Diskriminasyon sa may HIV o AIDS, 4 Yrs. kulong, P10K multa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | July 16, 2023

Ang “acquired immunodeficiency syndrome” o AIDS ay isang kondisyon na inilalarawan ng kumbinasyon ng palatandaan at sintomas ng “human immunodeficiency virus” o HIV na nakuha ng isang indibidwal mula sa ibang tao.

Ito ay umaatake at pinahihina ang natural na depensa ng katawan (immune system) na nagiging sanhi kung bakit nagkakaroon ng matitinding impeksyon sa isang taong mayroon nito na kalaunan ay maaaring maging sanhi ng kanyang kamatayan.

Nang dahil sa dumarami ang bilang ng mga mamamayang mayroong ganitong uri ng kondisyon sa kalusugan ay minarapat ng pamahalaan na magpasa ng batas na naglalayon na palawigin ang kaalaman ng karamihan kung ano ang dahilan, at kung papaano naipapasa at mapipigilan ang pagkalat o pagkahawa sa kondisyong ito sa pamamagitan ng isang komprehensibong pagpapalaganap ng impormasyon mula sa estado.

Ang kampanyang ito ay magpapaunlad ng values formation na ang focus ay nasa pamilya bilang isang basic social unit. Isasagawa ito sa lahat ng paaralan, training centers, lugar na pinagtatrabahuan o workplace at sa komunidad. Ang batas na ito ay Republic Act (R.A.) No. 8504 o mas kilala sa titulong “Philippine AIDS Prevention and Control Act of 1998.”

Nakasaad sa Section 2 ng nabanggit na batas ang mga sumusunod:

(b) The State shall extend to every person suspected or known to be infected with HIV/AIDS full protection of his/her human rights and civil liberties. Towards this end:

1. compulsory HIV testing shall be considered unlawful unless otherwise provided in this Act;

2. the right to privacy of individuals with HIV shall be guaranteed;

3. discrimination, in all its forms and subtleties, against individuals with HIV or persons perceived or suspected of having HIV shall be considered inimical to individual and national interest;

4. provision of basic health and social services for individuals with HIV shall be assured.

(c) The State shall promote utmost safety and universal precautions in practices and procedures that carry the risk of HIV transmission.

(d) The State shall positively address and seek to eradicate conditions that aggravate the spread of HIV infection, including but not limited to, poverty, gender inequality, prostitution, marginalization, drug abuse and ignorance.

(e) The State shall recognize the potential role of affected individuals in propagating vital information and educational messages about HIV/AIDS and shall utilize their experience to warn the public about the disease.”

Ating makikita mula sa mga probisyong ito na ang mga indibidwal na mayroong AIDS ay hindi dapat na makaranas ng diskriminasyon nang dahil lamang sa meron sila nito. Sa halip na diskriminasyon ay gagawin silang kabahagi ng pagpapalaganap ng mga mahahalagang impormasyon sa pamamagitan ng pagbahagi ng kanilang karanasan nang sa gayon ay makatulong na mabigyan ng babala ang ibang tao ukol sa AIDS at kung papaano maiiwasan ang pagkahawa at paglaganap nito.

Ang sapilitang HIV testing bilang isang kondisyon para makapasok sa trabaho o eskuwelahan, makapanahan, makapasok at manatili sa isang bansa, makabiyahe sa ibang lugar, makakuha ng probisyon para sa medical service, at ng iba pang uri ng serbisyo ay itinuturing na labag sa batas (Section 16, Id).

May mga pagkakataon lamang kung saan hinihimok ng estado ang boluntaryong pagpapasuri ng mga indibidwal na mayroong mataas na banta ng pagkakaroon ng HIV. Gayunman, kailangang mayroong informed consent mula sa taong sasailalim sa testing, o mula sa kanyang magulang o tagapangalaga sa kaso ng isang menor-de-edad. Itinuturing na mayroong legal na pagsang-ayon para sa HIV testing sa kaso ng donasyon ng katawan ng tao, organ, tissue o dugo kapag:

a. ang isang tao ay boluntaryo at malayang magbibigay ng kanyang dugo, organ o tissue para sa pagsasalin, pag-aaral, o pag-transplant;

b. ang isang tao ay nagsagawa ng legacy ayon sa Section 3 ng R.A. No. 7170 (Organ Donation Act of 1991);

c. ang isang tao ay nagbigay ng donasyon sa ilalim ng Section 4 ng R.A. No. 7170 (Section 15, id).

