Biktimang sinaksak, hustisya ‘di pa rin matagpuan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Oct. 27, 2025

ISSUE #370

Isa sa pinakakinatatakutan ng mga magulang sa bahagi ng kanilang buhay ay may mangyaring karahasan sa kanilang mga anak. 

Mas lalo pang nakapagdudurog ng puso kung ang marahas na krimen ay naganap habang wala sila sa piling ng anak—at hindi man lang nila nagawang tulungan o ipagtanggol ito.

Hindi malayong posibilidad na lubos na hinagpis ang naramdaman at ganap na pagkadurog ng puso ang napagdaanan ni Romeo Sr., ama ni Rommel na biktima sa kuwento na aming ibabahagi. 

Ito ay hango sa kasong People of the Philippines vs. Eduardo Escarpe y De Lima a.k.a. “Eddie Boy”, Jose “JunJun” Posadas a.k.a. “Wilfredo Posada Jr. y Tapel”, Marlon Esteves, Rudy Esquillo y Bogoc a.k.a. “Burot”, and several John Does (Criminal Case No. MC10-12892).

Kinitil ang buhay ni Rommel sa pamamagitan ng mga saksak na kanyang tinamo, at ang pinangyarihan ng malagim na insidente ay walong bahay lamang ang pagitan sa kanilang tirahan. 

Nabalitaan na lamang ni Romeo Sr. mula sa kanilang kapitbahay ang marahas na sinapit ng kanyang anak.

Sama-sama nating alamin kung ano ang nangyari sa kaso na ito at kung ano ang naging pinal na paghahatol ng hukuman sa mga akusado.

Isang paratang para sa krimen na murder ang inihain sa Regional Trial Court ng Mandaluyong City (RTC Mandaluyong City) laban kina Eddie Boy, JunJun, Marlon, Burot, at iba pang mga hindi pa nakikilalang mga kalalakihan. Nagsabwatan at nagtulungan diumano ang mga akusado, nang merong malinaw na paghahanda at paggamit ng higit na lakas, upang pagsasaksakin si Rommel gamit ang isang kutsilyo at ice pick na naging sanhi ng agarang kamatayan ng naturang biktima. 

Naganap ang pamamaslang noong ika-25 ng Enero 2010, sa Lungsod ng Mandaluyong.

Halos dalawang taon at kalahati ang lumipas nang maganap ang pamamaslang kay Rommel o noong ika-22 ng Hunyo 2012 lamang naaresto si Burot. “Not guilty” ang kanyang naging pagsamo sa hukuman ng paglilitis. 

Isinagawa ang Preliminary Conference laban sa kanya, at ang Pre-trial Conference ay nagwakas noong ika-11 ng Disyembre 2012.

Ika-15 ng Enero 2016 pa nang maaresto naman si Eddie Boy. Kawalan din ng kasalanan

ang kanyang naging pagsamo sa hukuman ng paglilitis. 

Sa paglilitis kay Eddie Boy, ipinagtibay ng tagausig ang mga ebidensyang nauna na nitong naiprisinta sa hukuman.

Sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan P.U. Albano ng PAO-Mandaluyong City District Office, naghain ang depensa ng Demurrer to Evidence. Hindi umano napatunayan ng ebidensya ng panig ng tagausig ang pagkakasala nina Burot at Eddie Boy nang higit pa sa makatuwirang pagdududa. Subalit, ito ay hindi pinahintulutan ng hukuman ng paglilitis.

Ika-26 ng Pebrero 2018 naman nang maaresto si JunJun. Naghain ang kanyang pribadong abogado ng Motion to Defer Arraignment and to Conduct Preliminary Investigation, sapagkat ang tao na naaresto ay isang nagngangalang Wilfredo Tapel Posada, Jr. at hindi si “JunJun” na tinutukoy sa paratang. Hindi pinahintulutan ng RTC Mandaluyong City ang nasabing mosyon. Nang basahan ng sakdal si JunJun, pagsamo ng kawalan ng kasalanan ang kanyang iginiit sa hukuman ng paglilitis. Ang mga naiprisintang ebidensiya ng tagausig sa hukuman noong litisin si Burot ang siya ring ginamit laban kay JunJun. Si Marlon naman at ang iba pang mga hindi pa nakikilalang akusado ay nanatiling at large.

