Mga aral ng buhay mula sa pamilya De Mesa

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | October 31, 2025

Pag-usapan naman natin kahit panaka-naka ang mga paksang magagaan ngunit may dalang aral sa buhay, bilang pampaluwag sa ating nagsisikip na dibdib sa gitna ng mga nagaganap na kasalimuotan sa bansa. 

Maikuwento ko sa inyo na ako ay naanyayahan kamakailan sa isang okasyon ng pagpapabasbas ng tahanan diyan sa gawi ng Taguig City. Itinuturing ko sa tuwinang isang pribilehiyo ang maimbitahan sa isang tahanan, lalo pa sa isang house blessing, sapagkat simbolo ito ng pagtitiwala, pagiging tapat na magkaibigan, at pagiging bukas at mababang-loob sa isa't isa. 

Ang pagkakataong makatuntong sa isang tahanan mula sa isang personal na paanyaya, na may kasama pang tamis ng pagtawag sa telepono para ipaalala ang okasyon, ay pagpapamalas ng sinseridad at pagpapahalaga sa kapwa — na nakapagpapalalim ng samahan ng magkakaibigan.

Kagalakan kong banggitin ang isa sa may-ari ng tahanan at sinserong kaibigang si Nenita (Tita Nitz) Franco De Mesa, na sa kanyang gulang na mahigit sitenta ay kinapulutan ko ng mga aral at paalala sa buhay, na akin namang isinasapuso. May kasabihan nga, kapag ika’y nakatagpo ng gabay sa landas ng buhay ay paglaanan mo ng panahon ang pakikinig sa kanya. 

Tulad ng ginto, ang karunungan ay pinapalalim ng pagkakabatid at pagkatuto mula sa mga karanasang pinagdaanan na ng iba, hindi lamang sa mga sariling karanasan, kalakip ang pagsasabuhay ng mga leksyong mula rito. 

Ang ama nina Tita Nitz na si Felix De Mesa ay yumao sa edad na 100 at apat na buwan. Samantalang kanilang ina naman na si Pacita Franco ay pumanaw sa gulang na 104. Kagila-gilalas na narating nila ang pagiging centenarian — tanda ng pagpapala at biyaya ng Maykapal.

Isa ang mga Franco sa apat na kilalang pamilyang nagmamay-ari rin ng mga lupa noon pang araw diyan sa Taguig. Bagama't mas maykaya ang napangasawa, nagsumikap naman ng husto si Lolo Felix kasama ang kanyang kabiyak na si Lola Pacita, sa pamamagitan ng kabi-kabilang paghahanapbuhay. Ginampanan ni Lolo Felix ang pagiging ama ng tahanan at gabay ng kanilang pitong anak — bagay na dapat tularan ng maraming lalaki lalo na sa panahon ngayon.

Ang laging pangaral kina Tita Nitz ni Lolo Felix ay huwag magpapatubo kapag may mga nangungutang na nangangailangan, sapagkat ito’y lalong panggigipit at pananamantala sa kapwang dumaraan sa hamon ng pagkakataon. Ang maging patas sa kapwa ang kanyang laging paalala, bagay na halukipkip ni Tita Nitz sa kanyang matagumpay na pangingibang bansa bilang OFW noong araw. 

Samantala, ang pag-estima naman ni Mommy Consolacion (Choleng) De Mesa (na kapatid ni Tita Nitz), ang kanyang pagpapadama ng kababaang loob, pagyakap ng mahigpit sa tuwina, at ang kanyang pagiging bukas ng loob, ay salamin ng pagiging ina. 

Nakatutuwa ring nakilala namin ang isa pa nilang kapatid na lalaki, na sa edad na lampas sitenta ay wala ring maintenance medicines na iniinom, at ang sikreto pala niya ay ang tuwinang pagkain ng bayabas. 

Hindi lamang iyan, nakausap rin natin ng matagal ang kanilang pinsang 86 ang edad na hanggang ngayon ay nagsisilbi pa bilang doktora na napakaraming pasyente sa Laguna. Napakatatas pa ng kanyang pananalita, makuwento ng mga iba't ibang kasaysayan sa iba't ibang bahagi ng Pilipinas na hitik sa pananariwa ng nakaraang tila kailan lang. Walang alalay sa paglalakad, at lalong walang tungkod. Ang kagila-gilalas pa ay nakakasakay pa si doktora sa Angkas at e-bike! Wala rin siyang maintenance medicine, at bitamina A, C, E, at B lamang ang kanyang iniinom araw-araw. Aniya, sa pagkain, laging tatandaan: ang lahat ng sobra ay masama.