Ang lahat ng health professionals, medical instructors, workers, employers, recruitment agencies, insurance companies, data encoders, at ng iba pang may hawak ng medical records, file, data, o test results ukol sa kaso ng HIV ay inaatasang obserbahan ang strict confidentiality sa paghawak ng lahat ng impormasyong medikal, partikular ang katauhan, pagkakakilanlan at estado ng taong mayroong HIV (Section 30, id).

Ang sinumang gagawa ng diskriminasyon laban sa isang taong mayroong HIV ay maaaring maparusahan ng pagkabilanggo ng mula 6 na buwan hanggang 4 na taon, at pagbabayad ng multa na hindi hihigit sa P10,000.00. Bilang karagdagan, babawiin ang permit at lisensya ng eskuwelahan, ospital at iba pang institusyon na mapatutunayang nagsagawa ng diskriminasyon laban sa isang HIV positive at lumabag sa iba pang polisiya sa ilalim ng batas. (Section 42, id)

Kasong rape kahit walang pisikal na pinsala tulad ng galos o sugat

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | July 15, 2023

Dear Chief Acosta,

Mahalaga bang maipakita na ang biktima ng panggagahasa ay nagtamo ng mga sugat o galos?

Sekswal na inabuso kasi ang kaibigan ko. Walang makikita na panlabas na sugat o galos sa mukha, mga kamay, braso, at binti niya. Tinutukan siya ng malaking patalim at sapilitang ipinasubo sa kanyang bibig ang ari ng nang-abuso sa kanya. Mayroon din diumanong bote na ipinasok sa ari niya. Hindi na siya nakapanlaban sa takot na patayin na lamang siya. Gustung-gusto niyang maghain ng reklamo ngunit nangangamba siya na mauwi sa kawalan ang gagawin niyang hakbang dahil lamang sa wala siyang mga sugat na tinamo. Sana ay mapayuhan n'yo ako kung maaari niya bang ilaban iyon. - Gilbert

Dear Gilbert,

Sa ilalim ng Republic Act No. 8353, o mas kilala bilang “The Anti-Rape Law of 1997,” ang sekswal na pang-aabuso ay hindi lamang nangyayari sa sitwasyon na hinalay o ginahasa ang biktima sa pamamagitan ng pagpasok ng ari ng nanggahasa sa ari ng biktima.

Mayroon ding rape kung ipinasok sa bibig ng biktima, maging sa anal orifice nito ang ari ng nanggahasa o anumang bagay nang walang pagsang-ayon nito. Malinaw na nakasaad sa naturang batas na:

“Article 266-A. Rape: When And How Committed. - Rape is committed:

1) By a man who shall have carnal knowledge of a woman under any of the following circumstances:

a) Through force, threat, or intimidation;

b) When the offended party is deprived of reason or otherwise unconscious;

c) By means of fraudulent machination or grave abuse of authority; and

d) When the offended party is under twelve (12) years of age or is demented, even though none of the circumstances mentioned above be present.

2) By any person who, under any of the circumstances mentioned in paragraph 1 hereof, shall commit an act of sexual assault by inserting his penis into another person's mouth or anal orifice, or any instrument or object, into the genital or anal orifice of another person.”

Mababanaag din na hindi hinihingi sa nabanggit na probisyon ng batas ang pagkakaroon ng panlabas na sugat o galos ng biktima. Ipinaliwanag na rin ng ating Korte Suprema, sa panulat ni Honorable Associate Justice Marvic M.V.F. Leonen, sa kasong People of the Philippines vs. Joselito Salazar (G.R. No. 239138, February 17, 2021), na ang panlabas na pisikal na kapinsalaan sa biktima, tulad ng mga sugat o galos, ay hindi mahalaga kung siya ay nakaranas ng matinding pananakot o intimidasyon mula sa nanggahasa sa kanya:

“In rape by force, threat, or intimidation, the prosecution must establish that there is no consent or voluntariness on the part of the victim, and that the accused employed force, threat, or intimidation to consummate the crime.