Batay sa testimonya ng saksi ng tagausig na si Rolando, bandang alas-10:00 ng gabi, noong ika-25 ng Enero 2010, habang siya ay nagpapahinga sa isang bilyaran sa Lungsod ng Mandaluyong, nakita niya ang isang grupo ng mga kalalakihan, may 20 ang bilang, na naglalakad. Diumano, ang ilan sa mga ito ay nasa edad 10 hanggang 12-taong gulang, at ang iba nama’y nakatakip ng tuwalya ang mga mukha. Tinangka umano ni Rolando na lapitan ang naturang grupo ngunit biglang nagkaroon ng komosyon mga 50 metro ang layo sa kanya. Ilang sandali pa ay nagpulasan na umano ang mga naturang kalalakihan. Agad umano siyang nagpunta sa lugar, kung saan nanggaling ang nasabing grupo at doon niya natagpuan si Rommel, na merong matulis na bagay na nakasaksak sa leeg nito. Naisugod pa umano si Rommel sa pagamutan, ngunit binawian din ito ng buhay.

Binagabag diumano si Rolando ng kanyang konsensya, kung kaya’t ipinaalam niya kay Romeo Sr. ang tungkol sa grupong nakita niya. Pamilyar diumano sa kanya ang mga akusado dahil residente ito ng kanilang barangay at kilala bilang mga nanggugulo rito.

Nilinaw ni Rolando na wala siyang sama ng loob sa mga akusado at pawang sinasabi lamang niya ang kanyang nasaksihan. Gayunman, nilinaw rin niyang hindi niya nakita ang mismong akto ng pananaksak kay Rommel.

Noong sumailalim sa cross-examination si Rolando, kanyang ipinahayag na 150 metro ang pagitan ng bilyaran sa pinangyarihan ng insidente. Sa distansyang iyon, hindi niya umano nakilala ang biktima, ngunit tiyak diumano siya na meron itong kasamang dalawang tao. Hindi rin niya umano napansin kung merong sandata o patalim ang naturang grupo.

Batay naman sa testimonya ni Romeo Sr., nagpaalam sa kanya si Rommel na lalabas lamang ng bahay upang magpahangin. Nang mabalitaan niya ang malagim na nangyari kay Rommel ay agad umano siyang pumunta sa pinangyarihan ng insidente, subalit naidala na si Rommel sa pagamutan. Ipinaalam diumano sa kanya nina Rolando at isang nagngangalang Kevin ang mga akusado ang tumira kay Rommel. Hindi umano kilala ni Romeo Sr. ang mga akusado kahit hanggang sa matapos na maihain ang paratang sa hukuman. 

Sa kanyang cross-examination, inamin ni Romeo Sr. na wala siyang personal na kaalaman ukol sa naganap na pananaksak kay Rommel. Bagaman sinabi rin diumano sa kanya ni Kevin na tetestigo ito, hindi naman nito ibinunyag kung sino talaga ang sumaksak kay Rommel.

Si Romeo Jr., na kapatid ni Rommel, ang tumestigo patungkol sa mga ginastos sa burol ng biktima. Kanya ring inamin na wala siyang personal na kaalaman sa naganap na pananaksak sa kanyang kapatid.

Si Police Chief Inspector at Medico-Legal Officer Dela Cruz (PCI Dela Cruz) ang nagsagawa ng postmortem examination sa bangkay ni Rommel. Diumano, nagtamo ng dalawang pangunahing sugat ang biktima: ang isa ay sa leeg at ang isa pa ay sa dibdib. 

Sa kanyang cross-examination, inamin ni PCI Dela Cruz na maging siya ay walang personal na kaalaman sa diumano’y pamamaslang sa biktima. 

Hindi rin siya nagsagawa ng postmortem examination sa bakas ng daliri ng biktima, at walang isinagawang DNA testing. 

Ayon din kay PCI Dela Cruz, matinding pagdurugo mula sa pagkakasaksak ang dahilan ng pagkamatay ng biktima. Maaari umano na dalawa ang sandata o patalim na ginamit sa pamamaslang kung isasaalang-alang ang sukat ng dalawang tama ng biktima. 

Sa tulong ng kani-kanilang mga abogado, ipinahayag nina Burot, Eddie Boy, at JunJun, na hindi na sila magbibigay ng testimonya sa hukuman ng paglilitis. Kung kaya’t naisumite na para sa pagdedesisyon ng hukuman ang kaso laban sa kanila.

