Multa at kulong sa ospital, medical clinic na tumatangging ilabas ang pasyente o labi

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 1, 2025

Dear Chief Acosta,

Nagkaroon ng malubhang karamdaman ang kapatid ko kung kaya’t siya ay aming dinala sa ospital. Hindi namin inasahan na lumagpas na pala sa aming kakayahang mabayaran ang naging gastusin sa ospital. Plinano na namin na siya ay iuwi na lamang sa bahay, ngunit hindi kami pinayagan ng ospital dahil sa hindi pa diumano nababayaran ang kanyang mga bayarin. Sa kasamaang palad ay pumanaw na ang kapatid ko, ngunit ayaw pa rin ibigay sa amin ng ospital ang kanyang labi dahil kulang pa ang aming ibinayad. May karapatan ba ang ospital na ipagkait ang labi ng aking pumanaw na kapatid dahil sa aming natitirang utang doon? -- Venus

---

Dear Venus, 

Isinabatas ang Republic Act (R.A.) No. 9439, o mas kilala bilang “An Act Prohibiting the Detention of Patients in Hospitals and Medical Clinics on Grounds of Nonpayment of Hospital Bills or Medical Expenses” upang tugunan ang mga problemang kinasasangkutan ng ilang mga ospital at medikal na klinika na tumatangging ilabas ang mga pasyente dahil sa kanilang kawalan ng kakayahan na magbayad ng hospital bills. 

Labag sa batas para sa alinmang ospital o medikal na klinika sa bansa na i-detain o kung hindi man ay maging sanhi, direkta man o hindi direkta, ng pagkulong sa mga pasyente, para sa mga dahilan ng hindi pagbabayad sa bahagi o buong mga bayarin sa ospital at mga gastusing medikal. Ang patakarang ito ay nakasaad sa Section 2 ng nabanggit na batas na nagsasaad na:

“SEC. 2. Patients who have fully or partially recovered and who already wish to leave the hospital or medical clinic but are financially incapable to settle, in part or in full, their hospitalization expenses, including professional fees and medicines, shall be allowed to leave the hospital or medical clinic, with a right to demand the issuance of the corresponding medical certificate and other pertinent papers required for the release of the patient from the hospital or medical clinic upon the execution of a promissory note covering the unpaid obligation. The promissory note shall be secured by either a mortgage or by a guarantee of a co-maker, who will be jointly and severally liable with the patient for the unpaid obligation. In the case of a deceased patient, the corresponding death certificate and other documents required for interment and other purposes shall be released to any of his surviving relatives requesting for the same: Provided, however, That patients who stayed in private rooms shall not be covered by this Act.”

Ayon sa nasabing probisyon ng batas, ang mga pasyente na ganap o bahagyang gumaling, at nais nang umalis sa ospital o klinika ngunit walang kakayahang magbayad, ng bahagi o kabuuan ng kanilang mga gastos sa ospital, kabilang ang mga propesyonal na bayad at mga gamot, ay dapat payagang umalis sa ospital o klinika. May karapatan ding hilingin ng mga pasyente ang kanilang kaukulang medikal na sertipiko at iba pang mga papeles na may kinalaman sa pagpapalabas ng pasyente mula sa ospital o klinika. Kailangan lamang ay magbigay ang mga ito ng promissory note na sumasaklaw sa mga hindi pa nababayarang obligasyon. 

 Ang nasabing promissory note ay dapat masiguro sa pamamagitan ng pagsasangla o garantiya ng isang co-maker, na mananagot jointly at severally sa ospital para sa hindi nabayarang obligasyon ng pasyente. 

Sa kaso ng isang namatay na pasyente, ang kaukulang sertipiko ng kamatayan at iba pang mga dokumento na kinakailangan para sa paglibing at iba pang mga layunin ay dapat ibigay sa sinuman sa kanyang mga kamag-anak na humihingi nito. 

Kung kaya’t sa iyong sitwasyon, hindi maaaring tanggihan ng ospital na ilabas ang labi ng iyong pumanaw na kapatid dahil sa kawalan ninyo ng kakayahan na magbayad ng mga gastusin sa ospital kung kayo ay makapagbibigay ng promissory note na may kaukulang pagsasangla o garantiya ng isang co-maker para sa hindi nabayarang obligasyon. Ngunit iyong tandaan na ang mga pasyente na nanatili sa mga pribadong silid ay hindi saklaw ng batas na ito.

