Pondo para sa sektor ng edukasyon, dapat maramdaman ng mga guro at estudyante

ni Leonida Sison @Boses | September 26, 2025

Kung tutuusin, ang dagdag na pondo para sa edukasyon ay hindi lang tinitingnan bilang biyaya mula sa gobyerno kundi isang obligasyon na matagal nang dapat naibigay. 

Taun-taon, paulit-ulit na ipinapako ang mga guro, magulang, at mag-aaral sa pangakong uunahin ang edukasyon. 

Kaya’t ang pag-apruba ng Kamara sa dagdag na bilyong piso para sa 2026 budget ng Department of Education (DepEd) ay karapat-dapat lamang, para sa matagal nang utang ng estado sa mga paaralan. 

Sa deliberasyon nitong linggo, tumaas sa P1.224 trilyon ang pondo ng sektor — ang pinakamalaking alokasyon sa kasaysayan at unang beses na naabot ng Pilipinas ang 4% benchmark ng United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO).

Ang DepEd, na unang nagpanukala ng P928.52 bilyon, ay labis ang pasasalamat sa Kongreso, ngunit ang paalala ni DepEd Secretary Sonny Angara na ang halaga ng dagdag na pondo ay nakasalalay sa maayos at mabilis na implementasyon. 

Pinakamalaking bahagi ng dagdag-pondo ang P22.5 bilyon para sa Basic Education Facilities Fund na nakalaan sa pagpapatayo, pagkukumpuni, at pagpapabilis na magawa ng mga pasilidad gaya ng mga silid-aralan at upuan. Pinalakas din ang plano ng kagawaran na makipagtulungan sa mga local government unit (LGU) at pribadong sektor upang maiwasan ang pagkaantala sa mga proyektong pang-imprastraktura. 

Sa usapin ng mga mag-aaral na nasa laylayan, binigyan din ng dagdag na badyet ang mga espesyal na programa — P306 milyon para sa Alternative Learning System, P193 milyon para sa Special Needs Education, P79.6 milyon para sa Indigenous Peoples Education, at P26.25 milyon para sa Madrasah Education. 

At upang harapin ang epekto ng pandemya sa pagkatuto, makakatanggap ang ARAL Program ng P579.5 milyon para sa overload pay ng mga guro at P984 milyon para sa mga non-DepEd tutors. Hindi rin nakalimutan ang nutrisyon ng mga bata, ang School-

Based Feeding Program ay nadagdagan ng P1.88 bilyon bukod pa sa naunang P11.8 bilyon, upang matiyak na patuloy na may pagkain sa hapag ng milyun-milyong mag-aaral. 

Ang lahat ng ito ay naging posible matapos ire-align ng Pangulo ang P255 bilyon mula sa flood control projects ng DPWH. 

Maganda ang dagdag na pondo, pero ang tunay na sukatan ay hindi sa rami ng budget kundi sa bilis at bisa ng implementasyon. 

Sa bansang matagal nang problema ang kakulangan ng silid-aralan, upuan, pasilidad, oportunidad, at iba pa, ang bawat araw ng pagkaantala ng edukasyon ay nangangahulugan lamang ng pagnanakaw sa kinabukasan ng kabataan. 

Kaya naman ang dagdag-pondo ay totoong magpapabuti sa sektor na ito, subalit kailangang agad magkaroon ng resulta. 

Sa kinauukulan, hindi dapat puro pangako lamang para sa ating edukasyon, dapat maramdaman ito ng mga guro at mag-aaral.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Dignidad at propesyon, ‘di dapat ibenta dahil lamang sa pera

ni Leonida Sison @Boses | September 24, 2025

Masakit isipin na kapag ang mismong inaasahan nating magtuturo ng integridad sa atin ay siya ring unang lumalapastangan dito.

Sa halagang P10,000, isang guro ang nahuli habang kinukunan ng litrato ang test questionnaire ng Licensure Examination for Teachers (LET) noong Setyembre 21, 2025. 

Ito ay isang pagtataksil sa propesyon at sa tiwalang ibinigay sa kanya. Ang suspek ay isang senior high school teacher at watcher ng nasabing exam.

Ayon sa Professional Regulation Commission-Davao (PRC-11), lumabas sa imbestigasyon na itinago niya ang test paper, at pumasok sa banyo, at doon kinunan ng larawan gamit ang cellphone. Nang walang umamin kung kanino ang cellphone, idinaan ito sa biometric match at tumugma ito sa guro.

Lalong nakadidismaya nang aminin umano nito na ibinenta ang larawan sa isang review center kapalit ng P10,000. Mas masaklap isipin nang inamin niyang nagawa na rin niya ito noong Marso, pero hindi nahuli at nakalusot. 

Sinabi ng National Bureau of Investigation (NBI) at PRC, malinaw ang paglabag sa Republic Act of 8981 o PRC Modernization Act, na nagtatakda ng mabigat na parusa sa exam leakage — pagkakakulong, disqualification mula sa pagkuha o supervising examinations, hanggang sa pagpapawalang-bisa o revocation ng kanilang PRC license.

