Walang lockdown na magaganap, iwasan ang fake news

ni Leonida Sison @Boses | October 19, 2025

Panahon na naman ng taglamig na kung saan maraming sakit ang puwedeng kumalat at dumapo sa ating katawan. Pero, mas nakakabahala ang mabilis pang pagkalat ng fake news kaysa sa virus, lalo na kapag ubo’t sipon na ang nasasangkot.

Kaya tama lang ang ginawa ng Department of Health (DOH) na tanggalin o pawiin agad ang takot ng taumbayan na walang mangyayaring lockdown. 

Hindi lahat ng may trangkaso ay dapat katakutan, at hindi rin lahat ng nakikita online ay dapat paniwalaan. Sa halip na matakot, kalmahin muna ang sarili at alamin ang katotohanan. Mismong si DOH Secretary Ted Herbosa na ang nagsabing fake news ang kumakalat na lockdown announcement. 

Paliwanag niya, hindi ito flu outbreak kundi bahagi lamang ng karaniwang Influenza-like illness (ILI) season, ang panahong dumarami ang mga may ubo, sipon, at trangkaso tuwing tag-ulan. Giit ni Herbosa, wala tayong ‘outbreak from a single virus’, kaya walang dahilan para magdeklara ng lockdown. 

Batay sa datos ng DOH, umabot sa 133,000 ang kaso ng ILI nitong Setyembre ngayong taon, mas mababa pa sa 155,000 kaso sa parehong buwan noong 2024. Ibig sabihin, wala namang hindi pangkaraniwan sa sitwasyon, at kontrolado pa rin ito ng mga health authorities. 

Gayunman, dahil mabilis pa ring makahawa ang mga sakit na ito, pinaalalahanan ni Herbosa ang publiko na magsuot ng mask at manatili sa bahay sakaling may nararamdamang sintomas. 

Maraming paaralan na rin ang nagsuspinde ng face-to-face classes bilang pag-iingat, lalo na’t sinabayan pa ito ng banta ng lindol sa ilang bahagi ng Metro Manila. 

Sa ganitong sitwasyon, mahalaga na makiisa ang publiko sa mga health advisories upang maiwasan ang mas malaking problema. Sa halip na matakot, dapat ay maging responsable at maalam. 

Ang lockdown mindset ay dapat na ring iwan sa kasaysayan ng COVID-19 pandemic. Hindi lahat ng lagnat ay ituturing na delubyo, at hindi lahat ng balitang kumakalat online ay totoo. Minsan, mas mabilis pang makahawa ang takot kaysa sa mismong virus. 

Kung tutuusin, maganda ang ginagawa ng kagawaran na pagpapaalala na maging kalmado lamang ang publiko. Sa panahon ng tag-ulan kasunod ay sakit, disiplina at malasakit pa rin ang pinakamabisang bakuna o antidote. 

Kung matututo tayong makinig sa tamang impormasyon, makikiisa sa mga alituntunin para sa kalusugan, at hindi basta-basta maniniwala sa social media, mas madali nating malalampasan ang mabibigat na hamon o sitwasyon. 

Gayundin, kapag may sapat na kaalaman, kooperasyon, at kumpiyansa sa sistema ng kalusugan, hinding-hindi tayo malilinlang at lalong hindi magpa-panic. 

Sa ganitong panahon, hindi tamang pairalin ang takot, bagkus maging kalmado, linawan ang pag-iisip at magtiwala tayo sa Maykapal.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Kawalang katiyakan ng ekonomiya sa ‘Pinas, foreign investors nangangamba na

ni Leonida Sison @Boses | October 18, 2025

Hindi lang pagbaha sa bansa ang pinangangambahan sa ngayon, pati isyu ng korupsiyon na lalong lumalala dulot ng flood control projects scam, na kasabay nito ang pagkamal ng mga mandarambong sa pera na pinagpaguran ng taumbayan. 

Nitong mga nakaraang linggo, muling umalingawngaw ang mga anomalya sa ilang ahensya ng gobyerno, kung saan ramdam ng mamamayan at negosyante ang bigat ng epekto nito sa ekonomiya at tiwala ng publiko, maging sa mga namumuhunan. 

Ayon sa Philippine Chamber of Commerce and Industry (PCCI), panahon na para kumilos ang gobyerno. Giit ni PCCI Chairman George Barcelon, ang patuloy na katiwalian ay unti-unting sumisira sa kredibilidad ng bansa sa harap ng mga foreign investors. 

Kung walang mananagot, baka hindi na lang problema sa tubig-baha ang kailangang solusyunan, kundi pati na rin ang kawalang katiyakan sa ating ekonomiya. 

Ipinahayag ni ASEAN-Business Advisory Council (ASEAN-BAC) Chair Joey Concepcion na marami nang investors ang nagdadalawang-isip maglagak ng negosyo sa ‘Pinas. Aniya, may mga nagtatanong na kung gaano kalala ang korupsiyon sa bansa, na dapat sagutin sa pamamagitan ng agarang aksyon at hindi lamang sa puro salita. 

