Mabuti nang handa… Mga dapat gawin kung may bagyo

ni Mharose Almirañez | September 29, 2022

Umakyat na sa walo ang nasawi sa paghagupit ng Super Typhoon Karding, kung saan kabilang ang lima na mula sa Bulacan na pawang mga miyembro ng Provincial Disaster Risk Reduction and Management Office rescue team, dalawa mula sa Cabangan, Zambales at isa sa Quezon province, batay sa National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC).

Iniulat din na may ilang nawawala sa Mercedez, Camarines Norte. Habang 60,817 katao o 16,476 pamilya naman ang apektado ng bagsik ni ‘Karding’. Ang mga apektadong residente ay nagmula sa 948 barangay sa Ilocos Region, Cagayan, Central Luzon, Calabarzon, Mimaropa, Bicol at Cordillera Administrative Region.

Marami na tayong bagyong pinagdaanan at mas pinatatag tayo ng mga ito. Katulad ng paulit-ulit na paalala sa mga residenteng nakatira sa binabahang lugar, narito ang ilang pangunahing dapat gawin tuwing may bagyo:

1. MAG-IMBAK NG PAGKAIN. Delikadong lumabas ng bahay sa kasagsagan ng bagyo dahil posible kang matamaan ng kidlat, lumilipad na yero, atbp. Alam naman nating hindi sapat ang relief goods mula sa pamahalaan upang mapunan ang ating mga kumakalam na sikmura. Kahit pa sabihin sa forecast na hihina naman ang bagyo kinabukasan, mainam pa ring mag-imbak ng mga pagkain na madaling lutuin upang maiwasan ang pagkagutom sa magdamag na pag-ulan. Isa pa’y hindi naman agad-agad humuhupa ang baha matapos ang bagyo.

2. MAGHANDA NG EMERGENCY KIT. Kabilang dito ang hygiene kit, first aid kit, survival kit at hand tools. Magagamit mo ang martilyo bilang pambakbak ng mga pader, kisame at bubong kung sakaling ma-stranded ka sa lugar na malapit nang abutin ng baha. Tipirin mo ang battery ng iyong cellphone saka ihanda ang power bank at flashlight. Ilista mo na rin ang emergency hotlines na puwede mong kontakin upang makahingi ng tulong.

3. IBASTA ANG MAHAHALAGANG GAMIT AT DOKUMENTO. Iprayoridad mo ang ilang kasuotan at importanteng dokumento sa inyong paglikas. Iwanan mo na sa bahay ang mabibigat na cabinet at sala set dahil hindi naman ‘yun aanurin ng baha. Samantala, bago umalis ng bahay ay tiyaking nakalagay sa mataas na lugar o palapag ang inyong appliances upang hindi mabasa at masira. Ikandado rin ang pinto upang hindi anurin papunta sa ibang bahay ang inyong kagamitan. Huwag mo nang balikan at panghinayangan ang mga naipundar mong gamit dahil puwede mo pa ulit ipundar ang mga ito, once maka-survive ka sa baha. Isipin mo ang mga taong umaasa sa ‘yo kung lulusong ka sa baha para lamang hakutin ang mga naiwan n’yong gamit sa bahay.

4. UMANTABAY SA BALITA. Mahirap kasi kung susuungin mo pa rin ang bagyo papasok ng school without knowing kung suspendido ba ang klase. Mahirap din kung papasok ka pa sa trabaho gayung walang biyahe ng tren. Napakahirap mag-commute tuwing maulan dahil hindi lang naman sa lugar n’yo binabaha kundi maging ang highway. Sakaling makalabas ka ng bahay, mababaliw ka sa kakaisip sa kalagayan ng mga kamag-anak mong naiwan sa inyo. Kaya bago umalis, mainam kung umantabay ka muna sa balita. Alamin kung anu-anong lugar ang tatamaan ng bagyo, kailan ito magla-landfall at kung kumusta ang weather kada oras. Baka kasi Signal No. 5 pala sa lugar n’yo, tapos hindi ka aware.

5. SUMUNOD SA LGUs ‘PAG PINALIKAS. Kada level ng tubig sa ilog ay may katumbas na first alarm, second alarm, third alarm and so on. Kapag sinabing forced evacuation, huwag na kayong matigas ang ulo. Lumikas na kayo at huwag na hintaying pumasok sa inyong bahay ang baha bago kayo tuluyang lumikas. Safety first, ‘ika nga. Isipin n’yo rin ang kalagayan ng mga rescuer na posibleng mapahamak sa katigasan ng ulo n’yo. Kaya please, kapag ipinatupad na ang pre-emptive evacuation ay sumunod na lang.

