Travel tax, panahon na ring i-abolish

ni Ryan Sison @Boses | July 21, 2025

Sa gitna ng dumaraming Pilipino na nais maglibot sa loob at labas ng bansa, hindi lang para mamasyal kundi para makipag-bonding sa pamilya, magtrabaho, o maghanap ng bagong oportunidad, nananatiling pasanin o hadlang ang tinatawag na travel tax. 

Sa mundong mas bukas na ang hangganan habang may mga promo ang mga airline, tila ba nakakabit pa rin sa tiket ang pabigat ng gobyerno — ang ‘lumang’ travel tax, ito ay halos limang dekada nang nakadugtong sa ating mga biyahe na siyang pahirap sa mga Pinoy. 

Kaya isinusulong ni Senador Alan Peter Cayetano ang Senate Bill No. 424 na naglalayong buwagin o i-abolish ang travel tax na ipinataw pa noong panahon ni Pangulong Ferdinand Marcos Sr. sa ilalim ng Presidential Decree No. 1183. 

Aniya, hindi na angkop ang buwis na ito sa kasalukuyang ekonomiya at layuning regional gaya ng turismo at paggalaw ng mamamayan. Sa halip na puwersahang kolektahin ang halagang ito mula sa mga pasahero, mas makabubuti umanong alisin ito para palayain ang mga Pilipino sa dagdag na gastos. 

Giit ni Cayetano, imbes na makuha ng gobyerno ang P4 bilyon mula sa travel tax, mas malaki ang balik nito sa ekonomiya kung ito ay aalisin. Tinataya aniyang aabot sa P299 bilyon ang maaaring kitain ng bansa sa masiglang turismo at gastos ng maraming biyahero. 

Hindi rin dapat kalimutan na ang mga senior citizen at persons with disabilities ay naaapektuhan ng dagdag na bayaring ito. Sa isang bansang nagnanais na tunay na magserbisyo sa bawat mamamayan at nakatuon sa paglago ng ekonomiya, nararapat lamang na gawing mas inklusibo at abot-kaya ang biyahe para sa lahat. 

Ang abolisyon ng travel tax ay hindi lamang isyung pampinansyal kundi isang hakbang tungo sa mas makataong patakaran. Isang pagkilala rin ito na ang paglalakbay ay hindi lang pribilehiyo bagkus karapatang kailangang suportahan. 

Marahil, panahon na para buwagin ang mga luma at napaglipasan ng sistema na humahadlang sa ating pagkilos sa loob at labas ng bansa. 

Ang modernong Pilipinas ay nangangailangan ng modernong polisiya. Habang tila napakaliit na halaga ng travel tax para sa ilan, sa iba, ito ay nagiging sagabal sa kanilang mga plano sa buhay na makahanap ng oportunidad sa ibang bansa. 

Kung talagang nais nating pasiglahin ang ekonomiya, palawakin ang turismo, at yakapin ang diwa ng pagkakaisa sa ASEAN at buong mundo, dapat sigurong tanggalin ang mga balakid na hindi na akma sa panahon. 

Isipin din natin na ang paglalakbay ay tumutulong sa pagpapalawak ng pananaw ng isang indibidwal, kaya naman sana huwag na itong patawan ng buwis upang mas maging magaan din sa mga biyahero.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Pagkontrol sa deepfake at fake news, obligasyon ng gobyerno

ni Ryan Sison @Boses | July 20, 2025

Ngayong puro AI-generated content at nagkalat ang disinformation, hindi na sapat ang passive moderation sa social media — lalo na kung may kapangyarihan itong magbaluktot ng katotohanan. 

Ang panukalang suspensyon ng Facebook ay hindi simpleng babala, isa itong panawagan para sa pananagutan. Kung ang isang platform ay hindi makontrol ang pagkalat ng maling impormasyon, may obligasyon ang gobyerno na ipagtanggol ang interes ng publiko. 

Ibinunyag kasi ni Department of Information and Communications Technology (DICT) Secretary Henry Aguda na posibleng ipatigil ang operasyon ng Facebook sa Pilipinas dahil sa pagkalat ng deepfake at fake news. 

Ayon sa kanya, muling sumulat ang DICT sa Meta, ang parent company ng Facebook at Instagram, upang igiit ang mas mahigpit na content moderation sa bansa. Iminungkahi rin niya na dagdagan ang mga lokal na content moderators, na dati’y narito pero inilipat sa Singapore. 

Nababahala naman ang kagawaran sa mas lalong talamak na pagkalat ng AI-generated deepfakes, hindi lamang sa Facebook kundi maging sa iba pang social media platforms at messaging apps gaya ng Viber. 

