Sangkot sa ‘extortion scheme’ sa NAIA, patawan ng mas mabigat na parusa

ni Ryan Sison @Boses | June 21, 2025

Sa mga pantalan, paliparan, at iba pang transport terminal, dapat nag-uumpisa ang magagandang karanasan ng bawat biyahero o pasahero, mga kawani nito, at may mga kaugnay na nagtatrabaho rito, pero sa kasamaang palad ay may mga otoridad na sa halip na maging mabuting ehemplo ay nagpapahirap pa sa mga ito. 

Masasabing hindi lamang simpleng katiwalian ito, kundi isang pandaraya o extortion scheme umano ng mga airport police na sangkot ang mga taxi driver, dahil sa pagtaas ng singil sa pasahe o rate sa mga pasahero.

Ito ang eksenang lumitaw sa Ninoy Aquino International Airport (NAIA), dahilan para suspendihin at imbestigahan ang limang airport police na sangkot sa naturang modus. 

Kinumpirma ito ni Department of Transportation (DOTr) Secretary Vince Dizon na pinalitan at sinuspinde ang limang airport police na tinukoy sa umano’y racketeering.

Aniya, isang 60/40 extortion scheme umano ang ini-impose ng mga ito, kung saan nagpapataas ng singil ng mga taxi driver sa NAIA at kumukuha ng malaking bahagi ng kanilang kinikita. 

Ayon sa DOTr chief, walang ibang nagpapatakbo ng sistemang ito kundi ang mismong mga pulis sa paliparan, kaya naman inatasan na niya ang Manila International Airport Authority (MIAA) na magsagawa ng agarang imbestigasyon, batay na rin sa direktiba ni Pangulong Ferdinand Marcos, Jr. na huwag pahirapan ang mga kababayan. 

Ang ganitong galawan, sabi pa ni Dizon, ay hindi lang nakakaapekto sa tiwala ng mga lokal na pasahero kundi maging sa imahe at kita ng turismo ng ating bansa. 

Ang lakas ng turismo ay hindi lamang nakasalalay sa magagandang tanawin at pasilidad kundi pati sa ibinibigay na serbisyo, kaya nakalulungkot na ang nagiging tingin minsan ng ibang turista o foreign tourist sa ating mga Pilipino ay tila mga ‘extortionist’ o mapagsamantala. 

Hindi sapat na suspendihin o sibakin lamang ang limang airport police, gayundin ang mga sangkot na taxi driver sa modus na ito, kailangan sigurong sila’y patawan ng mas mabigat na parusa gaya ng kulong at multa, upang magtanda at hindi na umulit pa.

Kumbaga, hangga’t hindi nasasampulan ang mga ganitong klase ng mga otoridad ay hindi sila titigil sa kanilang masamang gawain, at kadalasan ang sumasalo ng hirap at pasanin ay mga ordinaryong mamamayan.

Marahil, panahon na rin upang baguhin ang kultura ng mga otoridad, at walang ibang may tungkulin at magsagawa nito kundi ang pamahalaan. Gayundin, patuloy na linisin ang mga bulok sa hanay ng kapulisan nang sa gayon ay totoong manumbalik ang tiwala sa kanila ng taumbayan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Hustisya sa mga nawawalang sabungero na ‘pinatay, ibinaon sa Taal Lake’

ni Ryan Sison @Boses | June 20, 2025

Sa wakas, nabasag na ang katahimikan. 

Matapos ang halos apat na taon ng pananabik, pag-iyak, at paghihintay ng mga pamilya ng 34 na nawawalang mga sabungero, isang dating guwardiya sa Manila Arena na kinilala bilang “Totoy” ang lumantad at nagsiwalat ng nakakakilabot na detalye, na patay na umano ang lahat ng mga sabungero at ang kanilang mga bangkay ay nakabaon daw sa paligid ng Taal Lake. 

Hindi ito simpleng kuwento ng pagkawala, isa itong klase ng pamamaslang na tila isinagawa nang may kasanayan, patago at walang konsensya. 

Ayon kay “Totoy”, pinatay daw ang mga sabungero sa pamamagitan ng pagbigti gamit ang alambre. Habang ikinukuwento ang unti-unting pagkamatay ng mga biktima, anito, hindi rin umano sila basta itinapon — maingat na itinali, isinakay sa van, at ipinaubaya sa isang grupong hindi pa niya pinapangalanan. Lumilitaw din na hindi lang sabungero ang mga biktima, sinabi ni “Totoy” na may mga drug lord din umano ang nakalibing sa parehong lugar. 

Sa kanyang pahayag, umabot daw sa halos 100 ang pinaslang, malayo sa opisyal na bilang na 34. Sinabi rin niya na may mga video bilang patunay, at handa siyang isiwalat ang “mastermind” umano sa tamang panahon. 

