Paulit-ulit man ang problema ng bansa, ‘di dapat mawala ang pananalig at pag-asa sa Diyos

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | June 10, 2025

Sa loob ng ilang araw, matatapos na ang tatlong linggong paglalakbay sa mga banal na lugar sa España at Italya. Bago para sa atin noon ang Camino de Santiago de Compostela. Noong nakaraang linggo, nang marating namin ang simbahan ng Santiago de Compostela, pagkaraan ng humigit-kumulang 115 kilometro, maikukuwento na namin kung ano ang naging karanasan ng araw-araw na paglalakad nang matagal at malayo, at ang kabuluhan nito. 

Sa katapusan ng aming paglalakbay sa naturang lugar, sa daan at dulo nitong Santiago de Compostela, napakalinaw ng isang leksyon. Isang tuluy-tuloy na paglalakbay ang buhay at bagama’t mahalaga ang dulo o katapusan nito, ganu’n din kahalaga ang araw-araw, minu-minutong paglalakbay tungo rito. Kaya nang matapos ang Camino de Santiago de Compostela, dumugtong naman ang Camino de Roma e Assisi.

Dito sa Roma, bumalik ang makulay at mayamang karanasan naming mga paring estudyante noong 1983. Dumating kami ng tatlo kong kasabay na paring mag-aaral sa Roma noong Setyembre 1983. Kamamatay lang ni Ninoy Aquino noong Agosto 21, 1983. Gumulo ang bayan at nagsimula ang mga pagkilos ng marami ng sumunod na mga taon. Hindi alam ng marami kung ano at kelan magaganap ang harinawa’t

matagumpay ngunit mapayapang pagbabago.

Ito ang naging istorya ng tatlong taon, mula Agosto 21, 1983 hanggang ika-22 hanggang 25 ng Pebrero 1986. Sama-sama ring naglakbay ang buong bansa tungo sa isang bagong simula, bagong buhay para sa lahat. Lumaban noon ang karamihan sa rehimen ng diktador noon. Nasa Roma tayo noong tatlong taon ng paglalakbay ng karamihan ng mga mamamayan. 

Sa gitna ng pag-aaral at pang-araw-araw na pamumuhay sa Roma, pinilit ng ilang estudyanteng pari na mag-organisa at kumilos, kasabay ang mga mamamayan sa ating bansa. Naalala ko pa ang mga pulong ng ilang mga lider ng iba’t ibang pamayanan, organisasyon at kongregasyon upang planuhin ang mga gagawin sa mga darating na araw at linggo. Nang malapit na ang kilalang People Power Revolution (Pebrero 22-25, 1986), nabuo namin ang dalawang pagkilos, mga martsa tungo sa ilalim ng balkonahe ng Papa kung saan siya nagbibigay ng mensahe at pagbabasbas sa araw ng Miyerkules (Public, Papal Audience ang Angelus). Hindi man malaki ang bilang ng mga nagmartsa, malaki at kapansin-pansin ang aming mga streamer na nagsasabing: SIAMO COI NOSTRI VESCOVI!!! Kaisa kami ng aming mga obispo. Namahayag ang mga obisong Pilipinong Katoliko ng ganito dahil malinaw ang dayaan ng eleksyon. Malayo man kami, tiyak naming na nakaambag kami sa matagumpay na payapang pag-aaklas ng mga Pilipino.

Nasa 39 na taon na, halos mag-aapatnapung taon na ang mapayapang EDSA Revolution. Magulo noong panahon ni Marcos Senior, at magulo pa rin ngayon sa panahon ni Junior. Mahalagang itanong, ano ang nangyari sa mga nagdaang halos apat na dekada mula 1986 hanggang 2025. Bakit parang umikot at bumalik ang lahat sa pinagsimulaan?

Mula Lunes hanggang Biyernes, mapalad kaming makausap at makakuwentuhan ang mga mamamayan mula sa mga nasa kalyeng manlalakbay din hanggang sa mga batang paring nakatira sa Collegio Filipino na nagmula sa iba’t ibang diyosesis sa Pilipinas. Masaya at nakapagpapataba ng puso na makadaupang palad ang mga batang paring estudyante. Marami sa kanila ay nais tumulong sa mga nagsisikap na palayain ang bansa sa mga tao at sitwasyong nagpapahirap at pumapatay sa dangal ng bawat Pilipino.

Naimbitahan kami noong Biyernes ng hapon na makiisa sa misa ng isang paring estudyante sa Embahada ng Pilipinas sa Quirinale (o Pamahalaang Italyano). Mahusay magbigay ng omeliya ang batang-batang paring sinamahan namin.

