Mga anak ng biyudo, kailangang ilagay sa huling habilin o ampunin para makapagmana

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | December 16, 2025

Dear Chief Acosta,

Nakapangasawa ang aking pinsang si Rubyrose ng isang biyudo na may dalawang anak mula sa kanyang pumanaw na unang asawa. Itinuring niya ang mga bata na kanyang stepchildren. Nais malaman ni Rubyrose kung maaari bang magmana ang kanyang mga stepchildren mula sa kanya kahit wala siyang huling habilin? – ​Joelyn

---

Dear Joelyn, 

Kung ang iyong pinsan na si Rubyrose ay pumanaw nang walang testamento, patakaran ng intestate succession ang gagabay. Inilista ng Artikulo 887 ng Kodigo Sibil ang mga compulsory heirs na magmamana mula sa isang taong namatay. Kinabibilangan ito ng:

“Art. 887. The following are compulsory heirs: 

(1) Legitimate children and descendants, with respect to their legitimate parents and ascendants;

(2) In default of the foregoing, legitimate parents and ascendants, with respect to their legitimate children and descendants;

(3) The widow or widower;

(4) Acknowledged natural children, and natural children by legal fiction;

(5) Other illegitimate children referred to in Article 287.”

Ang listahan ng mga compulsory heirs sa artikulong ito ay eksklusibo. Kaya, ang dalawang stepchildren ng iyong pinsan na si Rubyrose ay hindi magmamana sa kanya dahil hindi sila nabibilang sa listahan ng mga compulsory heirs. 

Kung nais ng iyong pinsan na maging compulsory heirs niya ang kanyang mga stepchildren, kailangan niyang ampunin ang mga ito. Kaugnay nito, inamyendahan ng Republic Act No. 11642 o mas kilala bilang “Domestic Administrative Adoption and Alternative Child Care Act” ang mga naunang batas tungkol sa pag-ampon. Nakasaad sa Seksyon 22 ng nasabing batas:

“Section 22. Who May Be Adopted. – The following may be adopted;

(a) The legitimate child of one spouse by the other spouse;”

Alinsunod sa nasabing batas, ang isang asawa ay hindi awtomatikong magiging legal na magulang ng mga anak ng kanyang kabiyak mula sa nauna nitong kasal. Kailangan pa rin ang pag-ampon para maituring na anak at maging compulsory heir ng pangalawang asawa ang mga bata mula sa unang kasal.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Mga patakaran ng “right of way’ sa batas-trapiko

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | December 15, 2025

Dear Chief Acosta,

Nais ko lang malaman kung ano ba ang depinisyon ng “right of way” sang-ayon sa batas, ukol sa usaping trapiko, lalo na sa isang interseksyon. – Dante

---

Dear Dante, 

Ang kasagutan sa iyong katanungan ay matatagpuan sa ating mga batas at mga desisyon ng Korte Suprema kaugnay sa tamang pag-uugali ng mga motorista sa kalsada. Bilang panimula, nakasaad sa Republic Act No. 4136, o ang Land Transportation and Traffic Code, ang pangunahing batas tungkol sa right of way sapampublikong kalsada, viz:

“Section 42. Right of way.

(a) When two vehicles approach or enter an intersection at approximately the same time, the driver of the vehicle on the left shall yield the right of way to the vehicle on the right, except as otherwise hereinafter provided. The driver of any vehicle traveling at an unlawful speed shall forfeitany right of way which he might otherwise have hereunder.” 

Nilinaw pa ito ng Korte Suprema sa kasong Caminos v. People (G.R. No. 147437, 8 May 2009, sa panulat ni Kgg. na Kasamang Mahistrado Dante Tiñga), kung saan ipinaliwanag ang kahulugan ng right of way sa konteksto ng batas-trapiko:

“In traffic law parlance, the term "right of way" is understood as the right of one vehicle to proceed in a lawful manner in preference to another approaching vehicle under such circumstances of direction, speed and proximity as to give rise to a danger of collision unless one of the vehicles grants precedence to the other. Although there is authority to the effect that the right of way is merely of statutory creation and exists only according to express statutory provision, it is generally recognized, where no statute or ordinance governs the matter, that the vehicle first entering an intersection is entitled to the right of way, and it becomes the duty of the other vehicle likewise approaching the intersection to proceed with sufficient care to permit the exercise of such right without danger of collisions.” 

