Mga kabataan, protektahan sa panganib ng social media

ni Leonida Sison @Boses | December 17, 2025

Masakit isipin na pabata ng pabata ang madalas makaranas ng depresyon, anxiety at self-harm na hindi dapat nila nararanasan sa murang edad. Sa lumalalang social media addiction, tila wala ng kontrol ang kabataan sa kanilang paggamit nito.

Kaya’t ang desisyon ng Australia na ipagbawal ang social media sa mga batang 16-anyos pababa ay isang magandang layunin na dapat pag-isipan at tularan din ng ating bansa.

Pormal nang sinimulan ng Australia ang pagpapatupad ng bagong batas na nagbabawal sa mga menor-de-edad, partikular sa edad 16 pababa, sa paggamit ng mga social media platforms. 

Ayon sa isang pahayag, ito ang kauna-unahang batas ng ganitong uri sa buong mundo.

Sa ilalim ng batas, inaatasan ang mga malalaking platform tulad ng TikTok, YouTube, Instagram, at Facebook na harangin ang mga user na wala pang 16 taong gulang. Ang sinumang kumpanyang lalabag ay maaaring pagmultahin, patunay na seryoso ang pamahalaan sa pagpapatupad nito.

Layunin ng batas na protektahan ang mga kabataan mula sa mapanganib na content, labis na pagka-adik sa online, at lumalalang isyu sa mental health. Sa halip na magkulong sa screen, hinihikayat ang mga estudyante na maglaan ng oras sa sports, pagbabasa, at iba pang makabuluhang aktibidad na humuhubog sa disiplina at karakter.

Malawak ang suporta ng mga magulang at child-safety groups sa bagong patakaran. Para sa kanila, ito ay proteksyon, hindi paghihigpit. Gayunman, tutol dito ang ilang tech companies at eksperto na nangangambang itulak nito ang mga bata sa hindi regulated na websites. Ngunit malinaw na mas matimbang ang kaligtasan ng kabataan kaysa sa kita ng mga digital na negosyo.

Maraming bansa ngayon ang nakamasid sa Australia upang alamin kung magiging epektibo ang batas. 

Dagdag pa rito, posible rin itong ipatupad sa ‘Pinas kung dahan-dahang may malinaw na gabay, at may sapat na paghahanda.

Sa ating bansa kung saan laganap ang unfiltered content at maagang exposure ng bata sa social media, napapanahon nang isulong ang ganitong batas. 

Ang social media ay maaaring nilang magamit sa tamang gulang, pero ang mental at emosyonal na kalusugan ng bata ay hindi basta napapagaling.

Ang responsableng gobyerno ay hindi lamang nagbibigay ng kalayaan, kundi nagtatakda rin ng hangganan para sa kapakanan ng susunod na henerasyon. 

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Mga pulis na sangkot sa droga, sibakin at parusahan

ni Leonida Sison @Boses | December 16, 2025

Palagi na lang nating naririnig na ang batas ay pantay para sa lahat, ngunit sa realidad ng buhay, madalas mahirap lang ang napaparusahan.

Kaya naman mahalagang hakbang ang agarang direktiba ng Philippine National Police laban sa sarili nilang hanay, hakbang na dapat maging simula ng tunay na pananagutan.

Agad na iniutos ni PNP Acting Chief PLtGen. Jose Melencio Nartatez Jr. ang pagsasailalim sa dismissal proceedings ng mga pulis na nagpositibo sa paggamit ng ilegal na droga matapos ang isinagawang targeted intelligence-driven drug test sa Leyte. 

Ang mga sangkot ay pawang may ranggong Police Corporal at mga miyembro ng Palompon Municipal Police Station.

Isinagawa ang targeted drug test matapos makatanggap ng ulat at magsagawa ng serye ng beripikasyon ang Team 8 ng Integrity Monitoring and Enforcement Group–Visayas Field Unit. 

Ayon sa impormasyon, naaktuhan umanong gumagamit ng shabu ang mga pulis noong Setyembre ng kasalukuyang taon. Nang lumabas ang resulta ng drug test at makumpirmang positibo, hindi na nagpatumpik-tumpik ang pamunuan ng PNP.