Maganda ang omeliya ng batang pari. “Ano pagkakaiba ni Hudas kay Pedro?” tanong nga pari. Sinagot niya ang tanong ng ganito, “Hindi na bumalik si Hudas. Bumalik at humingi naman ng tawad si Pedro. At pinatawad ng Panginoon si Pedro at sinugo kaagad. … Tatlong beses na tinanong si Pedro, ‘Mahal mo ba ko? Pakainin mo ang aking maliliit na tupa.’ … Dalawang beses pang inulit ni Kristo ang tanong at sinundan ito ng kaparehong utos, ‘Pakainin mo ang aking mga tupa’.” Hinamon ng pari ang mga taga-embahada na maging mahinahon, mapagmahal at mapaglingkod sa ating mga OFW, lalo na sa mga domestic helpers.

Matapos nito ay sinundan ng simple ngunit masarap na hapunan. Nakahanda na ang karaoke at mabilis na nagkantahan ang mga pari at ang mga empleyado ng embahada. Patok ang mga awit ng River Maya at ni Bamboo.

Napakasaya ng gabi at natupad ang sinabi ko pagkatapos ng misa: “Dama at alam ko ang laman ng inyong mga puso. Isang bagay lang, na maglingkod ng totoo sa ating mga kababayan at harinawa’y matapos at malutas nang maayos ang tumitinding problema ng impeachment sa ating bansa.” Tahimik at taimtim na nakinig ang mga empleyado at pamunuan ng embahada. Dama at nakita ko ang wagas na pagmamahal at pagkalinga sa ating mga kababayan dito sa Roma.

Nakakadismaya ang paulit-ulit at pabalik-balik na problema sa ating bansa, ngunit hindi nawawala ang pananalig at pag-asa ng marami. Magkakaisa, kikilos pa rin tayo para sa kapakanan ng lahat. Buo ang tiwala na kasama natin ang Diyos, hindi pababayaan ang mga naniniwala at umaasa sa Kanya. Amen.

Pagdarasal para sa ‘Pinas ang paglalakbay sa Assisi

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | June 8, 2025

Assisi, bayan ng Santo ng mga Maralita, Santong Patron ng Kalikasan, Santong hiniraman ng yumaong Papa ng kanyang opisyal na pangalan. Ito rin ang santong sinamahan tayo noong nakaraang 42 taon noong tayo ay nagsunog ng kilay sa pag-aaral ng pilosopiya sa Roma (1983-1987). 

Naaalala pa natin ang kauna-unahang dalaw sa Basilica de San Francesco, ang simbahang nag-aalaga ng labi ni San Francesco de Assisi. Nakakalula ang laki ng dalawang simbahang itinayong magkapatong. Ang simbahan sa ibaba at ang simbahang sa itaas nito. Bakit ganoon na lang kalaki ang simbahang pinaglibingan kay San Francisco?

Hindi lingid sa kaalaman ng lahat na ang isa sa pinakakilalang santong hinirang ng simbahan ay si San Francisco, na ipinanganak noong 1182 na mahigit nang walong daang taon ang nakalilipas. Dahil sa kanyang naging buhay at sa mga ibinunga nito nakilala ng buong mundong Kristiyano, ang buhay ng kinilalang “il poverello,” ang munti’t maralitang lalaki ng Assisi.

Dito sa Assisi, bayan ni San Francisco nagpatuloy ang sinimulan nating Camino de Santiago de Compostela. Noong huling araw ng aming paglalakbay tungo sa Santiago, nilakad ng aming munting grupo ang 11 kilometro na nagdarasal ng apat na Misteryo ng Rosaryo: ang mga Misteryo ng Galak, Dalamhati, Luwalhati, at Liwanag. ‘Di katulad ng mga nakaraang araw na mahahaba ang patlang sa pagdarasal ng mga Misteryo ng Rosaryo, halos sunud-sunod naming idinasal ang apat na misteryo. Maaga naming natapos ang pagdarasal ng apat na misteryo na walang dalawang oras. Madali na rin naming natapos ang paglalakad, na sinimulan naming ng alas-6:30 ng umaga. 

Noong nakaraang Huwebes, Hunyo 5, nilakad namin ni Padre Roque Villanueva ng Diyosesis ng Iba, Zambales ang iba’t ibang banal na simbahan ng Assisi. Sa bawat simbahan, nag-alay kami ng panalangin para sa mahal nating bansa sa mga santong nakalibing doon.

