Mga negosyo, ngayong may kalamidad maging makatao sa presyo ng mga bilihin

ni Ryan Sison @Boses | July 27, 2025

Sa gitna ng krisis, doon nahuhubog ang tunay na karakter ng tao, lalo na sa negosyo. Hindi mainam na habang ang mga kababayan natin ay lumulubog sa baha, may ilan naman ang gustong lumamang at mas kumita. 

Sa panahon ng kalamidad, hindi lang paglago ng negosyo ang dapat na isipin, kundi malasakit. Kaya marahil, nagpaalala na ang Department of Trade and Industry (DTI) sa publiko, partikular sa mga establisimyento, na bawal ang taas-presyo sa mga lugar na nasa state of calamity. 

Ayon sa DTI Fair Trade Group OIC Atty. Gino Mallari, mahigit 40 lungsod at bayan ang isinailalim sa state of calamity dahil sa epekto ng sunud-sunod na bagyo at habagat. Sa ilalim ng batas, awtomatikong umiiral ang price freeze sa mga basic goods sa loob ng 60 araw, maliban na lang kung i-lift o bawiin ito nang mas maaga ng National Price Coordinating Council. 

Bagama’t wala pa umanong natatanggap na report ang DTI na matinding paglabag o suplay disruption, sinabi ni Mallari na binalaan na ng kagawaran ang mga establisimyento na sakaling mapatunayang lumabag ay maaaring pagmultahin ng mula P5,000 hanggang P1 milyon o makulong ng isa hanggang 10 taon. 

Batay sa ulat, sapat pa naman ang suplay ng mga pangunahing bilihin para sa tatlong linggo hanggang sa isang buwan. 

Sa kabila ng pinsala ng mga bagyo, hindi dapat maging dahilan ito para manamantala. 

Pinaaalalahanan ang mga negosyante na huwag manipulahin ang presyo o suplay ng mga bilihin, habang ang mga mamimili naman ay umiwas sa panic buying at hoarding. 

Ang pagkakaisa ng bayan ay hindi lang nasusukat sa ginagawang relief operations kundi sa pagpapanatili ng tama at makataong presyo ng pagkain, bilihin sa mga pamilihan. Kung totoo ang malasakit ng isang negosyante, hindi ito mananamantala sa gitna ng sakuna o kalamidad. 

Sa panahon ng unos, respeto at responsibilidad ang dapat ipinamamahagi — hindi overpriced goods. Para sa maraming kababayang basang-sisiw, lugmok, at nawalan, napakahalaga ng malasakit. 

Marahil, hindi lang gobyerno ang may obligasyong kumilos, pati negosyante at mamamayan ay may papel sa ganitong sitwasyon. Ang pagiging makatao sa gitna ng trahedya ay pagpapakita ng kagandahang-loob — ito ay minimum standard ng pagiging disente at mabuti sa kapwa.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Modular learning, online classes, radio-based instructions, sagot sa nawalang araw ng klase

ni Ryan Sison @Boses | July 26, 2025

Sa tuwing may bagyo, baha, o sakuna, laging ang mga estudyante ang tahimik na naapektuhan. Hindi sila nababasa ng ulan, pero nagiging kalbaryo ang pagkaantala sa pagkatuto. At habang panay ang kanselasyon ng klase, sunud-sunod din ang nalulustay na araw ng kanilang edukasyon — na hindi basta na lang puwedeng palampasin. 

Kaya tamang kumilos si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. para hanapan ng alternatibong paraan ng pagtuturo ang ating mga kabataan. 

Sa naganap na situation briefing ng NDRRMC kamakailan, binigyang-diin ng Pangulo na hindi dapat na puro class suspension lang ang solusyon sa tuwing may unos. Dapat din aniyang may kasunod na sistema para mapunan ang pagkakabawas sa mga oras ng klase. 

Mula sa mga Bagyong Crising, Dante, Emong hanggang sa habagat — ilang araw ding walang pasok ang mga mag-aaral. At sa bawat araw ng pagkansela, may natutuyo o nasasayang na pagkakataon na sana’y napunla sa kanilang kaalaman. 

Totoong mas mahalaga ang kaligtasan, pero hindi ito nangangahulugang ipagpalit ang kalidad ng edukasyon. 

Bilang tugon, tiniyak naman ng Department of Education (DepEd) na maglalatag sila ng mga alternatibong sistema ng pagkatuto — gaya ng modular learning, online classes, radio-based instructions, at iba pang teaching modes. Mabuting hakbang ito, pero hindi sapat na laging reactive ang sistema. Kailangan ng mas matibay, long-term plan para maging resilient ang edukasyon kahit magkaroon ng sakuna. 

