Unified 911, agarang tutugon sa mga emergency

ni Ryan Sison @Boses | September 7, 2025

Sa isang bansa kung saan bawat segundo ay maaaring magtakda ng pagitan ng buhay at kamatayan, mahalagang malinaw at mabilis ang paraan ng paghingi ng saklolo gayundin ang pagtugon dito. 

Kaya naman sa Setyembre 11, 2025, ilulunsad ng Department of the Interior and Local Government (DILG) ang Unified 911 system na papalit sa higit 30 magkakaibang hotline para sa mga emergency sa buong Pilipinas. Layunin nitong gawing simple at mabilis ang pagtawag ng tulong mula sa pulisya, bumbero, medical teams, at disaster responders gamit ang iisang numero. 

Ayon sa DILG, ang serbisyo ay libre, bukas 24/7, at kayang tumanggap ng tawag sa iba’t ibang lengguwahe gaya ng Tagalog, Cebuano, Ilocano, Waray, at Tausug. Target nitong makapagresponde sa loob ng limang minuto — isang pangakong kung maisasakatuparan ay magbibigay ng ginhawa at kabutihan sa mga mamamayan na madalas hindi agad natutulungan. Binigyang-diin din ni DILG Secretary Jonvic Remulla ang hotline bilang isang lifeline, dahil bawat segundo ay mahalaga, bawat tawag sa oras ng sakuna ay may katumbas na buhay.

Sa ilalim ng Unified 911, ang tawag ng publiko ay agad na ididiretso sa network na nag-uugnay sa Philippine National Police (PNP), Bureau of Fire Protection (BFP), Bureau of Jail Management and Penology (BJMP), at mga lokal na pamahalaan. Gayunman, dapat tandaan na hindi sapat ang pagbibigay ng bagong numero sa paghingi ng tulong at pagtugon kung hindi magiging maayos ang aktuwal na operasyon. Maraming emergency hotline ang maganda sa umpisa ngunit pumapalya sa tunay na serbisyo dahil sa kakulangan ng tauhan, kagamitan, at mabagal na aksyon. Kung walang sapat na suporta para sa training, pasilidad, at pondo ng mga responder, baka maging dagdag-proyekto lang ito na hindi natutupad ang totoong layunin. 

Ang Unified 911 ay maaaring maging simbolo ng pagkakaroon ng mas ligtas na bansa, pero ito rin ay isang hamon kung kaya bang tuparin ng gobyerno ang pangako nitong agarang tulong. 

Sakaling magtagumpay, mawawala ang kalituhan ng publiko sa dami ng numero na dapat tawagan, at magiging mas organisado ang komunikasyon tuwing may mga

emergency at sakuna. 

Subalit, kung magpapatuloy ang dating problema — mabagal na tugon, walang sasakyan, kulang ang kagamitan, etc. —mawawalan ng saysay ang naturang hotline kahit gaano ito kadaling tandaan. 

Ang kaligtasan ng bawat indibidwal ay hindi lang nakasalalay sa isang hotline, kundi sa sama-samang pagtutulungan ng pamahalaan at mamamayan. Responsibilidad ng gobyerno ang agarang pagresponde sa tawag, habang tungkulin naman ng publiko ang tamang paggamit ng linya sa paghingi ng tulong. 

Kung maayos na maisasakatuparan ang Unified 911, higit pa ito sa pag-dial ng numero, dahil ito ay magiging isang malinaw na paalala sa lahat na ang bawat buhay ay mahalaga, at nagpapatunay sa pangako na kapag dumating ang panganib, agad ding darating ang inaasahang tulong.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Discount sa gamot ng seniors, oks kahit walang booklet

ni Ryan Sison @Boses | September 6, 2025

Matagal nang reklamo ng mga nakatatanda ang paulit-ulit na abala tuwing bibili sila ng mga gamot, na parang mas mahaba pa ang pila dahil sa hinihinging ‘papel’ kaysa sa mismong pagbabayad.

Pero sa bagong kautusan ng Food and Drug Administration (FDA), tapos na ang purchase booklet na naging pabigat din sa mga lolo’t lola nang mahabang panahon. 

Sa inilabas na Circular No. 2025-005, inanunsyo ng FDA na sapat na ang valid ID para makuha ng mga senior citizen ang kanilang 20% discount at VAT exemption sa pagbili ng gamot at medical devices. 

Batay ito sa Department of Health (DOH) Administrative Order No. 2024-0017 na layong alisin ang labis na pasanin ng mga senior citizen at gawing mas madali ang proseso. 

Isang malaking ginhawa ito para sa mga matatanda dahil lahat ng FDA-licensed establishments, mula sa drugstores, community at institutional pharmacies, optical clinics, hanggang sa mga tindahan ng medical devices ay saklaw ng bagong patakaran. 

Walang puwang ang mga violator dahil malinaw ang parusa sa ilalim ng Republic Act 9994 o Expanded Senior Citizens Act, kung saan ang mga lalabag ay pagmumultahin ng mula P50,000 hanggang P200,000, at dalawa hanggang anim na taon na pagkakakulong, depende sa dami ng paglabag. 

