Martial Law para sa iba’t ibang uri ng tao

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | December 05, 2021

“Kung hindi bababa at makikipag-usap tao sa tao upang ipaliwanag ang kahalagahan ng pagboto sa tamang kandidato, mabilis na makabubuo ng puwersa ang pinagsama-samang personalidad ng lumang pulitika at masasakisihan na naman ang pagpapatuloy ng malungkot na trahedya ng tuluy-tuloy na paglubog at pagkamatay ng demokrasya sa ating bansa…”

Nabas natin ang mga salitang ito mula sa kilalang abogado na nagtuturo sa kilalang paaralan sa Maynila. Sang-ayon tayo sa pananaw ng mabuting propesor dahil kitang-kita natin ang paglaganap ng suporta sa mga kandidatong kilalang-kilala ang hindi magandang nakaraan at ang naturang “track record”, ang mga nagawa o hindi nagawa noong ang mga ito ay nakaluklok pa sa iba’t ibang posisyon sa pamahalaan.

Ang problema sa mga “court records” at “track records” kailangang hanapin kung saan nakasulat at nakatago ang mga ito. At kapag nakita na, kailangan naman itong isa-isang basahin at unawain. At hindi ito basta mababasa nang hindi naiintindihan ang kabuuang konteksto ng kaso.

Ilan pa sa ating mamamayan ang handang magbasa, magsaliksik at tiyakin kung ano ang totoo at ang hindi? Ilan ba sa atin ang nahubog sa pananaw ng pagbabasa, pagmamasid, pagsusuri tungo sa makabuluhan at mapagpalayang pagkilos?

Noong Lunes, ika-30 ng Nobyembre 2021, Araw ni Andres Bonifacio, sinamahan natin ang dalawang grupo na magigiting na mamamayan na naglakad at ikinampanya sina Bise-Presidente Leni Robredo at Senador Kiko. Bagama’t maliit na grupo lang ang naghintay sa atin sa Parañaque nang maglakad kami ng dalawang kilometro lamang, punong-puno ng sigla at pananagutan ang mga naroroon. Nagtapos ang lakad sa isang zumba na mas marami nang dumalo. Bago magsimula ang zumba, nakapagbigay pa rin tayo ng maikling panayam tungkol sa maingat at mapagpalayang pagboto. Pagkatapos nating magbahagi, dali-dali tayong umalis at nagtungo sa Makati Avenue upang maglakad patungo namang Unibersidad ng Makati.

Mahigit isang libong tao ang dumalo sa pangalawang paglalakad. Napakahaba ng pila ng mga nakasuot ng pink. Nakatutuwa ring tingnan ang nakahihigit na bilang ng kabataan. Hindi tayo nanatili sa isang bahagi ng linya. Naglakad tayo sa harapan, gitna at hulihan ng linya at nakipagkuwentuhan sa mga dumalo.

Napag-usapan namin ang panahon ng Martial Law at kung paano nagdusa ang buong bayan mula sa pang-aabuso ng Pamilya Marcos. Nakausap din natin ang kabataan hingil sa kanilang pananaw mula sa usapang ito. Ngunit sa kabila ng kanilang hindi pagkikilala sa mga Marcos, nakatutuwang pakinggan ang kanilang pananaw na bunga ng kanilang matiyagang pag-aaral at pagsusuri sa kasalukuyang panahon. Nakatutuwang pakinggan ang kanilang matalinong pananaw at pagsusuri.

Napakagandang makita ang mahaba at maayos na linya ng mga lumalaban para sa tamang kandidato at pulitika. Salamat sa ating nakita, nakasama, napakinggan at nakausap noong umagang iyon ng Bonifacio Day. Nakita at naranasan natin ang buhay na kabayanihan sa mga taong nagsikap na maglakad at muling magsama-sama para sa tamang kandidato at tamang pulitika.