Sa pagpapasya sa kasong ito, unang binigyang-diin ng RTC Mandaluyong City na ang pagpapatunay sa pagkakasala ng mga akusado ay hindi lamang ibinabatay sa direktang ebidensya. Bagkus, maaaring mapatunayan ang kanilang pagkakasala sa pamamagitan ng circumstantial evidence. Gayunman, mahalaga na mapatunayan ng tagausig ang mga kondisyon na itinakda sa ilalim ng Rule 133, Section 4 ng ating Rules on Evidence, kung saan nakasaad na: una, kinakailangan ay higit sa isa ang sirkumstansyang inihayag; ikalawa, dapat ay napatunayan ang mga impormasyong pinagmulan ng mga sirkumstansyang ipinrisinta; at ikatlo, ang kombinasyon ng mga sirkumstansyang iyon ay kailangang magpatunay ng pagkakasala ng akusado nang higit pa sa makatuwirang pagdududa. Maliban dito, mahalaga rin na ang lahat ng mga sirkumstansya ay magkakaayon sa bawat isa at sa teorya na merong pagkakasala ang akusado.

Ang kabuuan ng testimonya ng saksi ng tagausig na si Rolando ay: una, nakita niya ang pagdating ng mga akusado sa lugar ng pinangyarihan ng insidente; ikalawa, nagkaroon ng komosyon; at ikatlo, nang magpulasan ang mga naroon ay nakita niyang merong saksak sa leeg si Rommel.

Naging kapuna-puna sa hukuman ng paglilitis na ang pagkakakilanlan lamang ni Burot ang naitaguyod. Gayunman, ang kanyang partisipasyon sa pananaksak kay Rommel ay batay lamang sa haka-haka. Ang pagkakakilanlan naman nina Eddie Boy at JunJun ay hindi positibong naitaguyod ng tagausig. 

Ayon sa hukuman ng paglilitis, ito ay naglaan ng lubos na pag-iingat sa pagsisiyasat sa testimonya ni Rolando, sapagkat may posibilidad na naimpluwensyahan ang kanyang testimonya ng reputasyon ng sinasabing grupo bilang mga nanggugulo sa kanilang lugar.

Hindi rin nakaligtaang suriin ng hukuman ng paglilitis ang pahayag ni Rolando na hindi umano nito napansin na may dalang sandata o patalim ang naturang grupo. 

Sang-ayon diumano ang hukuman ng paglilitis sa depensa na may posibilidad na nasaksak na si Rommel bago pa man dumating ang naturang grupo, o kaya nama’y ibang tao ang sumaksak sa biktima dahil pampublikong lugar ang pinangyarihan ng insidente. 

Dagdag pa ng hukuman ng paglilitis, hindi naghain ng ebidensya ang tagausig na magpapatunay sa motibo ng mga akusado upang saksakin ang biktima. 

Ipinaalala ng RTC Mandaluyong City, na mahalaga ang pagtataguyod ng motibo ng akusado kung may pag-aalinlangan sa pagkakakilanlan ng salarin sa krimen.

Kung meron mang naitaguyod ang ebidensya ng tagausig, ayon sa hukuman ng paglilitis, ito ay ang mga kaganapan lamang bago at matapos ang pamamaslang kay Rommel. Dahil dito, ang kabuuang mga sirkumstansyang ipinrisinta ng tagausig ay hindi sumapat upang mabuo sa isipan ng hukuman, nang may moral na katiyakan, na ang mga akusado ang pumaslang sa biktima.

Pagpapaalala rin ng hukuman ng paglilitis na ang pangunahing tungkulin ng tagausig ay ang itaguyod ang pagkakakilanlan ng salarin nang higit pa sa makatuwirang pagdududa, tulad ng pagpapatunay sa bawat elemento ng krimen. 

Mapatunayan man na naganap ang krimen, ay hindi maaaring mahatulan ng pagkakasala ang mga akusado kung hindi mapatutunayan ang kanilang pagkakakilanlan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

Dahil sa mga legal na katuwirang nabanggit, minarapat ng RTC Mandaluyong City na ipawalang-sala sina Burot, Eddie Boy, at JunJun. Ang nasabing desisyon ay ipinroklama noong ika-16 ng Disyembre 2022. Wala nang natanggap na petisyon o kautusan ang PAO-Mandaluyong City District Office na nagkukuwestyon sa naturang desisyon ng RTC Mandaluyong City.