Posible ring maharap sa kasong fraud at falsification sa ilalim ng Revised Penal Code. 

Hindi ito basta simpleng pagkakamali. Ito’y pagyurak sa integridad ng pagsusulit na susi sa hinaharap ng mga gurong nangangarap magturo nang marangal. 

Ang LET ay hindi lamang papel na sasagutan o exam, ito ang salaan kung sino ang karapat-dapat humubog sa mga susunod na henerasyon ng mga mag-aaral. Kapag ito’y dinungisan, ang buong edukasyon ang naapektuhan. Maging halimbawa sana ang kasong ito, at hindi puwedeng palagpasin lang ng simpleng patawad o paghingi ng sorry ang ganitong kasalanan. 

Ang mga guro ay inaasahang magiging ilaw ng lipunan at gabay ng mga mag-aaral at hindi ng katiwalian, kaya nararapat lang na ang PRC, NBI, at iba pang ahensyang kaugnay nito ay hindi lang parusahan ang nasabing indibidwal, kundi busisiin din ang mga review center na nakikipagsabwatan para kumita sa pandaraya.

Kung tutuusin ang edukasyon ay dapat pundasyon ng bansa, kailangang bantayan ito laban sa lahat ng uri ng katiwalian. Hindi maaaring ituring na guro kung nagagawa naman nito ang pandaraya. Isa siyang paalala kung paano tuluyang bumabagsak ang sistema kapag ang dignidad ay naibebenta. 

Sa sinumpaang propesyon, kailangan ng katapatan at kabutihan, dahil ang pagiging guro o mentor ay hindi lamang isang trabaho, kayo ang humuhubog ng mga kabataang nangangarap ng magandang kinabukasan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Sa mga kilos-protesta, ‘wag hayaang masira ang imahe ng ipinaglalaban

ni Leonida Sison @Boses | September 23, 2025

Kapag ang taumbayan ay naninindigan at nagpoprotesta kontra-katiwalian, ang ibig sabihin lamang niyan ay sobra na ang tiwala na sinayang ng mga nasa kapangyarihan. 

Ang anti-corruption rally nitong Setyembre 21 ay hindi simpleng pagtitipon, isa itong panawagan ng mga Pinoy para sa hustisya at pagbabago. Pero ang mga kaguluhan na naganap, lalo na sa Ayala Bridge at Mendiola, ay sumira sa diwa ng mapayapang kilos-protesta. 

Kaya naman ang Manila Police District (MPD) ay nananatiling nasa full alert status at minomonitor ang mga lugar sa lungsod matapos ang riot na nangyari sa gitna ng rally, nitong Linggo. 

Sinabi ni MPD spokesperson Police Major Philip Ines, na bagama’t naging maayos ang sitwasyon sa Luneta Park, hindi maikakaila ang gulong naganap sa ilang lugar.

Ibinunyag ng MPD na posibleng isang grupo ng “hip-hop gangsters,” na umano’y naimpluwensyahan ng isang rapper, ang nasa likod ng kaguluhan. Sa kabuuan, 76 sibilyan at 129 pulis ang nasaktan sa insidente, anila. 

Matatandaan na itinaas ang full alert status ng National Capital Region Police Office (NCRPO) noong Setyembre 20, alinsunod sa direktiba ng Pangulo, upang tiyakin ang seguridad ng protesta. 

Binigyang-diin din ng Manila police na hindi sila magpapabaya at patuloy nilang babantayan ang Lungsod ng Maynila upang hindi na maulit ang nangyaring kaguluhan. 

Sa kabila ng tensyon, nanatiling tahimik ang malaking bahagi ng rally sa Luneta, patunay na karamihan pa rin sa mga Pinoy ay handang magprotesta sa mapayapang paraan. Pero, gaya ng madalas mangyari, ilang pasaway ang sumisira sa imahe at tunay na mensahe ng pagkilos. 

Ang totoong laban kontra-korupsiyon ay hindi dapat nauuwi sa suntukan, sigawan at sakitan, kundi sa paniningil sa mga tiwaling opisyal. 

Kapag nagiging marahas ang protesta, nawawala ang nilalaman ng mensahe at mas napupunta sa kaguluhan ang atensyon kaysa sa isyu ng korupsiyon. 

Kung talagang nais ng bayan na tapusin ang katiwalian, kailangan ng pagkakaisa at disiplina sa mapayapang pagkilos. 

Kaya panawagan sa mga kapwa Pinoy, dapat alam ang ipinaglalaban at kailangang nasa tama ang paraan ng paniningil, maging wasto sa pag-iisip at gawin natin ang mas nararapat para sa kapakanan ng taumbayan.

Sa ating kapulisan, ipagpatuloy lamang ang ginagawang pagbabantay sa mga komunidad, pagiging tapat sa serbisyo at huwag mapagod na unawain ang mga kababayan.

.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com