Subalit, kasabay ng sama-samang paglalakad ay sinikap nating hikayatin ang mga nakakasalumuha na bumaba at makipag-usap sa mga hindi pa lubos na naririnig at nauunawaan ang tama at totoong nangyari sa mga nakaraang panahon. Ito ang kailangan nating gawin kasabay ng pagbaba, pagbababad at paglalakad kasama ang kapwa mamamayan at ibahagi sa kanila ang tama, totoo at magpapalayang nangyari sa mga nakaraang panahon, lalo na mula Martial Law hanggang kasalukuyang panahon.

Buhay ng kabataan, buhay ng simbahan

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 28, 2021

Setyembre 1983 nang dumating ang apat na paring Pinoy sa Roma. Kasama natin si Fr. Melchor Montalbo mula sa Arkidiosesis ng Maynila. Ang dalawa namang kasama namin ay sina Fr.Robinson Montalba at Fr. Salvador Banga mula Mindanao. Batang-bata pa kami noon.

Punung-puno ng pangarap at sigla para sa paglilingkod sa Diyos at sa Bayan. Oo, napakabata ko pa noon sa edad na 28. Bukas at handang-handang harapin ang anumang hamon para paglingkuran ang Diyos at ang kapwa.

Ngayong halos apat na dekada na tayong pari, tinitingnan at sinusuri natin ang kalagayan ng Inang-Simbahan. Sa kabila ng unti-unting pagtanda, hindi pa nawawala ang kahandaang tumugon sa mga hamon ng kasalukuyang panahon.

Isa sa mga unang ginawa naming mga bagong dating sa Roma ay ang mamasyal sa mga kilalang simbahan doob. Siyempre, pinaka-unang dinalaw namin ay ang St. Peter’s Basilica kung saan nagmimisa ang Papa at nagbibigay ng kanyang regular na mensahe at basbas tuwing Miyerkules.

Pagpasok namin sa napakalaking simbahan, napanganga na lang kami sa aming nakita.

Kahanga-hanga at kagulat-gulat ang mga dambuhalang istatwa ng mga santo at poste na bumubuhat ng napakalawak na bubungan ng pinakamahabang Simbahang-Katolika sa buong mundo. At sa pagpapatuloy ng aming paglalakad, napansin namin ang isang bagay na paulit-ulit naming makikita sa anumang simbahan na dalawin namin. Wala halos kaming nakikitang Italyano o Europeo na nasa loob ng simbahan, bagkus ay turistang Hapon at Koreano ang nakikita naming naglalakad at kuha nang kuha ng mga litrato.

At may magpapaliwanag sa akin kung bakit ganun ang sitwasyon ng mga simbahan sa Roma.

Tumatanda na ang mga Katoliko sa Roma at kakaunti na ang kabataang interesado sa pagiging aktibo sa simbahan, tila hindi natutukan at naalalayan ang kabataang Romano, samantalang tumatanda naman ang mga aktibong miyembro ng simbahan.

Kapansin-pansin sa maraming simbahan ang pagtanda ng mga pamayanan. Bagama’t naririyan pa ang mga aktibong kabataan, nakasalalay ang patuloy na pagyabong ng sektor ng kabataan sa interes at suporta para sa mga ito ng pari at ng konseho-pastoral.

Kaya’t ito ang isa sa mga isinusulong ng LakaRun 500 na ngayon ay nakapaghatid at tanim na ng ika-15 Pilgrim-Mission Cross noong Biyernes.

Ganap na ika-9 ng umaga nang dumating sa St. Jude Tadeus parish sa Sampaloc, Tanay mula Our Lady of Perpetual Help sa Project 8 ang aming munting grupo ng volunteers para sa LakaRun 500. Sinalubong kami ng kabataan mula sa St. Jude Tadeus parish at San Ildefonso de Toledo Parish ng Tanay, Rizal. Nagbigay tayo ng maikling paliwanag hinggil sa LakaRun 500 at ang kahalagahan nito para sa kinabukasan ng Simbahan.