Hindi malayo sa aming hinagap na, tulad ng bawat isa sa atin, napakarami pang mga pangarap ni Rommel — para sa kanyang sarili, sa kanyang pamilya, at sa kanyang hinaharap. Gayundin ang kanyang ama na si Romeo Sr., maaaring marami pa siyang pangarap at inaasam na makamit ni Rommel. Subalit ang mga pangarap na iyon ay kailanman ay hindi na maisasakatuparan ni Rommel, sapagkat siya ay marahas na pinaslang. 

Ang pamamaslang na iyon ay hindi lamang nagdulot ng labis na pighati sa kanyang naulilang pamilya kundi pati na rin ng pinansyal na kapinsalaan sa kanila.

Nawa ay pagbayaran pa rin ng mga tunay na salarin ang ginawa nilang marahas na krimen kay Rommel. Kung sa paglipas ng mga taon ay hindi pa rin lubos na matukoy ang kanilang pagkakakilanlan, at hindi man sa mundong ito nila pagbayaran ang kanilang kasalanan, nawa ay matanggap nila ang angkop na kaparusahan sa kabilang buhay.

Konsepto ng “dying declaration”

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 27, 2025

Dear Chief Acosta, 

Ang kapatid ko ay kasalukuyang nag-aagaw buhay sa ospital matapos siyang bugbugin at saksakin ng dalawang tao. Sinubukan siyang gamutin ng mga doktor, ngunit tinapat kami na baka hindi na rin siya magtagal. Nang ito ay marinig ng kapatid ko, tinanggap na niya ito at ikinuwento niya sa amin ang nangyari sa kanya, kung saan ito nangyari, at kung sino ang gumawa nito. Pagkatapos na ito ay kayang sabihin sa amin ay tuluyan na siyang pumanaw. Nais sana naming magsampa ng kaso sa taong gumawa nito sa kapatid ko, maaari ba akong maging testigo sa korte para sabihin ang ikinuwento sa akin ng kapatid ko patungkol sa nangyaring krimen sa kanya? – Richie

---

Dear Richie,

Bago natin sagutin ang iyong tanong, mahalagang maunawaan muna ang konsepto ng tinatawag na “Hearsay Rule.” Nakasaad sa Section 36, Rule 130 ng Revised Rules on Evidence na ang isang testigo ay maaari lamang magbigay ng kanyang testimonya patungkol sa mga bagay na kanyang personal na alam, maliban na lang kung papayagan ng batas na siya ay magbigay ng testimonya kahit na hindi niya personal na alam ang isang bagay: 

“Section 36. Testimony generally confined to personal knowledge; hearsay excluded. — A witness can testify only to those facts which he knows of his personal knowledge; that is, which are derived from his own perception, except as otherwise provided in these rules.”

Kaya maliwanag na magiging katanggap-tanggap lang sa korte ang isang testigo kung ang kanyang testimonya ay base sa kanyang personal na kaalaman at hindi dahil sa sinabi ng ibang tao. Ngunit maliwanag din na ang konseptong ito ay mayroong mga eksepsyon. 

Isa sa mga eksepsyon sa tinatawag na “Hearsay Rule” ay ang testimonya ng isang tao tungkol sa sinabi sa kanya ng isang taong nasa bingit ng kamatayan, at ang ibinahagi sa kanya ng taong namatay ay kaugnay sa mga sirkumstansya ng kanyang pagkamatay. Narito ang pahayag ng Section 37, Rule 130 ng Revised Rules on Evidence: 

“Section 37. Dying declaration. — The declaration of a dying person, made under the consciousness of an impending death, may be received in any case wherein his death is the subject of inquiry, as evidence of the cause and surrounding circumstances of such death.”

Ipinaliwanag din ng Korte Suprema ang mga kailangan para tanggapin ng korte ang testimonya ng isang tao tungkol sa sinabi sa kanya ng isang taong nasa bingit ng kamatayan, patungkol sa mga detalye ng kanyang pagkamatay. Narito ang pahayag ng Kagalang-galang na Korte Suprema sa kasong People of the Philippines vs. Ramil Peña, G.R. No. 133964, 13 February 2002, na isinulat ni Kagalang-galang na Mahistrado Consuelo Ynares-Santiago:

“The requisites for the admissibility of dying declarations have already been established in a 

long line of cases.  An ante-mortem statement or dying declaration is entitled to probative weight if: (1) at the time the declaration was made, death was imminent and the declarant was conscious of that fact; (2) the declaration refers to the cause and surrounding circumstances of such death; (3)  the declaration relates to facts which the victim was competent to testify to; (4) the declarant thereafter died; and (5) the declaration is offered in a criminal case wherein the declarant’s death is the subject of the inquiry.”