As an element of rape, force must be “sufficient to consummate the purposes which the accused had in mind.” On the other hand, “intimidation must produce fear that if the victim does not yield to the bestial demands of the accused, something would happen to her at that moment or even thereafter as when she is threatened with death if she reports the incident.”

In cases where the accused used a knife to threaten the victim, this Court held that this strongly suggests force, or at least intimidation, which is clearly adequate to bring the victim to submission.

Intimidation must be considered in light of the victim's perception and judgment. It is enough that it produces fear in the victim's mind.

In rape cases, victims are not burdened to show physical resistance when they are intimidated. Intimidation is addressed to the victim's perception and is, therefore, subjective.”

Batay sa mga nabanggit na batas at desisyon, maaaring isulong ng iyong kaibigan ang paghahain ng reklamo laban sa taong nanggahasa sa kanya kung sadyang siya ay sekswal na inabuso, kahit hindi siya nagtamo ng panlabas na sugat o galos sa mukha, mga kamay, braso, at binti niya.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtitiwala.

Tyrone Tisbe, 15, patay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 14, 2023

Ang informed consent ay bahagi na ng vocabulary ng mga Pilipino dahil sa mga naganap na pagbabakuna kung saan isa sa mga naging tampok ang Dengvaxia vaccines.

Naintindihan ng maraming Pilipino kung ano ang informed consent dahil sa kawalan nito sa maraming kaso ng pagkakaturok ng nasabing bakuna sa maraming bata. Isa sa mga nabanggit na kaso ang nangyari kay Tyrone Tisbe, anak nina G. Mhykel at Gng. Lorena Tisbe ng Pasay City.

Kaugnay nito, narito ang bahagi ng sanaysay ni G. Tisbe ukol sa pagpapabakuna ng kanilang anak:

“Bago mabakunahan si Tyrone ay mayroon siyang maliit na papel na pinapirmahan sa akin para umano mabigyan siya ng bakuna kontra dengue. Sa papel na iyon ay walang nakalagay kung ano ang magiging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan ng aming anak, pinirmahan ko ang nasabing papel dahil iniisip ko na hindi na magkakaroon ng dengue ang aming anak.”

Malinaw na hindi sapat ang impormasyon o kaalaman ng mag-asawang Tisbe ukol sa nabanggit na bakuna. Hindi nakasulat sa nasabing papel ang mga maaaring maging epekto ng Dengvaxia vaccine na ituturok nila kay Tyrone. Kaya ang pagsang-ayon ng mag-asawa na mabigyan ng bakuna ang kanilang anak ay hindi kailanman maituturing na informed consent. Nang ibigay nila ang kanilang pagsang-ayon, ay hindi nila alam na mayroong severe adverse effects ang bakuna kaya hindi pa rin masasabi na informed consent.

Si Tyron Tisbe, 15, namatay noong Marso 31, 2021. Siya ang ika-162 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng lamang-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}. Si Tyrone ay naturukan ng Dengvaxia ng 2 beses; una noong Enero 11, 2017, at pangalawa noong Hulyo 11, 2017. Noong Hunyo 2017, bago siya nakatanggap ng pangalawang bakuna, may lumabas na bukol sa kanyang kanang leeg. Malaki ang bukol na lumabas sa kanya. Maayos pa naman ang pakiramdam ni Tyrone noon kahit na may bukol siya at inakala lamang ng kanyang mga magulang na sipong lubog ang nasabing bukol.

• Oktubre 20, 2017 - Dinala siya sa isang ospital sa Manila, at doon nalaman na ang nasa kanang leeg niya ay isa diumanong cyst. Isinailalim ito sa operasyon upang maalis ang bukol. Nakauwi rin agad sila noong araw na iyon, at binigyan lamang si Tyrone ng mefenamic acid at antibiotics. Matapos ang operasyon ay naging maayos naman ang naging pakiramdam niya. Patuloy pa rin ang kanyang pagpasok hanggang nagkaroon sila ng Christmas Break noong Disyembre 8, 2017.