Sinariwa natin sa kabataan ang limang elemento ng LakaRun 500: 1) Ang kahalagahan ng literal at pisikal na paglalakad muli ng lahat para sa pagpapalaganap ng pananampalataya; 2) Ang kahalagahan ng paglalakad kasama ng kabataan; 3) Ang kahalagahan ng pagtatanim ng katutubong puno; 4) Ang kahalagahan ng pagsisindi ng kandila ng katotohanan; 5) Ang kahalagahan ng pagtataya at pagtupad ng limang pananagutan.

Pagkatapos ng maikling panayam, buong sigla na naggayak ang lahat upang maglakad patungong Regina Rica, ang kilalang “pilgrimage site” o banal na lugar dalanginan ng mga peregrinong Pilipino. Nakatutuwang tingnan ang halos 30 kabataang naglalakad, nagdarasal at nagkukuwentuhan papunta sa Regina Rica. Naghihintay na sa amin si Fr. Jun Suriben nang dumating kami sa simbahan ng Regina Rica. Pinakiusapan ako ni Fr. Jun na magmisa at magbigay ng omeliya. At ito na nga ang nangyari.

Nang humarap ako sa mga peregrine, natuwa ako at marami sa mga ito ay kabataan, samantalang ang kabataang naglakad na kasama ko ay umupo sa pangalawang palapag sa likuran ng simbahan. Ipinaliwanag ko rin sa mga nagsisimba ang mahalagang hamon ng pandemya sa gitna ng kadiliman, kamatayan, kahirapan at tukso ng pagkawala at panghihina ng pananampalataya. Binanggit ko ang naging kakaibang buhay ni Santa Madre Teresa ng Kolkata.

Sa buong buhay niya, naranasan niya ang kadiliman, ang pawang nawawala at nagtatagong Diyos. Subalit sa halip na manghina at mawalan ng pag-asa, tinanggap ito ng santa bilang espesyal na biyaya ng Diyos para sa kanya. Lubhang malungkot at mabigat ang buhay ngayong pandemya. At maaari nating ulit-ulitin ang panalangin ni Santa Madre Teresa ng Kolkata, “Come Be My Light Lord… Amidst the enduring darkness.” Nawa’y ikaw ang aking maging liwanag Panginoon sa gitna ng matagal at walang tila walang katapusang kadiliman.

Opo, madilim at mabigat ang buhay ngayong pandemya, ngunit buhay na buhay ang mga kabataang naririto--buhay na buhay ang simbahan dahil sa pinagsama-samang buhay ng kabataan at matatanda ng Inyong Mahal na Simbahan. Amen.

May katarungan ang mahihirap dahil may nagmamalasakit

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | November 27, 2021

Miyerkules, ika-24 ng Nobyembre 2021, iginawad ang kauna-unahang Tulip Award for Human Rights sa isang Pinoy, kay Padre Flaviano “Flavie” Villanueva SVD. Mahalaga ang parangal hindi lang para kay Padre Flavie, kundi sa libu-libong mamamayang biktima ng karahasan dulot ng war on drugs ng kasalukuyang administrasyon.

Naalala natin noong ika-16 ng Agosto, 2017 ng kaladkarin ng tatlong pulis ang binatilyong edad 17 at walang awa itong binaril sa Caloocan City. Mabuti na lang at may CCTV sa barangay hall.

At mula rito, nagmula ang ebidensiyang nagturo sa tatlong pulis na tuluyan nang nalitis at nahatulang makulong ng 40-taon.

Kaugnay nito, nagplano kami ni Padre Flavie na suportahan ang pamilya ni Kian at ilaban ang kaso nito. Gabi-gabi kaming naroroon sa bahay ni Kian. At nang ililibing na ito, ginayakan ni Padre Flavie ang Elf truck at dito isinakay ang kabaong lulan ang bangkay ng pinaslang na binatilyo. Sa bubungan ng truck, sa harapan ng kabaong ni Kian ay makikita ang larawan nitong naka-toga para sa graduation nito mula elementarya.