Ang ganitong nilalaman ay hindi lamang nakalilinlang, kundi potensyal ding magdulot ng social harm, lalo na kung ginagamit sa pulitika, paninirang-puri, o panlilinlang sa publiko. 

Giit ni Aguda, may ilang ulit na silang humiling ng aksyon at nakiusap sa Meta pero tila hindi sapat ang kanilang pagtugon. Sa halip na maging tulay sa komunikasyon at koneksyon, aniya, nagiging pugad umano ng toxic content at maling impormasyon ang

Facebook. 

Binigyang-diin pa ng kalihim na kung hindi na kayang sugpuin ng platform ang sarili nitong problema, kailangang kumilos ang gobyerno. 

Ang mungkahing suspensyon ng Facebook ay isang marahas at makapangyarihang hakbang. Ito marahil ay hindi para patahimikin ang publiko, kundi upang ipaalala na kahit digital spaces ay may limitasyon. Subalit, kailangang pag-isipang mabuti dahil tiyak na matindi ang magiging epekto nito sa lahat ng sektor ng ating lipunan. 

Ang kalayaan sa pagpapahayag ay hindi dapat nagdudulot ng panlilinlang, bagkus nagbibigay ng tama at makabuluhang impormasyon. Gayundin, ang pagsugpo sa deepfake at fake news ay tungkuling kailangang akuin ng gobyerno, alang-alang sa kabutihan ng mga mamamayan.

Ang teknolohiya na dapat sana’y instrumento ng kaalaman, ay nagiging kasangkapan ng panloloko sa kapwa. Sa ganitong hamon, responsibilidad pa rin nating lahat, maging ng pamahalaan at pribadong sektor, na manindigan para sa katotohanan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Gumagamit ng pekeng plaka, dapat parusahan

ni Ryan Sison @Boses | July 19, 2025

Sa loob ng higit isang dekada, ang mga motorista’y tila hinayaan na lang na gumamit ng temporary plates, stencil, o sa mas malala, pekeng plaka — dahil nga naman, walang maibigay ang gobyerno. 

Pero ngayong tuluyan nang nabura ang 11-taong backlog ng Land Transportation Office (LTO) ayon na rin sa kagawaran, wala nang dahilan para sa paggamit ng pekeng plaka. 

Kung hindi pa rin sumusunod ang ilan, hindi na dahil sa pagkukulang ng pamahalaan, kundi talagang pagsuway na ito sa batas. 

Kamakailan, inanunsyo ng LTO na may 7.2 milyong plaka nang naiprinta at ipinamamahagi sa mga rehiyon. Isa itong milestone matapos ang mahabang panahong reklamo mula sa mga motorista. Gayunman, sa parehong linggo, apat na indibidwal ang inaresto sa San Ildefonso, Bulacan, dahil sa paggawa at pagbebenta ng pekeng plaka — pruweba ng talamak pa ring ilegal na gawain. 

Giit ni LTO acting Assistant Secretary Atty. Greg Pua Jr., walang rason para tangkilikin pa ang mga fake plates. Sa katunayan, ang kagawaran ay nakipag-ugnayan na sa Philippine National Police-Criminal Investigation and Detection Group (PNP-CIDG) para masugpo ang mga nagbebenta ng pekeng plaka online. 

Ayon kay Pua, ang crackdown ay bahagi ng direktiba ni Pangulong Ferdinand Marcos, Jr. na wakasan ang ilegal na kitaan sa sektor ng transportasyon. 

Aniya, ang mga mahuhuling motorista na may pekeng plaka ay maaaring pagmultahin ng P5,000 sa ilalim ng Joint Administrative Order 2014-01. Para sa mga motorsiklo, mas mabigat ang parusa, hanggang P10,000 multa at pagkakakulong ng anim na buwan hanggang dalawang taon batay sa Republic Act 11235 o Motorcycle Crime Prevention Act. 

May mobile tracker app na rin ang LTO para malaman kung handa nang i-claim ang kanilang plaka. Malinaw na hindi na excuse ang sinasabing matagal na proseso. Kung hindi pa rin susunod sa polisiya ay kasalanan na ito ng mga motorista at sadyang may mga pasaway lang talaga.

Marahil, ang isyu ng pekeng plaka ay hindi lang simpleng paglabag sa batas-trapiko o patakaran — ito ay sumasalamin sa ugali ng ilan sa ating mga motorista na gustong mandaya at nais lumusot sa pananagutan.

Dahil natugunan na rin ng kinauukulan ang kanilang pagkukulang, malinaw na hindi na sistema ang problema kundi ang kawalan ng disiplina at respeto sa batas ng iilan.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com