Pagdating ng taong 2018 hanggang 2021, narito ang hirap na pinagdaanan ni Tyrone hanggang sa siya ay pumanaw noong Marso 31, 2021:

• Enero 2 at 3, 2018 – Nakita ng kanyang mga magulang ang dalawang bukol sa kaliwa at kanang leeg niya sa bandang ilalim ng kanyang tainga. Nilalagnat at namamanas din ang kanyang mukha noon. Kinabukasan, pinagamot nila si Tyrone sa albularyo. Tinanong sila ng albularyo kung nabakunahan si Tyrone ng Dengvaxia, sapagkat kaparehas na kaparehas diumano ng sakit ni Tyrone ang sakit ng isang batang naturukan din ng Dengvaxia na ginagamot niya. Pinayuhan ang mag-asawang Tisbe na agapan nila ang sakit ni Tyrone. Tatlong beses nilang dinala si Tyrone sa nasabing albularyo hanggang sa nakita sila ng midwife ng kanilang center at sinita sila nito na bakit umano sa albularyo nila dinadala si Tyrone na sa halip ay sa ospital. Ang midwife na iyon ang siyang nagbakuna diumano sa kanilang anak. Agad na dinala nila sa isang ospital sa Manila ang kanilang anak. Sa emergency room do'n, sinuri si Tyrone at nalaman na mababang-mababa na ang kanyang platelet, kinakailangan niyang masalinan ng dugo at ma-admit sa nasabing ospital. Sinalinan siya ng dugo at naging maayos naman ang kanyang pakiramdam. Isinagawa rin sa kanya ang BMA o Bone Marrow Aspiration, at nalaman na mayroon diumano siyang Acute Lymphoblastic Leukemia. Pagkatapos nito, ang sumunod na isinagawa sa kanya ay ang Chemotherapy sa isang ospital sa Quezon City, kung saan tuluy-tuloy ang naging gamutan niya mula Pebrero 3, 2018. Nahinto lamang noong Marso 2020 hanggang Agosto 2020 dahil sa pandemya. Itinuloy muli ang kanyang gamutan noong Setyembre 2020.

• Enero 27, 2021 – Napansin ng kanyang mga magulang na bagama’t pabalik-balik sila sa ospital parang hindi naman siya gumagaling. Sinabihan sila ng doktor na hindi na kinakaya ni Tyrone ang Chemotherapy, at binigyan na ng taning ang kanyang buhay. Anim na buwan na lamang diumano ang itatagal niya. Dahil dito ay tinanong sina G. Mhykel at Gng. Lorena ng doktor kung gusto pa nila ituloy ang gamutan at gawin na lamang oral, at sa bahay na ito isasagawa. Pumayag sila, at noong araw din na 'yun ay inuwi na nila sa bahay si Tyrone, at doon na nila itinuloy ang gamutan.

Salaysay ng mga magulang ni Tyrone: “Patuloy naming inaalagaan ang aming anak lakip ang pag-asang gumaling pa ito. Hanggang sa dumating ang araw na kinatatakutan namin.

Noong March 31, 2021, nagkakaroon siya ng pasa-pasa sa katawan at bigla siyang inubo kaya naglaga ako ng tawa-tawa at pinainom ko siya ng Ambroxol dahil sa sunud-sunod niyang pag-ubo. Nagpatuloy ang pag-ubo niya hanggang sa nagsikip ang paghinga niya kaya dinala na namin siya sa ospital na siyang pinakamalapit sa aming lugar. Ayon sa mga doktor, dead-on-arrival na raw ang aming anak”

Dagdag pa nila “Napakalungkot ang mawalan ng anak na inalagaan namin mula sa kanyang pagsilang at dahil lamang sa bakuna na ibinigay sa kanya ay nag-iba na ang kanyang kalusugan. Malaki rin ang paniniwala naming mag-asawa na ang Dengvaxia vaccine ang sanhi ng pagkamatay ni Tyrone dahil ang kanyang mga naramdaman ay parehas nang sintomas ng mga batang katulad niya na nabakunahan at namatay din. Hindi rin siya nagkaroon ng dengue bago siya maturukan.”

Ang kakulangan ng impormasyon sa tinaguriang Dengvaxia cases na pinabigat ng kakulangan din ng sapat na malasakit ay hinding-hindi na kailanman hayaang maulit. Isa ito sa matinding dahilan kung bakit patuloy kaming nagpupunyagi sa mga kasong inilalapit sa amin na may kaugnayan sa nasabing bakuna. Matinding pagkukulang sa impormasyon at malasakit, husto na! Hustisya ay igawad na!