Nang ilabas ang kabaong ni Kian, at ilulan ito sa ibabaw ng truck, naglabasan ang mga residente sa kabahayan sa dinaanan ng truck. Libu-libong mamamayan ang nakiramay at nagpakita ng suporta sa kawawang biktima ng hindi makatarungang paggamit ng nakamamatay na puwersa upang labanan ang ilegal na droga.

Tuwing merong mababalitaan ni Padre Flavie na pinatay dahil sa ilegal na droga, mabilis siyang tumutugon upang mag-alay ng misa at kausapin ang mga kamag-anak at kapitbahay ng biktima.

At kung mahirap at hindi kayang tustusan ng pamilya ang libing ng biktima, inihahanap din niya ng suporta ang biktima upang mailibing ito nang maayos. Pagkatapos mailibing ang biktima, sisikapin niyang bigyan ng regular na ayuda ang pamilya ng biktima.

Maraming aspeto ang ayuda mula materyal, tulad ng bigas, de-lata, kaunting panggastos at iba pa hanggang sa legal na tulong mula abogado na maigawa ng affidavit ang bawat kaso, hanggang sikolohikal at espirituwal (psycho-spiritual therapy).

Pagkaraan ng mahigit isang taong pagkakalibing, sinimulan na rin ni Padre Flavie na ilabas ang mga bangkay (exhumation) ng mga biktima ng EJK upang ma-cremate ang mga ito at maibigay ang urn sa kani-kanilang pamilya. Tinawag na “paghihilom” ang programang ito ni Padre Flavie.

Mabuti may ganitong programa at naaalalayan ang mga pamilya ng biktima upang ayusin ang kani-kanilang pagkatao at unti-unting hilumin ang epekto ng trauma na dinadala ng mga ito.

At kasabay ng paghihilom na ipinagkakaloob ni Padre Flavie sa mga pamilya ng biktima ng EJK, ipinagpapatuloy naman din niya ang programang sinimulan nito bago pa dumanak ang dugo ng mga biktima ng EJK.

Ito ang Kalinga na sinisikap na tulungan ang mga taong-kalye na tuklasin ang kanilang dangal sa gitna ng kanilang sukdulang karukhaan. Sa kombento ng mga paring SVD (Society of the Divine Word) sa Tayuman, inayos ni Padre Flavie ang isang bahagi nito para merong magagamit na banyo at palikuran ang mga taong-kalye. At dito rin binabahaginan ni Padre Flavie ng pagkain at ating mga lubhang naghihirap na kababayan. At tatanggap din ng katekismo at paghuhubog na personal at espiritwal ang bawat batch ng makikituloy sa Kalinga. Subalit noong isang taon, ipinatigil ng Barangay Captain ang ganitong gawain ni Padre Flavie sa Tayuman. Kaya’t nagpatuloy ang Kalinga sa pagbabahagi ng isang libong food packs, limang beses sa isang linggo (Lunes hanggang Biyernes) sa isang bahagi ng Luneta.

Sa pagtanggap ni Padre Flavie ng Tulip award, nasabi nito, “Wala dapat ganitong award dahil wala dapat EJK sa ating bansa.” Tugon naman ng Ambassador ng Netherlands kay Padre Flavie, “Kaya kayo binigyan ng ganitong award ay para ipagpatuloy ang inyong paglilingkod na merong malalim na pagkalinga at paninindigan.”

Ngunit, kilala natin si Padre Flavie. Meron o walang award ay pareho lang sa kanya.

Magpapatuloy pa rin ito ng kanyang pagkalinga at paghihilom para sa mga kapatid nating nagugutom at nauuhaw sa pagkain, katarungan at kalayaan. Mabuhay at saludo tayo kay Padre Flavie Villanueva SVD.