Isang taos-pusong pasasalamat, Tita Nitz, at sa’yong katuwang na si Meanne, kay Mommy Choleng, at sa buong pamilya. Kaibigan ko kayo habambuhay. Salamat at hinayaan niyo akong ibahagi ang inyong kasaysayan upang kapulutan ng iba ng saganang aral.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Kanser ng lipunan, panahon nang labanan

ni Bong Go @Bisyo Magserbisyo | October 31, 2025

Noong Oktubre 27, buong pasasalamat nating tinanggap ang Humanitarian Service Award mula sa Rotary Club of Bukluran Quezon City. Malaking karangalan ito para sa akin bilang isang lingkod-bayan, pero mas malaking karangalan ang makapagserbisyo at makatulong sa mga kababayan nating nangangailangan. Hindi ko kailanman hinangad ang anumang parangal, pero ang ganitong pagkilala ay nagsisilbing inspirasyon sa ating patuloy na paghahatid ng malasakit at tunay na serbisyo sa kapwa Pilipino.

Bilang isang mambabatas, matagal ko nang itinuturing na tungkulin ang maging kasama ng mga grupo at organisasyong tunay na naglilingkod. Malapit sa puso ko ang Rotary dahil kapareho namin ang paniniwala na ang serbisyo ay dapat ibigay nang walang hinihintay na kapalit. Tulad ng madalas kong banggitin sa kanila, ipinagpapatuloy ko ang laban para sa mas maayos na serbisyong medikal sa bansa, lalo na para sa mga pinakamahihirap na Pilipino.

Bahagi ng aking health reforms crusade ang pagtatatag ng mga Malasakit Centers — mga one-stop shops kung saan mas madali nang makakuha ng tulong medikal mula sa iba’t ibang ahensya ng gobyerno. Ngayon ay mayroon nang 167 Malasakit Centers sa buong bansa na nakatulong na sa milyun-milyong Pilipino na makapagpagamot nang hindi iniintindi ang dagdag gastos. Kasabay nito, itinutulak ko rin ang pagtatayo ng mga Super Health Centers upang matiyak na kahit sa mga malalayong lugar, may access sa primary care, konsultasyon, at maagang pagtukoy ng sakit. Ang palaging kong paalala sa DOH at LGUs, dapat ma-implement nang maayos ang mga Super Health Centers, huwag maging white elephant and make it operational. Maganda ang layunin ng Super Health Center, at malaki ang tulong nito lalo sa mga mahihirap na pasyente.

Hindi rin ako titigil sa pagsusulong ng mga espesyal na serbisyong medikal sa mga rehiyon sa pamamagitan ng Republic Act No. 11959, na ako ang principal sponsor at isa sa mga may-akda. Sa batas na ito, itinatayo ang Regional Specialty Centers sa mga DOH hospitals upang hindi na kailangang bumiyahe ng malayo ang mga pasyente para lamang sa espesyal na gamutan.

Habang nakikinig ako sa mga mensahe ng mga Rotarian, lalo kong naramdaman kung gaano kalakas ang diwa ng volunteerism at malasakit kapag nagsanib. Sabi ko nga, kahanga-hanga ang Rotary sa patuloy nitong pagsasabuhay ng “service above self” — isang motto na hindi lang salita kundi paninindigan ng tapat na paglilingkod sa kapwa. Kapag pinagsama ang serbisyo ng pamahalaan at ng mga organisasyong tulad ng Rotary, mas malawak ang naaabot na tulong at mas maraming buhay ang nababago.

Huwag din nating kalimutan na bahagi ng pagseserbisyo sa bayan ay ang paglaban sa mga kanser ng lipunan tulad ng korupsiyon. I am one with the Filipino people in this crusade! Papanagutin natin ang tunay na mga mastermind sa flood control at ghost projects scandal. Hindi tayo papayag na malihis ang issue at dapat maparusahan ang mga tunay na may kasalanan.

Samantala, noong October 22, personal tayong nagtungo sa Barangay 127 sa Pasay City upang maghatid ng tulong sa 100 biktima ng sunog. Doon ay binisita rin namin ang pamilya ni Jamzy Jamero, isang 10-taong-gulang na tanging nasawi sa nasabing sunog, upang ipaabot ang aming pakikiramay at magbigay ng dagdag na tulong sa panahong kanilang pinagdaraanan.

Noong October 23, inimbitahan din kami sa ika-55 Annual Convention ng Philippine Association of Schools of Medical Technology and Public Health (PASMETH) sa Caloocan City.

Habang noong October 27, personal din tayong nagtungo sa Malabon City upang tulungan ang 459 na mga biktima ng sunog sa lungsod. Naghatid tayo ng tulong upang kahit papaano ay maibsan ang hirap na kanilang pinagdadaanan sa gitna ng trahedya.