Sa huling tala, umabot sa mahigit P3 milyong halaga ng imprastruktura ang nasira sa Mimaropa Region bunsod ng Bagyo Karding. Samantalang nasa P1.525 milyon halaga ang mga nasira sa agrikultura sa Cordillera Region.

Sa ngayon ay ilang residente pa rin ang nananatili sa evacuation centers. Tandaang patuloy pa ring nananalasa ang COVID-19, kaya siguraduhing nasusunod ang social distancing, kahit pa optional na lamang ang pagsusuot ng facemask. Kung lulusong naman sa baha o lilinisin ang binahang kabahayan ay siguraduhing nakasuot ng boots at gloves upang hindi ma-leptospirosis. Inspesksyunin din ang mga kagamitang maaaring pagbahayan ng lamok upang makaiwas sa dengue.

Okie?

‘Di lahat ay oks gawing biro… Mga bagay na ‘di dapat gawing prank

ni Mharose Almirañez | September 25, 2022

Maiinis ka na lamang talaga kapag isa ka sa mga nabiktima ng salitang “It’s a prank!”

Minsan, akala nila ay for fun lang, pero what if may sakit pala sa puso ‘yung na-prank mo? Eh ‘di, nakadisgrasya ka pa o kaya nama’y what if nag-prank ka na may sunog, pero wala naman? Maybe next time ay hindi ka na nila paniwalaan kung sakaling magka-sunog talaga.

Bukod sa mga nabanggit, anu-ano pa nga ba ang iba’t ibang prank? Narito ang ilan:

1. PHYSICAL PRANK. Halimbawa, naglagay ka ng pampadulas sa sahig para i-prank ang kaibigan mo. What if, mapasama ‘yung pagkadulas niya? What if ma-out of balance siya at mabagok ang ulo niya then mag-lead to comatose? Hindi naman sa pagiging exaggerated, pero isipin mo rin ang kaligtasan ng iba bago mo isagawa ang prank.

2. EMOTIONAL PRANK. Halimbawa, nag-prank ka sa dyowa mo na nakikipag-break ka sa kanya. Nagsabi ka ng kung anu-anong palusot para lamang maisakatuparan ang prank. Naku, beshie, very wrong na gawin mong katatawanan ang damdamin ng isang tao. Panigurado na sobrang sakit nu’n sa part ng dyowa mo, kaya kung ayaw mong mag-overthink siya, huwag mong gawing biro ang feelings niya.

3. HEALTH CONDITION. Halimbawa, ipa-prank mo ang iyong parents na na-diagnose kang may stage 4 cancer o buntis ka. Jusko, beshie, wish mo lang na hindi magkatotoo ang prank na ‘yan dahil it’s a matter of life and death na. Ayaw mo naman sigurong magka-cancer in real life, ‘di ba? Paano kung biglang atakihin sa puso ang nanay mo o kaya paano kung atakihin ng high blood ang tatay mo? Masasabi mo pa bang “It’s a prank,” kung pinaglalamayan na sila? Think twice, besh.

4. POLITICAL CAMPAIGN. Wala naman masamang pumasok sa pulitika, subalit huwag puro mabubulaklak na salita ang sabihin tuwing eleksyon. Nagmumukha kasing joke, eh! Bilang isang pulitiko, isipin mo na hindi lamang isang tao ang posible mong mapaniwala kundi ang milyun-milyong umaasa sa pagbabago. Kung alam mo namang hindi madali na pababain ang presyo ng mga bilihin o kung alam mo namang hindi ganu’n kadaling sugpuin ang mga adik, huwag mo na itong isama sa iyong plataporma.

Palibhasa, usong-uso sa mga vlogger ang pampa-prank para may mai-content, kaya ginagaya na rin ng iba. Hindi naman masama ang maging masayahin, pero huwag mo gawing katatawanan ang ibang tao, kung ayaw mong mauwi sa prank gone wrong.

Okie?

‘Di porke matagal na kayo ay petiks ka na… Mga paraan para panatilihin ang kilig sa relasyon

ni Mharose Almirañez | September 18, 2022

Masasabi bang hindi mo na siya mahal kapag hindi ka na kinikilig sa kanya? Iba’t iba man ang paraan ng ating pagmamahal ay mahalaga pa rin kung mame-maintain natin ang pagpapakilig sa ating partner, lalo na’t isa ‘yan sa importanteng paraan upang mapatibay ang relasyon.