Samakatuwid, ayon sa batas at sa desisyon ng Korte Suprema, ang mga sumusunod ang mga pangunahing prinsipyo: 

a) una, ang sasakyang unang pumasok sa interseksyon ang may right of way;

b) pangalawa, kung sabay namang dumating ang dalawang sasakyan, ang nasa kaliwa ang may obligasyong magbigay-daan sa nasa kanan; 

at c) ikatlo, ang driver na tumatakbo nang lampas sa legal na bilis ay nawawalan ng right of way, at obligado siyang magbigay-daan kahit pa siya ang unang makarating.

Ang mga patakarang ito ay naglalayong maiwasan ang banggaan at mapanatili ang kaayusan sa mga interseksyon kung saan madalas nagkakaroon ng hindi pagkakaunawaan ukol sa prayoridad sa pagdaan.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Hustisya na 16 taong hinintay, nauwi sa wala

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Dec. 15, 2025

ISSUE #377

Ang prayoridad ng bawat tao ay sadyang hindi pare-pareho, kung kaya’t maaaring sabihin na sa pangkalahatan ay dalawa ang uri ng tao sa mundo. 

Sa isang banda, merong mga patuloy na naghahangad ng kayamanan sa materyal na bagay. Hindi natin sila masisisi, sapagkat sino nga ba naman ang hindi nagnanais ng maganda at marangyang buhay? Sila ‘yung mga todo-kayod at nagsusumikap upang makamit ang kaginhawaan at karangyaan na kanilang pinapangarap. 

Sa kabilang banda, ang iba naman ay simpleng bagay lang ay sapat na. Wala mang materyal na kayamanan, hindi nila ito alintana, sapagkat para sa kanila, maayos na kalusugan at buong pamilya ang pinakamahalaga.

Ang kasong kriminal na merong pamagat na People of the Philippines vs. Jeremy Capiral y Bautista (Criminal Case No. 15-86, August 1, 2024) na aming ibabahagi sa araw na ito ay merong kaugnayan sa payak na paghahangad ng isang maybahay – ito ay ang makita at makapiling na muli ang kanyang kabiyak na tuluyan nang nawalay sa kanyang buhay. 

Sa kasong ito, sa panulat ni Honorable Elmira S. Cruz-Casaido (Presiding Judge, ng Branch 68, Regional Trial Court of Camiling, Tarlac, sama-sama nating tunghayan ang pagbabahagi ng kuwento, at nawa ay maipaalala sa atin na pahalagahan ang ating mga mahal sa buhay habang sila ay kapiling pa natin sa mundong ito.

Noong ika-31 ng Disyembre 2006, kasagsagan ng bisperas ng Bagong Taon, nang matanggap ni Patricia ang isang nakapanlulumong balita – natagpuang wala nang buhay si Ariel na kanyang asawa.

Batay sa testimonya ni Patricia, siya ay nasa Sitio Tala, San Jose, Tarlac, noong araw na iyon habang si Ariel naman ay umalis para sunduin ang kanilang mga anak sa Sula, San Jose, Tarlac upang sila ay sama-samang makapagdiwang ng Bagong Taon. Ngunit, hindi inasahan ni Patricia na matatanggap niya noong gabi na iyon ang napakasamang balita. 

Ang kanyang bayaw na si Resty umano ang nagsabi sa kanya na natagpuang wala nang buhay si Ariel.

Ang inakusahan na pumaslang kay Ariel ay si Jeremy. Batay sa paratang para sa krimen na Homicide na inihain laban sa kanya sa Regional Trial Court ng Camiling, Tarlac (RTC Camiling, Tarlac), kusa, labag sa batas at makasalanan na merong layunin na pumatay na sinalakay at pinagsasaksak ni Jeremy si Ariel gamit ang matalim na sandata. 

Ang mga tinamong saksak sa katawan ng naturang biktima ang naging sanhi ng agaran niyang pagkamatay. 

Naganap ang malagim na krimen, bandang alas-7:30 ng gabi, noong ika-31 ng Disyembre 2006. At naaresto lamang si Jeremy noong Ika-9 ng Hunyo 2022 o makalipas ang halos 16 na taon mula nang maganap ang nabanggit na pananalakay at pananaksak kay Ariel. 

Gayunman, “not guilty” ang naging pagsamo ni Jeremy sa hukuman ng paglilitis.

Sa paglilitis ng kaso na ito, si Patricia lamang ang tumayong saksi para sa tagausig, tanging ang kanyang sinumpaang salaysay at ang death certificate ni Ariel lamang ang isinumite na ebidensya ng tagausig.