Kaagad na naglabas si Nartatez ng malinaw at matibay na direktiba na sampahan ng administratibong kaso ang mga sangkot alinsunod sa umiiral na patakaran ng PNP. Inamin ng acting chief ang matinding pagkabahala at hayagang pagkadismaya sa insidente, binigyang-diin na walang puwang sa organisasyon ang mga pulis na sangkot sa ilegal na droga.

Muling iginiit ng PNP na mariin nilang kinokondena ang ganitong gawain at sisiguraduhing mananagot ang sinumang pulis na sumisira sa integridad ng kanilang hanay. Hindi lamang administratibong parusa ang usapin dito, kundi ang kredibilidad ng buong institusyon.

Kapag ang mahihirap ang nagpositibo sa droga, kulong agad. Kaya kung pulis ang sangkot, ‘hindi sapat ang suspensyon o pagtanggal sa puwesto, dapat tanggalan ng lisensya, tuluyang sibakin sa serbisyo, at ikulong kung may ebidensya. Ang uniporme ay hindi dapat maging panangga laban sa hustisya.

Kapag ang batas ay ipinatupad nang walang kinikilingan, saka lamang muling mabubuo ang tiwala ng taumbayan. Ang pulis na gumagamit ng droga ay hindi tagapagtanggol ng batas, kundi banta sa lipunang dapat nitong pinagsisilbihan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Mabigat na parusa vs. profiteering sa Noche Buena

ni Leonida Sison @Boses | December 15, 2025

Nakakalungkot isipin na pati sa holiday season ay walang tigil sa taas presyo ang mga bilihin. Lagi na lang sa tuwing papalapit ang Pasko. 

Kaya naman ngayong Noche Buena season, muling nagbabala ang Department of Agriculture (DA) laban sa labis na pagtaas ng presyo ng mga pangunahing sangkap sa handaan, babala na may kasamang mabigat na parusa.

Ayon sa isang pahayag, iginiit ng DA na ang pagtaas ng presyo ng Noche Buena food items nang lampas 10 porsiyento ay maaaring maituring na profiteering. 

Kabilang dito ang mga karaniwang sangkap tulad ng baboy, manok, at gulay, mga pagkaing hindi nawawala sa hapag-kainan ng pamilyang Pinoy tuwing Disyembre 24.

Ang profiteering, ayon sa DA, ay may kaakibat na multa mula ₱5,000 hanggang ₱2 milyon. Hindi dapat gawing pagkakataon ang Pasko para pagkakitaan ang pangangailangan ng masa. Totoong tumataas ang demand tuwing papalapit ang Noche Buena, ngunit hindi ito dapat maging dahilan para abusuhin ang konsyumer.

Sa gitna ng isyung ito, muling nabanggit ang kontrobersyal na pahayag ng Department of Trade and Industry na posible raw ang Noche Buena para sa pamilyang may apat na miyembro sa halagang ₱500, isang pahayag na umani ng batikos mula sa netizens at sektor ng manggagawa. Para sa maraming Pinoy, ito ay tila hiwalay sa realidad ng araw-araw na pamumuhay.

Bilang tugon, sinabi ng isang opisyal ng DA na mas mura ng ₱10 hanggang ₱15 ang presyo ng Noche Buena ingredients sa mga Kadiwa store sa buong bansa. Sa kasalukuyan, may humigit-kumulang 740 Kadiwa outlets na gumagana, karamihan ay pop-up stores, habang mahigit 100 naman ang permanenteng establisimyento. Nanatili rin sa ₱150 kada kilo ang maximum Suggested Retail Price ng sibuyas.

Mahalaga ang mga hakbang na ito, ngunit hindi sapat kung walang mahigpit na pagbabantay at tuluy-tuloy na suplay. Ang Noche Buena ay tradisyon, isang gabi ng sama-samang pagkain matapos ang isang taon ng pagsusumikap.

Ang tunay na diwa ng Pasko ay hindi nasusukat sa dami ng handa, kundi sa pagiging patas at makatao ng sistema. Kung mapoprotektahan ang mamimili at mapipigilan ang kasakiman, mas magiging makahulugan ang selebrasyon para sa bawat pamilyang Pilipino.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com