Ika-4 ng Hunyo, Miyerkules ng gabi nang dumating kami ni Padre Roque sa kumbento ng mga madreng Benedictine sa Assisi. Kapitbahay lang nito ang Chiesa della Espoliazione, ang lugar kung saan hinubad ni San Francisco ang lahat ng kanyang damit sa harapan ng obispo at namahayag sa lahat: “Mula sa araw na ito, wala na akong ibang ama kundi ang Ama ng lahat sa langit!” 

Dinala ni Pedro Berdone, ang kanyang anak na si Francisco sa harapan ng Obispo ng Assisi para pagalitan dahil sa ginawa nito sa kanyang kayamanan. Nang wala ang kanyang amang si Pedro, ipinamigay ni Francisco ang lahat-lahat ng mamahaling telang inangkat ng ama mula sa Pransiya. Nagdagsaan ang taumbayan at nasaid ang tindahan ni Pedro ng mamahaling tela. Natuklasan ito ng kanyang ama sa pagbalik nito. Malinaw ang dahilan ng naging matinding galit ni Pedro sa anak. Ganu’n din kalinaw ang naging tugon ni Francisco sa galit ng ama.

Sa simbahan ng Espoliazione, nakalagak sa isang lalagyang salamin ang bangkay na hindi nabulok ng batang si Blessed Carlo Acutis. Kung hindi namatay si Papa Francisco, naideklarang santo na sana si Carlo. Maaalalang nais ni Papa Francisco na maging halimbawa at inspirasyon ng mga kabataan si Carlo. Nasaksihan ng marami ang kabanalan ng binatilyo. Mula sa araw-araw na pagsisimba at pagtanggap ng Banal na Komunyon hanggang sa paglikha ni Carlo ng dalawang webpages para sa mga himala kaugnay ng Mahal na Ina ni Hesus at sa mga Banal na Eukaristiya.

Sa isang sulok ng simbahan, naroroon ang bangkay ng 15 taong gulang na si Carlo (1991-2006) na namatay sa leukemia. Dito siya nagsisimba at tumatanggap ng Banal na Komunyon tuwing siya’y bumabalik kasama ng mga magulang mula sa Inglatera. Sa harap ng labi ng banal na Carlo, sa simbahan ng paghubad ni Francisco ng kanyang makalupang damit at pagkatao, idinasal natin ang sumusunod:

Banal na Carlo Acutis, ipagdasal mo kay Kristo na hilumin at ibalik ang sariwa’t dalisay na kalikasan at kaanyuan ng mahal naming Inang Bayan. Dahop at said sa dangal ang pamunuang lugmok sa kasakiman, karahasan at sa ‘di makatarungang pamamahala.

Wala nang matakbuhan ang mga mamamayan sa naturang kadiliman. May pagkakataong ilantad at litisin ang katiwalian, karahasan at ang sari-saring paglabag sa karapatang pantao ng nakaraang administrasyon, ngunit sinasalag at iniiwasan ito ng ilang makapangyarihang senador. Wala silang ibang maidahilan kundi kulang na ang panahon at busy na sila sa maraming bagay na dapat nila bigyan ng higit na pansin. Ngunit batas na rin ang nag-uutos na dapat lang simulan ng Senado ang paglilitis, ang impeachment na inaprubahan at ipinadala na sa Senado ng nakararaming miyembro ng Kongreso.

O banal na Carlo, tulungan ninyo kaming tanglawan ang Senado ng liwanag ng katotohanan at katarungan. Tulad mo, sana’y muli naming matuklasan at matikman ang kadalisayan ng pagkaing ‘di lang katawan ang binubusog at ang inuming hindi lang labi ang pinapawian ng uhaw. Gutom sa katotohanan ang maraming bundat sa kasinungalingan. Uhaw sa katarungan at katuwiran ang lasing sa alak ng makapangyarihan at kayamanan.

Carlong nabuhay at nagbigay buhay sa marami sa pagbabahagi kay Kristong pagkaing bumubuhay, nagpapalaya at nagliligtas. Carlo na uminom at itinuro ang bukal ng tubig at alak, ang dugo ng Manunubos, ibahagi mo ang katapangan at paninindigan ng pananampalataya na lakas ng aming patuloy na paghahanap at pagsisikap para sa Kanyang kaharian.” Amen.

Kabuluhan at hamon ng pista ng pag-akyat ng Panginoon sa langit

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | June 7, 2025

Noong nakaraang linggo ay pista ng pag-akyat ng Panginoong Hesu-Kristo sa langit.