Diumano, nang malaman ni Patricia ang sinapit ni Ariel ay agad siyang nagtungo sa punerarya sa Sula, San Jose, Tarlac, at hindi na umano siya nagpunta sa pinangyarihan ng insidente. Sa kanyang cross-examination, kinumpirma ni Patricia na hindi sila magkasama ni Ariel nang mangyari ang insidente, kung kaya’t hindi niya nakita kung sino ang pumaslang sa kanyang kabiyak. Diumano, ipinaalam lamang sa kanya na si Jeremy ang sumaksak kay Ariel at hindi rin niya alam kung bakit natagpuan ang bangkay ng kanyang kabiyak sa bahay ni Jeremy.

Mariing pagtutol naman sa pagpapatuloy ang ipinaabot ni Jeremy sa hukuman ng paglilitis. Siya ay tinulungan at iprinisinta ni Manananggol Pambayan L.F. Catay Jr. mula sa PAO- Camiling, Tarlac District Office, na ipinagpatuloy ng noon ay Manananggol Pambayan na si G.C. Briones mula sa parehong distrito. Upang ipagtanggol ang kalayaan ng akusado, pormal na naghain ng Demurrer to Evidence ang Depensa. Kanilang iginiit na hindi sapat ang inihaing ebidensya ng tagausig upang maipagpatuloy ang kaso at mahatulan ang akusado.

Sa pagpapasya sa inihain na pagtutol ni Jeremy sa paratang laban sa kanya, ipinaliwanag ng RTC Camiling, Tarlac, na kinakailangan lamang tiyakin ng hukuman ay kung meron bang karampatan o sapat na ebidensya na sumusuporta sa akusasyon o na susuporta sa hatol ng pagkakasala sa taong inaakusahan. Ang karampatang ebidensya ay tumutukoy sa karakter, timbang o halaga ng katibayan na ipinrisinta ng isang partido na legal na magbibigay ng katuwiran sa panghukuman o opisyal na aksyon na hinihiling batay sa mga pangyayari. Upang masabi na merong karampatang ebidensya, mahalaga na mapatunayan na: (a) naganap ang krimen, at (b) ang partikular na antas ng pakikilahok ng akusado. 

Kaugnay nito, ipinaalala ng hukuman ng paglilitis na ang pangunahing tungkulin ng tagausig ay hindi ang patunayan na naganap ang krimen; bagkus, ito ay ang patunayan ang pagkakakilanlan ng salarin, sapagkat walang saysay na mapatunayan ang naganap na krimen kung hindi naman mapapanagot ang salarin dahil ang kanyang pagkakakilanlan ay hindi napatunayan.

Para sa RTC Camiling, Tarlac, nabigo ang agausig na patunayan kung sino ang may-akda ng pananalakay at pananaksak kay Ariel na nagdala sa nasabing biktima sa kanyang huling hantungan. 

Ang testimonya ng natatanging saksi para sa tagausig na si Patricia ay hindi naitaguyod ang pagkakakilanlan ng inakusahan bilang tao na pumaslang sa biktima. Maging ang partisipasyon ni Jeremy sa naganap na krimen ay hindi naitaguyod. Binigyang-pansin din ng hukuman ng paglilitis ang katotohanan na hindi nasaksihan ni Patricia ang mismong krimen at nalaman lamang niya na pumanaw na si Ariel batay sa impormasyon na ibinahagi sa kanya ni Resty. Maging ang impormasyon kung paano niya nalaman na si Jeremy ang sumaksak kay Ariel ay hindi nabanggit ni Patricia. Maliban sa mga ito, wala ring circumstantial evidence na ipinrisinta sa pag-uusig kay Jeremy.

Bunsod ng mga nabanggit na kadahilanan, minarapat ng RTC Camiling, Tarlac na pagbigyan ang naturang Demurrer to Evidence. Alinsunod dito, ipinroklama ng hukuman ng paglilitis noong ika-1 ng Agosto 2024 ang hatol ng pagpapawalang-sala kay Jeremy. Hindi na inapela o kinuwestyon pa ang nasabing resolusyon, kung kaya’t ito ay naging final and executory.

Naisin man ng hukuman ng paglilitis na ipagkaloob kay Patricia at sa kanyang namayapang asawa ang inaasam na hustisya, hindi maaaring magbaba ang hukuman ng hatol ng pagkakasala kung ang pagkakakilanlan ng akusado ay hindi napatunayan nang lampas sa makatuwirang pagdududa. Ito ay alinsunod sa garantiya ng ating Saligang Batas na pagpapalagay ng kawalan ng kasalanan ng taong inaakusahan hanggang sa ang kanyang pagkakasala sa batas ay mapatunayan nang merong moral na katiyakan.