Para makuha nina lolo’t lola ang kanilang diskwento, sapat nang magpakita ng senior citizen ID mula sa OSCA, o kahit anong government-issued ID gaya ng driver’s license, passport, voter’s ID, SSS/GSIS ID, PRC o postal ID. Paalala naman ng FDA, tanging aprubadong gamot at medical devices lamang ang saklaw ng benepisyo. 

Kung tutuusin, matagal na dapat ipinatupad ang naturang sistema, gayunman, mainam pa rin na ginawa na ito sa ngayon. 

Ang pagtanda ay hindi madali, at bahagi ng responsibilidad ng lipunan ang gawing mas magaan ang buhay ng ating mga senior citizen. Kaya sa pagbili ng mga gamot at iba pang medical devices, dapat nararanasan na nila ang kaginhawahan. 

Ang bawat simpleng regulasyong gaya nito ay may malaking epekto sa kalusugan at dignidad ng mga nakatatanda. Hindi lang ito simpleng polisiya, kundi simbolo ng respeto natin sa kanila. 

Kapag ipinakita ng gobyerno na ang mga senior citizens ay hindi na kailangang pumila pa at maabala dahil sa required na booklet, ipinaparamdam nitong sila’y mahalaga at binibigyang karapatang mabuhay nang maginhawa. 

Ang lipunan na marunong umalala at gumalang sa kanyang mga nakatatanda ay maituturing na lipunan na tunay na may malasakit. Magsilbi sana itong simula ng mas marami pang reporma para sa ikabubuti ng ating mga lolo’t lola.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Mga opisyal na sangkot sa plunder, lagot sa death penalty

ni Ryan Sison @Boses | September 5, 2025

Sa usapin tungkol sa mga “ghost project” sa flood control na nagdudulot ng pagkalugi sa ekonomiya, tila isang malupit na tugon ang pagbabalik ng lethal injection bilang pinakamabigat na parusa para sa mga korup o tiwaling opisyal ng gobyerno. 

Pero makatarungan nga ba ang parusang kamatayan upang tuldukan ang malalim na ugat ng katiwalian sa pamahalaan? 

Ayon sa Department of Finance, tinatayang P42.3 bilyon hanggang P118.5 bilyon ang nalulugi sa ating ekonomiya taun-taon dahil sa maanomalyang flood control projects mula 2023 hanggang 2025. Ang halagang ito ay katumbas ng 95,000 hanggang 266,000 na trabahong sana’y nalikha. Kaya naman isinusulong ni Senador Ronald “Bato” Dela Rosa ang panukalang batas na naglalayong ibalik ang parusang kamatayan para sa krimeng plunder o pandarambong, kung saan ito ay nagbukas ng isang mahalagang diskusyon tungkol sa hustisya, korupsiyon, at kinabukasan ng ating bansa. 

Hindi maikakaila na ang ganitong kalaking problema ngayon ay nagpapahirap sa maraming ordinaryong mamamayan. Sinasalamin din nito ang matinding epekto ng korupsiyon sa buhay ng bawat Pilipino. 

Sa pagpapatupad ng death penalty sa ganitong kaso, maaaring ito ay hindi sapat na solusyon sa pinakaugat ng problema. Ang pagiging desidido ng gobyerno na habulin ang lahat ng tiwali at patawan ng kaukulang parusa ay higit na kailangan. At ang hustisya para sa mga Pinoy ay hindi lamang sa pagbibigay ng mabigat na parusa sa mga lumalabag kundi sa pagpapatatag ng mga institusyon na may kakayahang mapigilan o supilin ang korupsiyon.

Sa ganang akin, ang mungkahing parusang kamatayan sa kasong plunder ay nagpapakita ng matinding galit sa mga tiwaling opisyal, na piniling payamanin ang sarili sa gitna ng paghihirap ng marami, subalit hindi ito nagbibigay sa kanila ng pagkakataon upang magbago at pagsisihan ang mga kasalanan. 

Gayundin, ang pagbabalik ng parusang kamatayan ay may kaakibat na peligro. Maaaring may sitwasyon na lumalagpas na sa karapatang pantao. Kaya kailangan pa ng mas malalim na pag-aaral tungkol dito bago muling ipatupad. 

Marahil, ang tunay na solusyon ay ang pagkakaroon ng mas matatag na sistema ng hustisya na walang kinikilingan, mabilis na pag-usig sa mga akusado, at transparent na pamamahala. 

Sa halip na magpokus sa mabigat na parusa, mas dapat sigurong unahin ang pagpapalakas, paglilinis sa mga ahensya ng pamahalaan upang maiwasan ang korupsiyon, habang mapanagot ang mga sangkot. Higit pa rito ay ang paghalal natin ng mga mas karapat-dapat at tapat na opisyal. Ito ang paraan upang matuldukan ang ugat ng katiwalian sa bansa.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com