Pagkawala ng rebulto ni Rizal sa Paris, ‘di dapat balewalain

ni Leonida Sison @Boses | November 5, 2025

Ang ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal ang siyang sumasalamin sa atin bilang mga dugong kayumanggi, at siyang maituturing na pundasyon bilang mamamayan ng Pilipinas na may dangal at pagmamahal sa bayan. 

Gayunman, ang report hinggil sa pagkawala ng kanyang bust sa Place Jose Rizal sa 9th arrondissement ng Paris ay hindi lang simpleng insidente ng pagnanakaw. Isang halimbawa ito ng kung gaano kadaling mawala ang mga simbolo ng ating pagkakakilanlan at kasaysayan kapag hindi natin pinahahalagahan. 

Kamakailan, kinumpirma ng Department of Foreign Affairs (DFA) na nawala ang bust ni Rizal sa Paris, na posibleng tinanggal sa pagitan ng Oktubre 25 at 26, 2025. 

Ang monumentong ito, gawa ng sculptor na si Gerard Lartigue, ay itinayo noong Hunyo 23, 2022 bilang tanda ng pagkakaibigan ng Pilipinas at France, at bilang parangal sa ika-75 anibersaryo ng diplomatikong ugnayan ng dalawang bansa. 

Para sa Filipino community sa Paris, hindi lang ito rebulto kundi simbolo ng kanilang pinagmulan, isang tahimik na paalala ng ating kasaysayan at dangal bilang lahing kayumanggi. Ngunit ngayon, sa pagkawala ng bust, tila may butas din sa puso ng komunidad. 

Ayon sa DFA, patuloy ang imbestigasyon ng mga otoridad sa France. Nakikipag-ugnayan na rin ang embahada sa lokal na pulisya maging sa mga kababayang Pinoy doon para sa posibleng pagbawi o pagpapalit ng naturang bust. 

Ngunit sa kabila ng lahat, nananatiling buhay ang alaala ni Rizal para sa mga Pinoy na nagmamahal sa bayan. 

Si Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda o kilala bilang Dr. Jose Rizal ay unang dumating sa France noong 1883 upang mag-aral at magpraktis sa ilalim ng pagsasanay ni Dr. Louis de Wecker, isang kilalang ophthalmologist. Dito rin niya isinulat ang bahagi ng “El Filibusterismo” noong 1891 sa Biarritz. 

Kaya naman ang bust ni Rizal sa Paris ay hindi lang monumento, ito ay koneksyon sa kanyang talino at rebolusyonaryong pag-iisip na minsang naglakbay sa parehong mga lansangan, na kung saan hindi natin maaaring balewalain.

Sa kabila ng pangyayari, may aral tayong dapat tandaan; ang mga monumento ay maaaring masira subalit ang inspirasyon ni Rizal ay hindi kailanman maglalaho. 

Sa naniniwala sa pagbabago, patuloy na sumasalamin si Rizal sa puso, isip at diwa ng bawat Pilipino.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Ekstensyon ng rice import ban, malaking tulong sa mga magsasaka

ni Leonida Sison @Boses | November 4, 2025

Kung saan tila bawat butil ng bigas ay kasing halaga na ng ginto, isang malaking hakbang ang ginawa ng gobyerno na aprubahan ang pagpapalawig ng rice import ban hanggang sa katapusan ng 2025. 

Isang desisyong hindi lang tungkol sa ekonomiya kundi patunay na may malasakit pa rin ang pamahalaan sa mga magsasakang Pinoy. 

Ayon kay Agriculture Secretary Francisco P. Tiu Laurel Jr., layunin ni Pangulong Ferdinand Marcos, Jr. sa pag-apruba ng extension ng rice import ban, na mapatatag ang farmgate prices ng mga palay. 

Bagaman aminado ang Department of Agriculture (DA) na maliit lamang ang epekto ng import ban sa presyo at suplay ng bigas sa mga pamilihan, malaki naman ang maitutulong nito sa kita ng ating mga magsasaka. 

Dahil dito, nakikita ng gobyerno ang pangangailangang ipagpatuloy ang polisiya upang tuluyang mabigyan ng proteksyon ang lokal na produksyon laban sa murang imported na bigas. 

Kahapon, Nobyembre 3, ipinalabas na ang Executive Order bilang pormal na batayan ng pagpapalawig ng rice import suspension. 

Sa unang yugto ng suspensyon, pansamantalang tataas ang presyo ng palay ngunit unti-unting din namang babalik sa dati kapag malapit nang matapos ang ban. Kaya’t sa bagong desisyong ito, umaasa ang gobyerno na mas magtuluy-tuloy ang suporta sa mga lokal na magsasaka, kasabay ng programang “Sagip Saka” at pagtatakda ng floor price para sa palay. 