Ang rebelasyong ito ay sinasabing malaking hakbang tungo sa hustisya. Paliwanag naman ng Department of Justice (DOJ), titingnan nila kung tugma ang salaysay nito sa iba pang testimonya. Bukas din ang National Bureau of Investigation (NBI) at Philippine National Police (PNP) na bigyan siya ng proteksyon. 

Ang trahedyang nangyari sa mga sabungero ay isang patunay ng mas malawak na suliranin hinggil sa pagkakaroon ng hustisya sa ating bansa, ang kultura ng pananahimik sa harap ng karahasan, at ang kabiguang agad na tugunan ang mga kasong tila nalilimutan. 

Sa ilang taong pagkawala ng mga sabungero, marami ang nag-aakalang wala nang pagkakataong malaman pa ang totoong nangyari sa kanila, na kung kailan may itinuturing na testigo ay tila hirap pa ring pakinggan ng kinauukulan. 

Ang masaklap sa kasong ito, hindi lang mga bangkay ang nawawala kundi ang tiwala ng publiko sa sistemang pangkatarungan. 

Ang usapin ay hindi na lamang tungkol sa sabong o pandaraya sa sugal. Ito ay mabigat na isyu na kailangang mabigyan ng sapat na atensyon dahil mga buhay ang ‘pinaglaruan’, pamilya na pinagkaitan ng hustisya, at isang sistemang dapat gisingin sa bangungot ng pananahimik o kawalan ng katarungan. 

Sa tagal ng itinakbo ng naturang kaso, panahon nang tapusin at papanagutin ang mga nasa likod nito.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Mag-aaral, paganahin ang ‘critical thinking’ skills para labanan ang deepfakes, atbp

ni Ryan Sison @Boses | June 19, 2025

Sa panahon ng mabilis na pag-usbong ng teknolohiya, hindi sapat na matuto lang ang mga mag-aaral ng pagbabasa, pagsusulat, o pagbibilang, dahil sa gitna ng malawakang paggamit ng artificial intelligence (AI), mas mahalagang madebelop ng mga kabataan ang ‘critical thinking’ skills nila upang labanan ang mga naglipanang fake news at AI-generated na panlilinlang. 

Naniniwala si Department of Education (DepEd) Secretary Sonny Angara na kailangang isulong ang naturang hakbang ng mga mag-aaral bilang mahalagang bahagi ng ating edukasyon. Binigyang-diin ni Angara ang kahalagahan ng pagpapalakas ng kakayahang maging critical thinker ng mga estudyante, lalo na sa gitna ng dumaraming deepfakes at disinformation na gawa ng AI. 

Paliwanag ng kalihim, magaling talaga ang AI at dapat maingat ang mga tao ngayon. Kailangang maging mapanuri, na gusto rin nilang ituro sa eskwelahan, kung saan aniya, bahagi ng tinatawag na ‘critical thinking’. 

Kaugnay nito, isinusulong ng DepEd ang pagtatayo ng isang AI Research Center na tutulong sa mga guro at mag-aaral na mas maunawaan ang teknolohiya at makasabay sa mga pagbabago sa digital na mundo. Subalit giit ni Angara, hindi dapat bigyan ng AI tools ang mga mag-aaral kung hindi pa sila bihasa sa pagbabasa. 

Sa kasalukuyan, ginagamit na sa mga pampublikong paaralan ang Khanmigo, isang AI-powered learning assistant mula sa Khan Academy. Aniya, nakatutulong ito sa mga guro sa paggawa ng lesson plans na dati’y umaabot ng dalawa o tatlong araw, pero ngayon ay natatapos sa loob ng isang oras. 

Bukod sa mga guro, may access din ang mga mag-aaral sa Khanmigo para sa kanilang pagkatuto sa mga asignaturang gaya ng mathematics at reading comprehension. 

Gayundin, binigyang-diin ng DepEd na ang pagsugpo sa digital misinformation ay kasing halaga ng pagbibigay ng mga silid-aralan at learning materials. Nakatuon na rin ang kagawaran sa pagbibigay ng AI tutors sa mga titser upang mas mapabuti ang kalidad ng pagtuturo at pagsusuri sa kaalaman ng mga mag-aaral. 

Sa harap ng modernong pagbabago, malinaw na hindi lamang pasilidad, gadgets ang sagot sa mga hamon sa ating edukasyon. Kailangang ituro sa kabataan ang tamang paggamit ng teknolohiya — hindi bilang palamuti sa silid-aralan, kundi bilang kasangkapan para sa totoo at malalim na pagkatuto. 

Hindi sapat na malaman lang gumamit ng AI, dapat kilatisin, kuwestiyunin, at mas pahalagahan ang totoo kesa sa peke. Sa ganitong paraan ay nagiging mas makabuluhan din ang AI sa sektor ng edukasyon.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com