ni Ryan Sison @Boses | July 15, 2025
Hindi pa man lubusang nakababangon ang komunidad ng Taal mula sa pagsabog ng bulkan noong 2020 at sa pinsala ng pandemya, heto’t isa na namang balakid ang humaharang sa muling pagsigla ng turismo sa lugar — ang kasalukuyang retrieval operations kaugnay sa mga nawawalang sabungero.
Isang trahedya na hindi lang tila sumira sa tiwala ng publiko, kundi unti-unting pumapatay sa kabuhayan ng mga taga-roon. Kaya naman hinimok ng Taal Lake Aquaculture Alliance Inc. (TLAAI) ang gobyerno na pabilisin ang search and retrieval operations sa lawa. Bukod kasi sa trauma, ang negatibong haka-haka at takot ng publiko, direktang tinamaan ang bentahan ng isda sa mga palengke.
Ayon kay TLAAI spokesperson Mario Balazon, bagama’t maliit na bahagi lamang ng Taal Lake ang ginagamit para sa aquaculture, tinatayang 2% o 10 ektarya sa kabuuang 24,000 ektarya, sa buong lawa ang tila nadamay dahil sa madilim na isyu ng pinaniniwalaang pagtatapon ng mga bangkay sa ilalim nito.
Partikular na apektado ang bentahan ng tawilis, isang endemic fish ng Taal. Kahit na may natitira pang bentahan ng mga tilapia at bangus, bumaba na rin ang volume ng mga ito dahil sa naging epekto sa mga mamimili. Isang mabigat na resulta ito sa supply chain na pinagkukunan ng kabuhayan.
Hindi lamang ang mga mangingisda at fish vendors ang nadamay — maging ang sektor ng turismo ay muling naapektuhan. Saad ni Talisay Municipal Administrator Alfredo Anciado, kabi-kabila ang kanselasyon ng mga booking at pagbisita ng mga turista mula nang mabalita ang isinasagawang retrieval sa lawa.
Muli ring nanganib ang mga munting negosyo sa paligid ng lawa — mula sa bangkero, tindera ng pasalubong, at mga hotel at resort operators. May mga hotel-resort na humingi pa ng sertipikasyon mula sa lokal na pamahalaan upang maipakita sa mga turista na ligtas pa ring magbakasyon sa Taal, dahil sa kalayuan naman ng diving site sa mga tourist area.
Sa kabila nito, hiniling ni Anciado na payagan uli, kahit limitado, ang pagdalaw sa bahagi ng Volcano Island — ang dating centerpiece ng Taal tourism circuit.
Marahil, hindi lang ang mga nawawalang sabungero ang kailangang hanapin. Dapat ding humanap ng paraan ang gobyerno para balansehin ang lahat — ang pagtugon sa krimen nang hindi naaapektuhan ang kabuhayan at pinagkakakitaan ng mga mamamayan. Gayundin, kailangan na mabilis ang kanilang operasyon sa lugar dahil sa bawat araw na bumabagal ang imbestigasyon, tumatagal ang pagkamit ng hustisya ng mga biktima habang may mga negosyo ang nalulugi, mga bangkero ang nawawalan ng kita, at mga komunidad na muling lumulubog sa hirap ng buhay.
Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com