Nitong October 28, nagtungo rin tayo sa Brgy. Pulang Lupa Uno, Las Piñas City upang makiramay at mag-abot ng tulong sa mga pamilyang nasunugan. Kasama ng aking Malasakit Team, tinugunan namin ang agarang pangangailangan ng 69 na pamilyang naapektuhan ng insidente.

Samantala, noong nakaraang linggo, bumisita ang Malasakit Team sa iba’t ibang komunidad upang maghatid ng tulong sa mga biktima ng sunog sa Iloilo City, Cagayan de Oro City, Sta. Cruz sa Davao del Sur, Cebu City, at Quezon City.

Nagbigay rin kami ng tulong sa mga maliliit na negosyante at mahihirap na pamilya sa ilang bayan sa Agusan del Sur, Tarlac at Bulacan; at mga barangay workers sa Cebu City.

Patuloy akong maglilingkod sa abot ng aking makakaya dahil bisyo ko ang magserbisyo at naniniwala ako na ang serbisyo sa tao ay serbisyo sa Diyos.

---

Kung mayroon kayong nais idulog o ipaabot sa inyong abang lingkod, maaari kayong sumulat sa BISYO MAGSERBISYO ni Bong Go, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa bisyo.magserbisyoo@gmail.com.

Paalala lamang na sana ay isama ninyo sa inyong mga liham ang inyong contact number upang mas madali namin kayong mapaglingkuran.

Pagtatanggal ng karapatang magmana ang asawa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 31, 2025

Dear Chief Acosta, 

Noong mga unang taon ng pagsasasama namin ni Arnold ay maayos at masaya ang aming relasyon. Ngunit nang siya ay lumipat ng trabaho ay may nakilala siyang bagong kaibigan at tuluyan silang naging malapit sa isa’t isa. May mga natanggap akong ebidensya na sila ay may relasyon at nagtalik. Sa kasamaang-palad ay mayroon akong matinding sakit kaya gusto ko sana gumawa ng huling habilin. Nais kong isulat sa aking huling habilin na tinatanggalan ko ng karapatan si Arnold na magmana sa akin dahil sa kanyang kataksilan. Maaari ko bang gawin iyon?

– Caitie

---

Dear Caitie,

Ang tinatawag na “disinheritance” o pagtatanggal sa isang tao ng karapatang magmana ay pinapayagan ng batas, ngunit may mga patakaran para magkabisa ito. Ayon sa Article 916 ng New Civil Code of the Philippines, kailangang ito ay malinaw na nakasulat sa porma ng huling habilin, at ang dahilan sa nasabing pagtatanggal ng karapatang magmana ay dapat tunay at base sa mga nakasulat sa batas. 

Kung ang isang tagapagmana ay tinanggalan ng karapatang magmana, maging ng tinatawag na “legitime” o bahagi ng ari-arian na itinalaga ng batas sa mga kompulsaryong tagapagmana ay hindi niya makukuha. 

Sa pagtatanggal ng karapatan sa isang asawa na magmana, narito ang mga rason at dahilan na ibinibigay ng batas. Ayon sa Article 921 ng New Civil Code of the Philippines: 

“Article 921. The following shall be sufficient causes for disinheriting a spouse:

(1) When the spouse has been convicted of an attempt against the life of the testator, his or her descendants, or ascendants;

(2) When the spouse has accused the testator of a crime for which the law prescribes imprisonment of six years or more, and the accusation has been found to be false;

(3) When the spouse by fraud, violence, intimidation, or undue influence cause the testator to make a will or to change one already made;

(4) When the spouse has given cause for legal separation;

(5) When the spouse has given grounds for the loss of parental authority;

(6) Unjustifiable refusal to support the children or the other spouse.”

Kasama sa mga nabanggit na dahilan ay kung ang asawa ay nakapagbigay ng mga rason para sa tinatawag na “legal separation.” Ayon sa Article 55 ng Family Code of the Philippines: 

“Art. 55. A petition for legal separation may be filed on any of the following grounds: xxx

8. Sexual infidelity or perversion; xxx”

Maliwanag ang nakasaad sa nasabing batas na kung ang isang tao ay nagtaksil sa kanyang asawa, o tinatawag na “sexual infidelity”, ito ay rason para sa legal separation. Kaugnay nito, dahil ang nasabing asawa ay nakapagbigay ng rason para sa legal separation, maaari siyang tanggalan ng karapatan magmana. 

Ayon sa iyong salaysay, ang iyong asawa ay nagtaksil o nagkaroon ng relasyon sa ibang babae. Dahil dito, nagbigay siya ng dahilan para sa legal separation, na maaari mo ring gamiting dahilan upang gumawa ng huling habilin kung saan tatanggalan mo siya ng karapatang magmana sa iyo. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.