Kung susuriin, hindi puwedeng puro cancelled ang status ng edukasyon sa tuwing may ulan, kalamidad at iba pa, habang ang usapin hinggil sa pagkatuto ng mga kabataan ay hindi dapat isinasaisantabi. 

Totoong ang kanilang kaligtasan ay dapat na isaalang-alang, subalit napakahalaga rin ng kanilang kinabukasan. Kung walang continuity sa pag-aaral, ang epekto nito ay mas lalala pa gaya ng resulta ng baha. 

Kung may evacuation plan para sa mga sakuna o kalamidad, dapat meron ding education continuity plan na hindi nauudlot. Huwag sanang nasasakripisyo ang pag-aaral sa tuwing may bagyo. At hindi nakabubuting solusyon ang puro kanselasyon ng klase — mas mainam ang adaptasyon. Edukasyon o kaalaman pa rin ang pinakamabisang sandata sa pagbangon sa gitna o pagkatapos man ng kalamidad. 

Isipin lagi sana natin na pahalagahan ang edukasyon kahit sa ganitong panahon. Hindi lang relief goods, ayuda ang kailangang dumating, kundi pati learning materials para sa mga mag-aaral. Dahil ang tunay na pag-asa ng bayan ay dapat matuto, lumago, at magpatuloy sa kabila ng mga unos.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Mga anak, ‘wag sanang gawing retirement plan ng mga magulang

ni Ryan Sison @Boses | July 25, 2025

Tila hindi makatarungan ang pag-oobliga sa mga anak na suportahan ang kanilang mga magulang sa pamamagitan ng batas. Kung tunay na may malasakit ang gobyerno sa ating matatanda, dapat nitong tiyakin na may disenteng trabaho, sapat na pasahod, at maayos na serbisyong panlipunan para sa lahat, lalo na sa mga anak na maaaring nabibigatan din sa araw-araw na pamumuhay. 

Ang pagsasabatas ng “Parent Welfare Bill” ay tila pagpasa ng responsibilidad sa ordinaryong mamamayan, sa halip na gampanan ng estado ang tungkulin nito sa kapwa kabataan at senior citizens. Ito ang naging sentimyento ng Kabataan Partylist matapos muling isulong ni Senador Panfilo Lacson ang panukalang batas na maaaring mag-utos sa mga anak, sa pamamagitan ng korte, na gastusan ang pangangailangan ng kanilang mga magulang. 

Ayon kay Rep. Atty. Renee Co, hindi dapat gawing retirement plan ang mga anak, at lalong hindi dapat gawing utang na loob ang serbisyo ng pamilya na maaaring abusuhin ng ilang mga magulang o mga institusyon. 

Bagama’t malinaw sa Family Code ang mutual responsibility ng magulang at anak, at may umiiral namang mga benepisyo para sa senior citizens gaya ng discounts at social pension, totoong hindi pa rin ito sapat. 

Sa kasalukuyan, kulang ang budget sa mga programang pang-elderly, at maraming senior citizens ang hindi naaabot ng social safety nets gaya ng Expanded Centenarian Act. 

Sa panig ng Malacañang, giit nilang may existing na mga programa para sa mga matatanda. Pero ayon sa National Commission of Senior Citizens, wala pang pondo para sa ilang benepisyaryo. Ibig sabihin, kulang pa rin ang konkretong pagkalinga at suporta ng gobyerno. 

Sa ganang akin, dapat ang batas ay hindi ginagawang paraan ng pananakot o sapilitang obligasyon. Sa halip, dapat itong magsilbing sandalan ng mga kapos, at gabay tungo sa pagpapabuti at pagkakapantay-pantay. 

Nakakagulat isipin at nakakadismaya na pati ang natural na ugnayan ng pamilya ay pinapasok na rin ng batas. 

Bilang anak, totoong may tungkulin din tayo sa ating mga magulang, pero hindi dapat ito iasa ng estado at ipuwersa ng korte na akuin natin ang lahat ng obligasyon. Ang gobyerno ay naririyan upang maghatid ng tulong at seguridad sa bawat mamamayan, anuman ang edad. 

Hindi solusyon ang pagtulak sa mga anak para akuin ang kakulangan at kabiguan ng ating sistema. Ang tunay na pagmamalasakit ay nag-uugat sa pantay na oportunidad at isang gobyernong inuuna ang magserbisyo. 

Dahil ang totoong malasakit ay hindi ipinipilit, ito’y isinasagawa sa pamamagitan ng tamang polisiya, maayos na implementasyon, at pantay-pantay na serbisyo-publiko.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com