Kaya naman maliwanag sa mga nabanggit na artikulo ng batas at sa nasabing kaso na bagama’t sinasabi ng batas na ang tatanggapin lang na testimonya ay kung ito ay galing sa sarili at personal na kaalaman o nasaksihan ng isang tao, maaari pa ring tanggapin ng korte ang testimonya ng isang tao patungkol sa sinabi sa kanyang impormasyon ng ibang tao kung ito ay patungkol sa kamatayan ng huli at sinabi habang ito ay nasa bingit ng kamatayan. 

Sa iyong sitwasyon, bagama’t hindi ikaw ang personal na nakasaksi sa krimen na ginawa sa iyong kapatid, maaari kang tumestigo sa korte tungkol sa sinabi niyang impormasyon sa’yo ukol sa sanhi at nakapalibot na mga pangyayari na humantong sa kanyang kamatayan, lalo na at kanyang sinabi ito nang may kaalaman na siya ay nasa bingit na ng kamatayan. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Special power of attorney, wala nang bisa sa pagkamatay ng principal

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 25, 2025

Dear Chief Acosta,

May ginawang special power of attorney (SPA) ang kapatid ko para ibenta ang kanyang lupa sa aming probinsya. Sa hindi inaasahang pangyayari, namatay ang kapatid ko. Maaari pa bang maituloy ang pagbebenta ayon sa SPA ng kapatid ko? -- Eunika

---

Dear Eunika,

Sa pamamagitan ng kontrata ng ahensya o contract of agency, maaaring katawanin ang isang tao (principal) ng ibang tao (agent) na awtorisadong magbigkis at gumawa ng mga legal na aksyon, tulad ng pagbebenta ng lupa, para at sa ngalan ng nauna. Nakapaloob ang ganitong kasunduan sa isang dokumento na karaniwang tinutukoy nating special power of attorney o SPA. Sa partikular, nakasaad sa ating New Civil Code of the Philippines na:

“Article 1868. By the contract of agency a person binds himself to render some service or to do something in representation or on behalf of another, with the consent or authority of the latter. 

x x x

Article 1878. Special powers of attorney are necessary in the following cases: x x x 

(5) To enter into any contract by which the ownership of an immovable is transmitted or acquired either gratuitously or for a valuable consideration; x x x        

Article 1930. The agency shall remain in full force and effect even after the death of the principal, if it has been constituted in the common interest of the latter and of the agent, or in the interest of a third person who has accepted the stipulation in his favor.

Article 1931. Anything done by the agent, without knowledge of the death of the principal or of any other cause which extinguishes the agency, is valid and shall be fully effective with respect to third persons who may have contracted with him in good faith.”

Kaugnay nito, sa kamakailang kaso ng San Miguel Foods, Inc. vs. Felicidad D. Alova and Decelyn Alova Pution, G.R. No. 260071, 07 Mayo 2025, tinalakay ng ating Korte Suprema, sa pamamagitan ni Hon. Associate Justice Henri Jean Paul B. Inting, na nagmumula ang awtoridad ng agent sa mga kapangyarihang ipinagkaloob sa kanya ng principal; kung kaya, ang aksyon ng agent ay maituturing lamang na gawa ng principal kung ginawa ito sa loob ng saklaw ng kanyang awtoridad:

“Agency is basically personal, representative, and derivative in nature. The authority of the agent to act emanates from the powers granted to him by his or her principal. The agent’s act is the act of the principal if done within the scope of the authority.

Owing to its nature, agency is extinguished by the death of either the principal or the agent. Thus, any act by the agent subsequent to the principal’s death is void ab initio, unless the act fell under the exceptions established under Articles 1930 and 1931 of the Civil Code.”

Samakatuwid, nawawala ang bisa ng agency sa pagkamatay ng alinman sa principal o agent. Kaya, walang bisa ang anumang kilos ng agent kasunod ng pagkamatay ng principal, maliban (1) kung ang agency ay para sa karaniwang interes ng mga partido, o (2) kapag ang agent, na walang kaalaman sa pagkamatay ng principal o pagtatapos ng agency, ay nakipagkontrata nang may mabuting-loob.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.