Para kay Concepcion, ang imbestigasyon at pagpaparusa sa mga sangkot ay susi upang maibalik ang kumpiyansa ng mga namumuhunan.  

Sa kabila ng mga ingay tungkol sa usapin ng mga anomalya, nananatiling may pag-asa ang ating bansa na ayon sa opisyal, ito ay ang nalalapit na ASEAN Summit na iho-host ng ‘Pinas. 

Paliwanag ni Concepcion, ito ang pagkakataon para ipakita na kaya nating tumindig laban sa katiwalian at maging huwaran ng reporma at tiwala.

Ang korupsiyon ay parang baha na kapag hindi naagapan, lulubog ang lahat. Subalit, kung tutuparin ng gobyerno ang pangakong lilinisin ang sistema, may pag-asang ang mga kalsadang puno ng putik ng anomalya ay muling madaanan ng tiwala at pag-unlad. 

Ang laban natin sa korupsiyon ay hindi lamang laban ng mga nasa puwesto, bagkus laban ng bawat Pinoy na sawa na sa paulit-ulit na pagbaha ng kawalang pananagutan. 

Kung magtatagumpay ang gobyerno na mapanagot ang mga tiwali, ito ay pagsisimulan ng muling pagtitiwala ng mga mamamayan at negosyante, habang mapapawi rin ang pangamba ng mga dayuhang investor sa ating bansa. 

Sa bawat imbestigasyong ginagawa na may tapang at katapatan, nagiging malinaw na hindi pa huli upang bumuhos ang pagbabago, kung saan ito ay para sa ikatatatag rin ng ating ekonomiya.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Livestreaming ng deliberasyon ng budget, dapat nang simulan

ni Leonida Sison @Boses | October 17, 2025

Sa wakas unti-unti nang binubuksan ng pamahalaan ang kurtina ng budget deliberations. Dahil karapatan ng bawat mamamayan na magkaroon ng kaalaman sa kung paano ginagastos o saan gagastusin ang pera na mismong sa kanilang mga bulsa ibinabawas. 

Sa utos ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr., kasama sina Senate President Vicente “Tito” Sotto III at House Speaker Faustino “Bojie” Dy III, ila-livestream na ang bicameral conference committee (bicam) meetings para sa P6.793 trilyong pambansang budget sa 2026, isang paraan na inaasahang magpapatibay ng tiwala ng publiko. 

Ayon kay Speaker Dy, matagal nang layunin ng Kamara na gawing mas bukas ang proseso, kaya pinalitan na ang dating small committee ng Budget Amendment and Revision Subcommittee (BARSc) upang masuri ng publiko ang bawat galaw nito. 

Ganito rin ang gustong sabihin ng Pangulo na wala nang insertions na palihim na isinisiksik, dahil ngayon ay makikita na ng publiko ang bawat pagbabago, magiging malinaw na kung sino ang naglalagay at saan ito gagamitin. 

Sumang-ayon naman si Senate President Sotto sa panukalang livestreaming, na aniya’y bahagi ng kanilang napagkasunduan para sa mas maliwanag at tapat na deliberasyon. 

Maging si Senator Sherwin Gatchalian ay iginiit na malaking hakbangin ito, dahil magkakaroon na ng digital copy ng General Appropriations Bill (GAB) na dati’y isa lang ang kopya sa apat na volume, pero ngayon bawat senador ay may sariling USB copy na. 

Isang senyales na handa nang yakapin ng pamahalaan ang digital transparency, kung saan dapat na rin nating simulan.   

Ayon sa isa pang kongresista, ang hakbang na ito ay makatutulong upang mabunyag kung sino ang nasa likod ng mga anomalya sa proyekto — mga kontrobersyal na budget insertions. Ngunit paalala ng ilang partylist na representatives, na hindi dapat nakadepende sa kagustuhan ng iilang lider ang transparency, dapat itong ma-institutionalize bilang karapatan ng mamamayan. 

Ang open bicam ay hindi lang nangangahulugan sa pagiging bukas ng gobyerno, ito ay paalala na ang kapangyarihan ay galing sa taumbayan. 

Sa isang bansang ang mga mamamayan ay handang manood, makialam, at magtanong, mahirap itago o magtago sa dilim. Dahil sa liwanag ng katotohanan, lahat ay masisiwalat, lahat mabubunyag. Walang dapat ilihim sa mga mamamayan lalo ang perang pinag-uusapan ay pera ng taumbayan. 

Magandang simula ito subalit hindi rito dapat magtatapos ang laban para sa ganap na pagiging bukas. Gayundin, ang livestream ay hindi sana maging palabas lang dahil may kamera, dapat itong magsilbing pananagutan. Dahil ang tunay na pagbabago ay nakikita hindi lamang sa transparency, kundi sa tapang ng mga lider na magsiwalat, magpaliwanag, at umamin.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com