng mga motorsiklo, na maaari sanang sumuporta sa testimonya nina Prudencio, Teddy at Raymond. Ang mga pagkukulang na ito ng tagausig ay nagdulot ng makatuwirang pagdududa sa isipan ng hukuman ukol sa partisipasyon ng mga akusado sa naganap na krimen.

Binigyang-diin pa ng hukuman ng paglilitis na ang pasanin ng pagpapatunay sa mga elemento ng krimen at pagkakakilanlan ng may-akda nito ay responsibilidad ng tagausig. Bagaman pagtanggi at pagdadahilan ang tanging depensa ng mga akusado sa kaso na ito, na karaniwan ay mahina na uri ng ebidensya at kinakailangan na sapat na mapatunayan upang mabigyang-halaga ng hukuman, hindi pa rin nababaling sa mga akusado ang responsibilidad na patunayan ang kawalan nila ng kasalanan. Sila ay ipinagpapalagay ng ating batas na walang kasalanan, at nananatili sa panig ng tagausig ang responsibilidad na patunayan ang kaugnayan o partisipasyon ng mga akusado sa krimen na ipinaparatang sa kanila.

Para din sa hukuman ng paglilitis, napatotohanan ng mga saksi para sa depensa, pati na rin ng mga dokumento na ebidensya, ang alibi nina Casiano, Reymar, Cedric at Arc. Maliban dito, binigyang-halaga ng hukuman ng paglilitis ang testimonya ng saksi na si Jessie, na nakapagbigay diumano ng ibang bersyon ukol sa pagkakakilanlan ng mga salarin sa naganap na pamamaril. Ang naturang testimonya ni Jessie ay nagtanim ng binhi ng pagdududa sa isipan ng hukuman sa posibilidad na nakatakas ang mga totoong pumaslang kay Wilfreda, at na ang mga akusado ay maling napagbintangan lamang.

Nilinaw din ng hukuman ng paglilitis na masigasig ang pagsuporta nito sa krusada kaugnay sa pagtutuligsa ng mga kriminal. Gayunpaman, tungkulin nito na iproklama ang kawalan ng kasalanan ng akusado kung ang kanilang pagkakasala sa batas ay hindi napatunayan ng tagausig nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

Kaugnay nito ay minarapat ng RTC Negros Oriental na ipawalang-sala sina Casiano, Reymar, Cedric at Arc. Ika-27 ng Setyembre 2023 nang ibaba ng hukuman ng paglilitis ang desisyon na ito. Wala nang naihain na petition for review on certiorari o apela na nagkukuwestyon sa nasabing desisyon ng hukuman.

Napakasakit isipin na merong mga biktima na tulad ni Wilfreda at kanyang naulilang pamilya na hindi pa makamit ang hustisya dahil ang mga salarin ay hindi sapat na nakilala. Sadyang mahirap maitaguyod ang bawat hinihingi ng ating mga batas; tandaan na sa mga tao na mali na inakusahan, ang hukuman ay kailangan din maging patas. Maging sila man ay maituturing din na biktima - biktima ng maling pambibintang, maging ng mapaglarong tadhana.

Hindi naman nawawala ang aming pag-asa na matutukoy rin sa lalong madaling panahon ang pagkakakilanlan ng mga totoong may-akda sa pamamaril na kumitil sa buhay ni Wilfreda. Nawa ay hindi magtagal, makamit din ng kanyang kaluluwa ang mailap na hustisya at ang katahimikan ng kalooban ay maihahatid din sa kanyang naiwang pamilya.

Diborsyo sa pagitan ng Pilipino at dayuhan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 11, 2025

Dear Chief Acosta, 

Nagpakasal ako sa isang Amerikano noong ako ay isang overseas Filipino worker pa. Naging maayos naman ang aming pagsasama noong una. Ngunit habang tumatagal na ay nagbago ang kanyang ugali at ako ay sinimulan na niyang saktan. Alam ko na sa kasalukuyan ay wala pang diborsyo sa Pilipinas, ngunit nais ko lang itanong kung maaari ba akong magsampa ng diborsyo sa Amerika dahil ang aking asawa naman ay isang Amerikano at kinikilala sa kanilang bansa ang diborsyo? Kailangan bang ang aking asawa ang mangunang magsumite ng kaso para sa diborsyo? -- Ashley

---

Dear Ashley,

Ayon sa Article 26 (2) ng Family Code of the Philippines, kung ang kasal sa pagitan ng isang Pilipino at dayuhan ay nadiborsyo sang-ayon sa batas ng diborsyo ng bansa na kinabibilangan ng dayuhang asawa, ang asawang Pilipino ay magkakaroon na muli ng karapatan na magpakasal. Narito ang pahayag ng batas: 

“Where a marriage between a Filipino citizen and a foreigner is validly celebrated and a divorce is thereafter validly obtained abroad by the alien spouse capacitating him or her to remarry, the Filipino spouse shall have capacity to remarry under Philippine law.”

Sa kaso ng Republic of the Philippines vs. Marelyn Tanedo Manalo (G.R. No. 221029, 24 April 2018), sa panulat ng Kagalang-galang na Punong Mahistrado Diosdado M. Peralta, nilinaw ng Korte Suprema na maaaring ang asawang Pilipino ang magpasimula ng kaso para sa diborsyo. Hindi kailangang ang asawang dayuhan ang magsumite nito sa korte sa ibang bansa. Nakasulat sa nasabing kaso: 

“Paragraph 2 of Article 26 speaks of ‘a divorce x x x validly obtained abroad by the alien spouse capacitating him or her to remarry.’ Based on a clear and plain reading of the provision, it only requires that there be a divorce validly obtained abroad. The letter of the law does not demand that the alien spouse should be the one who initiated the proceeding wherein the divorce decree was granted. It does not distinguish whether the Filipino spouse is the petitioner or the respondent in the foreign divorce proceeding.” 

Sa iyong sitwasyon, maaaring ikaw ang magpanimula ng kasong diborsyo laban sa iyong dayuhang asawa sa Amerika. Kung ang diborsyo naman na ito ay payagan ng Korte sa ibang bansa, kailangan mo namang magsumite ng petisyon para kilalanin ng mga korte rito sa Pilipinas ang nasabing diborsyo. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.