Bilang eksperto sa pagpapakilig, narito ang ilang tips upang pakiligin ang iyong pinakamamahal araw-araw:

1. HINDI DAPAT MAWALA ANG ELEMENT OF SURPRISE. Kapag matagal na kayong magkarelasyon, madalas ay mahirap na siyang i-surprise dahil kabisado niya na ang mga galawan mo. Gayunman, love is full of surprises kaya makakaisip at makakaisip ka pa rin ng paraan para surpresahin siya, lalo na’t alam na alam mo na ang kiliti niya.

2. HUWAG KALIMUTAN ANG WORDS OF AFFIRMATION. Purihin mo pa rin ang beauty niya kahit kayo na. Sabihin mo kung gaano siya kaganda/kapogi at huwag na huwag mo kalilimutang mag-I love you sa kanya. Maliit o malaking bagay man ay mag-thank you ka palagi sa kanya. Hindi ka man makapag-update from time-to-time ay sikapin mong ipaalam sa kanya kung nasaan ka o kung anuman ang mga plano mong gawin for the whole day o kaya naman ay mag-catch up kayo sa mga nangyari sa inyong maghapon. Kumustahin mo siya palagi.

3. LIGAWAN PA RIN SIYA KAHIT KAYO NA. Gaanuman ka-busy ang schedule n’yo individually, as a man, dapat ay maglaan ka pa rin ng oras para sunduin siya sa work o school. Huwag mo hayaang umuwi siya nang mag-isa knowing na malakas ang ulan o marami siyang bitbit na gamit. Itrato mo pa rin siyang special. Huwag kang maging kampante na porke kayo na ay magpapaka-easy ka na lamang sa relasyon n’yo. Ligawan mo pa rin siya araw-araw dahil isa ‘yan sa sikreto para tumagal at ma-maintain ang kilig. Ask yourself, paano mo ba siya napa-oo?

4. BALIKAN KUNG PAANO KAYO NAGSIMULA. Masarap sa feeling ‘yung moment na sabay n’yong nire-reminisce kung paano kayo nagkakilala, nagkamabutihan, at naging magkarelasyon. Puwede n’yo ring i-reenact ang first meet and date n’yo. Isa ito sa mga happenings na dapat n’yong i-cherish, lalo na ‘yung time na nagkakahiyaan pa kayo dahil paniguradong abot hanggang tainga ang mga ngiti n’yo kapag ‘yan ang topic.

5. MAG-GIVE AND TAKE. May ibang boys na ayaw nilang pinapagastos ang girlfriend nila dahil nakakawala raw ng pagkalalaki nila, pero hindi dapat ganu’n. For the girls, hindi porke babae kayo ay magte-take advantage na kayo sa pagiging in love sa inyo ng dyowa n’yo. Treat him fair, mag-give ka rin at hindi puro receive o take na lang. To be honest, ang lakas kaya maka-strong independent woman kapag may ambag ka sa date, hindi ‘yung puro ganda lang. Ano ka, palamuti lang d’yan?! Anyway, hindi lamang ito tungkol sa kung sino ang gumagastos sa date kundi pati na rin sa ibang aspeto. Dapat ay pareho kayong mag-effort sa relasyon, hindi ‘yung isa lang.

6. MANATILI SA TABI NIYA. Ikaw ang unang tao na dapat makaalam sa tuwing may bumabagabag sa kanya o mayroon siyang good news. Magsilbi kang ‘one call away’ sa bawat ganap sa buhay niya. Nakakawalang-gana kasi ang relasyon kapag palagi kang out of reach o kapag palagi kang missing in action sa tuwing kailangan ka niya. So please, beshie, always be in touch. Okie?

Ngayong alam mo na kung paano pakikiligin ang iyong partner, sana ay manatiling strong ang inyong relasyon despite of all the challenges. Mawala man ang kilig kalaunan, sana ay piliin n’yo pa rin ang isa’t isa.

Tandaang ang pakikipagrelasyon ay hindi lamang puro kilig. ‘Yung tipong, porke ‘di ka na kinikilig sa kanya ay hihiwalayan mo na siya agad. You should be matured when it comes to relationship. Hindi ka naman na siguro teenager para magpadala lamang sa sparks, ‘di ba?