Alinsunod dito, ang sinumang opisyal o empleyado ng ospital o klinika na responsable para sa pagpapalabas ng pasyente, na lumalabag sa mga probisyon ng batas na ito, ay maaaring maparusahan ng multang hindi bababa sa Php20,000.00, ngunit hindi hihigit sa Php50,000.00, o pagkakakulong ng hindi bababa sa isang buwan, ngunit hindi hihigit sa anim na buwan, o parehong multa at pagkakulong, sa pagpapasya ng hukuman. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Karapatan at obligasyon ng magkasosyo sa negosyo

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | August 31, 2025

Noong panahon ng pandemya, marami sa ating mga kababayan ang nawalan ng hanapbuhay dahil sa matagal na pagsasara ng mga establisimyento. Dahil dito, marami ang natutong magtatag ng mga pagkakakitaang makatutulong sa kanila upang maitawid ang kanilang pangangailangan. Hanggang sa ngayon, ang mga nasimulang pagkakakitaan ay patuloy pa ring napakikinabangan kahit na ang pandemya ay natapos na. Nananatiling masikap at masipag ang ating mga kababayan. Sa ganitong uri ng kaugalian kilala ang Pilipino — madiskarte sa buhay. 

Kung hindi naman kayang magtayo ng sariling pagkakakitaan, ang ilan ay nakikisalo sa mga may kakayahang magbigay ng puhunan para sa isang uri ng negosyo na kanilang pagsososyohan at pagsisikapang palaguin. 

Nakapaloob sa probisyon ng Republic Act (R.A.) No. 386 (New Civil Code of the Philippines) ang kahulugan ng partnership bilang:

“Art. 1767. By the contract of partnership two or more persons bind themselves to contribute money, property, or industry to a common fund, with the intention of dividing the profits among themselves.”

Sa ating wika, nabubuo ang partnership sa pamamagitan ng kontrata ng pakikipagsosyo, kung saan dalawa o higit pang mga tao ay nagbubuklod upang mag-ambag ng pera, ari-arian, o industriya sa isang karaniwang pondo at may layunin na hatiin ang mga kita sa kanilang mga sarili. 

Upang bigyan ng proteksyon ang bawat mamumuhunan, pera man ito o industriya, nakapaloob sa batas ang mga karapatan at obligasyon ng bawat isa. Partikular na nakapaloob ang mga sumusunod sa Artikulo 1767 hanggang 1867 ng New Civil Code of the Philippines:

1. Karapatang makibahagi sa mga kinita ng negosyo na kanyang pinaglagakan ng kanyang pera, ari-arian, o industriya, ayon sa proporsyon ng kanyang ipinuhunan;

2. Karapatang magkaroon ng personalidad na hiwalay at naiiba sa partnership. Dahil dito, ang isang partner ay hindi maaaring managot sa mga pananagutan ng partnership. Gayon din, ang partnership ay hindi maaaring panagutin sa mga personal na pananagutan ng mga partners;

3. Karapatang lumahok sa pangangasiwa ng negosyo;

4. Ang bawat partner ay may karapatang magkaroon ng kapantay na karapatan katulad ng sa kanyang mga kasosyo sa mga espisipikong gamit at pag-aari ng partnership na eksklusibong ginagamit para sa partnership. Subalit ang isang partner ay hindi maaaring ariin ang alinman sa mga pagmamay-ari ng partnership nang walang pagsang-ayon ang mga iba pang kasosyo sa nasabing partnership;  

5. Karapatang obligahin ang kasosyo na ibigay ang kanyang ipinangakong kontribusyon sa partnership;

6. Kapag ang puhunan ng partnership ay P3,000.00 o higit pa, karapatang hilingin na ang kontrata ng partnership ay manotaryohan at maitala sa Securities and Exchange Commission (SEC);

7. Kapag may mga ari-ariang ipinuhunan, karapatang hilingin ang imbentaryo ng mga ito at ilakip ang nasabing imbentaryo sa kontrata ng partnership;

8. Karapatang makuha ang tayang halaga ng mga bagay na iaambag sa negosyo;

9. Karapatang itago ang libro ng partnership ayon sa napagkasunduan ng bawat kasosyo sa lugar kung saan ang transaksyon sa negosyo ay ginagawa;