Tinataya naman ng DA na mananatiling sapat ang suplay ng bigas kahit pa ipagpatuloy ang naturang ban.

Paliwanag pa ng kagawaran, may 89 araw na buffer stock ng bigas sa pagtatapos ng taon, habang maaaring umabot pa ng 92 araw sa mas inaasahang pagtataya. Ibig sabihin, hindi mauubos ang bigas kahit pansamantalang isara ang pintuan sa imported grains. 

Ang desisyong ito ay hindi lamang polisiya sa agrikultura, isa itong pahayag ng ating paninindigan. Ito rin ay nangangahulugan ng pagtangkilik ng ating sariling ani mula sa mga nagsisikap na mga kababayang magsasaka. 

Ngunit, kung talagang nais nating tumagal ang epekto ng ganitong hakbang, dapat ding sabayan ito ng modernisasyon sa agrikultura, tamang irigasyon, at mas maayos na transportasyon ng mga aning pananim, upang masigurong hindi malalagay sa alanganin ang pinaghirapan ng mga magsasaka. 

Ang tunay na tagumpay ng rice import ban ay hindi lamang nasusukat sa presyo ng bigas kundi sa ngiti ng bawat magsasakang muling nakakahinga sa tamang presyo ng kanilang mga palay.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Tamang gawain, malinis na puso at malapit sa Diyos, katangiang maaaring maging santo

ni Leonida Sison @Boses | November 3, 2025

Sa tuwing dumarating ang ganitong mga panahon, karamihan sa atin ay naging abala sa paghahanda — mga kandila, bulaklak, at dasal para sa mga yumaong mahal sa buhay. Pero sa gitna ng tradisyon, madalas nakakaligtaan ang pinakamahalagang aral ng paggunita at pagdiriwang, ang panawagan sa kabanalan. Ito mismo ang mensaheng binigyang-diin ni Rev. Fr. Jackson Doung Thuen Chi sa misa nitong nakaraan sa Baclaran Church para sa Dakilang Kapistahan ng Lahat ng mga Banal.  

Sa kanyang sermon, ipinaalala ni Fr. Thuen Chi na ang Araw ng mga Santo ay hindi lamang para sa mga opisyal na kinikilalang santo ng Simbahan. Bagkus, ito rin ay pagkilala sa mga ordinaryong tao — mga magulang, guro, manggagawa, o kahit sinong simpleng nilalang na nagpakita ng hindi matitinag na pananampalataya sa Diyos sa gitna ng mga hamon ng buhay. 

Ayon sa paring Franciscano, ang kabanalan ay hindi pribilehiyo ng iilan kundi biyayang abot-kamay ng lahat. Hindi kailangang may korona o rebulto bago ituring na banal; sapat na ang pusong marunong magmahal, magpatawad, at handang lumaban sa mga masasamang gawain. 

Ang mga santo, aniya, ay hindi ipinanganak na perpekto, kundi mga taong tapat ang pananampalataya, piniling tumindig para sa tama kahit mahirap. Inilarawan din ni Fr. Jackson ang mga katangiang dapat tularan mula sa mga santo — ang tapang na manindigan laban sa karahasan, ang pagmamalasakit sa mahihirap at mahihina, ang pagsasabuhay ng kabutihan kahit walang nakakakita.   

Paliwanag pa niya, ang kabanalan ay maaaring makamtan ng sinuman, basta’t isinasabuhay ang mga aral ng Diyos.

Sa panahong laganap ang kasinungalingan at kasakiman, kailangan nating tandaan na ang tunay na kabanalan ay makikita sa mga gawaing may puso, hindi sa mga salitang magaganda lamang pakinggan. 

Kung tutuusin, araw-araw tayong binibigyan ng pagkakataong maging santo sa ating sariling paraan, sa pagtulong sa kapwa, sa pag-unawa sa mga nagkakamali, at sa pagsasabuhay ng kabutihan para sa iba kahit walang kapalit. 

Gayundin, ang ganitong araw ay paalala na hindi kailangang mamatay bago maging inspirasyon. Sa bawat mabubuting gawa, may pag-asang nabubuhay, sa bawat pag-ibig na ibinabahagi, may kabanalang naipapasa. 

Kaya habang patuloy tayong nag-aalay ng mga dasal para sa mga santo at sa yumao nating mga mahal sa buhay, sana’y isama rin natin sa ating panalangin na tayo mismo’y maging buhay na patotoo ng kabanalan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com