Dumaan na ang dalawang mahahalagang pista ng muling pagkabuhay ng Panginoong Hesus at ang Pentekostes, ang pagpapadala ng kanyang Espiritu sa mga apostoles at sa buong simbahan.

Dumating na ngayon ang araw ng pagbalik ng Panginoon sa piling ng Kanyang Ama sa langit.  Mababatid ng mga apostol ni Hesus ang kanyang papalapit na pag-alis at pagbalik sa kanyang ama sa mga nakasulat sa ebanghelyo ayon kay Juan 16:16. “Ilang sandali na lang at hindi na ninyo ako makikita, ngunit ilang sandali lang makikita ninyo ako muli.” Aalis na ang Panginoon at hindi na makikita ang kanyang pisikal na kaanyuan, ngunit siya ring nagsabi na makikita pa rin natin siya.

Namatay si Kristo, ngunit sa loob ng tatlong araw ay nabuhay siya muli. Nawala siya ng tatlong araw pero isa ikatlong araw, sa kanyang muling pagkabuhay, nagpakita siyang muli sa ilan sa kanyang mga alagad. At ilang ulit siyang nagpapakita sa kanyang mga alagad hanggang sa dumating na ang sandali ng kanyang pag-akyat at pagbalik sa kanyang Ama sa langit. 

Sa kabila ng kanyang pagbabalik ni Kristo sa Ama, nananatiling buhay, malakas at matibay ang pananampalataya ng kanyang mga alagad sa kanya. Ito ang hamon ng pananampalataya sa lahat, mananatili bang buhay sa ating isip, puso, diwa at kaluluwa ang ating pananampalataya sa kanya?

Kaugnay ng pananalig natin sa pananatili sa atin ng Espiritu ng Diyos, kailangan nating manalangin, magnilay, hanapin ang kalooban at lakas ng Panginoon at patuloy na kumilos para sa kapakanan ng lahat. 

Hindi maka-langit o maka-Diyos lamang ang pananampalataya, maka-tao, maka-lipunan, maka-kalikasan, maka-sanlibutan din ito. At pagdating sa pananaw at pag-unawa kailangan din ng pananampalataya ang maging makatotohanan, makatarungan, makasaysayan at para sa tunay na pagbabago.

Ganito ang kailangan sa ating bansa at kailangan din ng buong mundo. Napakaraming dapat baguhin sa ating bansa ngunit hindi mabibigla ang lahat ng ito. Dahan-dahan, isa-isa kailangang harapin ang hamon ng pagbabago. 

Sa mga nagdaang araw, nabalitaan na lang namin habang nagsasagawa ng Camino de Santiago de Compostela ang ilang pagbabago sa bansa. Bago na ang ating Philippine National Police chief sa katauhan ni Gen. Nicolas Torre III. Bago na rin ang Solicitor General sa katauhan ni Darlene Berberabe ang dean ng UP College of Law.

Ang PNP at ang tanggapan ng Solicitor General ay dalawa sa mahahalagang institusyon ng ating bansa. 

Maraming natuwa nang lumabas ang balita na si tungkol Torre na bagong PNP chief, gayundin Berberabe na ang bagong Solicitor General. Umaasa ang marami na hindi lang magiging sunud-sunuran sa Pangulo ang Solicitor General. 

Dumating na rin ang munting grupo ng mga peregrinong Pinoy mula sa Santiago de Compostela. Isa sa napakaraming banal na lugar na dinadalaw ng libu-libong mga peregrino ang Santiago de Compostela. Karamihan sa mga banal na lugar ay may kinalaman sa mga Milagro ng Mahal na Birheng Maria. Gayunman, kakaiba ang Camino de Santiago de Compostela. Camino o paglalakad ang paraan ng paglalakbay na isinasagawa ng lahat ng mga peregrinong nais marating ang libingan ni Apostol Santiago. Subalit, hindi lang personal kundi mas malawak din ang intensyon ng paglalakad tungo sa Santiago de Compostela.

Iniaalay namin ang huling 25 kilometro sa gitna ng mahaba at mainit na daan mula Salceda, Galicia hanggang Santiago de Compostela para sa malalim, mapayapa at tunay na pagbabago ng ating bansa. Ilang pangulo na mula kay Marcos Senior at ngayon ang kanyang anak na si Marcos Junior na nangarap ang lahat na gumanda, luminis, umayos at magkaisa ang ating bansa. 

Ito pa rin ang panalangin at pangarap ng lahat. Walang sawang panalangin at pangarap naming mga peregrinong Pinoy hanggang marating ang banal na dambana ng Santiago de Compostela.