10. Karapatang inspeksyunin at kopyahin ang libro ng partnership sa resonableng oras;

11. Kapag ang isang kasosyo ay kumita mula sa mga transaksyon patungkol sa partnership nang walang pahintulot ang iba pang mga kasosyo, ang ibang kasosyo ay may karapatang hingin sa nasabing kasosyo na magbigay-sulit para sa mga benepisyong kanyang nakuha;

12. Karapatang alamin ang lahat ng mga impormasyon tungkol sa mga bagay na makaaapekto sa partnership;

13. Karapatang humingi ng interes at bayad-pinsala mula sa kasosyo na nangakong mamumuhunan ng salapi, ari-arian, o industriya kapag hindi niya natupad ang nasabing pangako. Ang interes at bayad-pinsala ay bibilangin mula sa oras na dapat ginawa ang nasabing obligasyon;  

14. Karapatang humingi ng interes at bayad-pinsala mula sa kasosyo na gumamit ng pera ng partnership. Ang interes at bayad-pinsala ay bibilangin mula sa araw na kinuha ng nasabing kasosyo ang pera ng partnership para sa kanyang kapakinabangan;

15. Lahat ng mga namuhunan ay may karapatang hingin ang pormal na pagsusulit ng mga kapakanan at suliranin ng kanilang partnership kapag hinihingi ng pagkakataon;

16. Karapatang buwagin ang partnership.

Bawal pamanahan ang nagkasala ng adultery o concubinage

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | August 30, 2025

Dear Chief Acosta, 

Ang tatay ko ay nagkaroon ng ibang kinakasama. Kaya naman nagdesisyon ang nanay namin na iwanan na siya. Dahil dito, ang kasama na ng tatay ko at ang nag-alaga na sa kanya ay ang bago niyang kinakasama. Nang mamatay ang tatay ko, nalaman namin na pinamanahan niya pala ang bago niyang kinasama dahil siya diumano ang nag-alaga sa kanya nang siya ay iwan namin. Nais ko lang malaman kung maaari bang magmana ang bagong kinasama ng tatay ko habang siya ay legal na kasal sa nanay ko? – Felicita

---

Dear Felicita,

Ang kasagutan sa iyong tanong ay nakasaad sa Article 1028 ng New Civil Code of the Philippines: 

“Article 1028. The prohibitions mentioned in article 739, concerning donations inter vivos shall apply to testamentary provisions.”

Para lalo nating maintindihan ito ay alamin natin ang nakasulat sa Article 739 ng New Civil Code of the Philippines: 

“Article 739. The following donations shall be void:

(1) Those made between persons who were guilty of adultery or concubinage at the time of the donation;

(2) Those made between persons found guilty of the same criminal offense, in consideration thereof;

(3)Those made to a public officer or his wife, descendants and ascendants, by reason of his office.

In the case referred to in No. 1, the action for declaration of nullity may be brought by the spouse of the donor or donee; and the guilt of the donor and donee may be proved by preponderance of evidence in the same action.” 

Malinaw ang nakasulat sa Article 1028 na ang mga ipinagbabawal na bigyan ng donasyon ayon sa Article 739, ay hindi rin maaaring magmana sa pamamagitan ng huling habilin o “last will and testament.” Isa sa mga nakasaad sa mga nasabing artikulo ay bawal magbigay ng donasyon at bawal pamanahan ang mga taong nagkasala ng tinatawag na adultery o concubinage. Ayon naman sa Revised Penal Code ng Pilipinas, ang isang lalaki na nakipamahay sa ibang babae maliban sa kanyang legal na asawa ay maaaring makasuhan ng concubinage. (Art. 334, Revised Penal Code) 

Ang isang maaaring maging tanong ngayon ay kung kailangan ba na kinasuhan muna ng kasong kriminal na “concubinage” ang lalaki bago siya mapagbawalan na magbigay ng donasyon o magpamana sa kanyang ibang kinakasama? Ang sagot ay hindi. Kailangan lang mapatunayan ito sa pamamagitan ng tinatawag na “preponderance of evidence” sa paglilitis na may kaugnayan sa pagsusuri ng huling habilin ng namatay. 

Dahil dito, sa sitwasyon ng iyong tatay na siya ay nakisama sa ibang babae maliban sa kanyang legal na asawa, ang kanyang pamana sa taong kanyang kinasama ay maaaring hindi maging legal o ito ay walang bisa alinsunod sa batas. Ito ay ipinagbabawal na pamana sa pagitan ng dalawang tao na nagkasala ng “concubinage”. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtitiwala.