Makakahanap ng mayroon sa wala

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Jan. 15, 2025

Bukas, Huwebes, ay may kakaibang pagdiriwang sa Amerika, ang binansagang National Nothing Day. Ito ay isang “wala lang” na araw na iminungkahi ng kolumnistang si Harold Pullman Coffin noong 1972 at naitatag noong ika-16 ng Enero 1973. Ang kakatwang araw ay reaksyon niya sa noon pa ma’y dumaraming mga selebrasyon o komemorasyong walang masinsinang kabuluhan.

Hindi ito pista opisyal kundi karaniwang araw pero may kalakip na mensahe: na kahit sa kapistahan lamang na ito ay walang kailangang gunitain o ipagbunyi at lalong walang magarbong seremonya.

Lingid man ito sa kaalaman ng nakararami sa atin, may dala na ring pagkakataong mapagmuni-munihan kahit saglit ang masikot na konsepto at kahulugan ng wala. 

Sa tulin ng modernong pamumuhay at dami ng mapagkakaabalahan sa loob at labas ng Internet, posible pa ba na walang magawa ang sinuman sa atin? Hindi tayo mapapalagay kung walang ginagawa at imbes ay mababagot o mababalisa kung lubusang nakatunganga at wala man lang kinakausap, binabasa o pinanonood. Ngunit kahit paminsan-minsan at kahit sa ilang sandali lamang, may kainaman din ang walang inaasikaso o inaalala. 

Kahit patingi-tinging minuto lang, gumawa ng wala, umupo nang hindi hawak o kinakalikot ang anumang gadget, at hayaan lamang pakinggan ang sariling isipan.

Malay natin, naghihintay lang pala ito ng pagkakataong “makapagsalita” pero hindi ito nakakasingit sa dami ng gawain, asikasuhin at libangang ating piniling makapuno ng ating mga araw.Tumingin sa kalangitan, kalawakan, karagatan o lansangan nang walang minamataan at imbes ay hayaan lamang ang mga magdaraan at walang susundan ng paningin. Makakapagpaaraw ka pa, na baka matagal nang hinihiling ng iyong pangangatawang pagpupuyat ang nakasanayan.

Tumingin sa blangkong papel o pahina sa kompyuter at hayaang may maisulat ang iyong mga mata’t isip habang nakatitig sa bakanteng espasyo.

Hindi man sa mismong araw na ito, maaari ring bumiyahe nang walang planadong destinasyon, lalo na sa lugar na ligtas ngunit hindi mo pa napuntahan kahit kailan, kung saan maaaring makadiskubre ng mga bagay na bago sa iyong buhay at makatutulong pa sa lalong pagkilala at pagtuklas ng iyong sarili.

Kung nungkang ika’y kumain sa restoran nang walang kasama, subukang gawin ito. Pati sa panonood ng sine, pamamasyal o pag-jogging sa liwasang-bayan, subukang mapag-isa. 

Kung isasantabi natin ang salimuot na bumabagabag sa ating diwa’t damdamin at hayaang wala munang makagambala sa atin, marahil ay makadadaloy ang banayad na pagtakbo ng ating utak at tayo’y mapagkalooban ng mga ideya na makapagpapasulong sa atin mula sa anumang kakulangan o kawalan sa kasalukuyan.

Sa isang banda, baka ating maalala ang mga wala na sa ating buhay na mga kamag-anak, kaibigan, katrabaho, pinagsilbihan o inirog. Sa kabilang banda, nariyan ang mga kapiling pa natin sa mundong ito, at mainam na makumusta ang mga katrabaho, katsokaran o kadugo na matagal nang hindi nakapanayam at mapasahan ng kahit maiksing mensahe, na walang pansariling pakay kundi ang bumati ng magandang araw.

Marahil ay mapapaisip rin tayo ukol sa kung ano nga ba ang wala sa ating sarili o sa bansa, na sana ay makapagpaangat patungo sa puntong mapapaisip, magagalak at magpapasalamat sa kung ano ang mayroon tayo at, sa pagsusumikap at pagtitiyaga, ang posible pa nating makamit. Nagsisimula man tayo sa wala, ang mahalaga’y magagawan ng paraan na hindi iyon ang ating pangmatagalang kalagayan.

Maaari rin nating mabigyang pansin ang mga walang-wala sa ating lipunan at imbes na maging walang pakialam ay mapagnilay-nilayan kung paano sila matutulungang makabangon at makaahon. Ito ay sa anumang ating munting kakayanan, kahit sa simpleng pamamaraan.

Walang magagawa sa nakaraan kung kaya’t tumutok sa kasalukuyan at magsimulang kumilos at umusad upang magkagana at magkaroon ng pag-asa — upang ang ating buhay ay mapuno ng saya at saysay, at hindi ng kawalan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Mga walang kahihiyan sa gobyerno, lipulin

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Jan. 10, 2025

Pumasok ang Bagong Taon na marami nating mga kababayang na ating nakahalubilo at nakasalamuha ang sukdulan pa rin ang galit sa nakaraang kahindik-hindik na manipulasyon ng mga mambabatas sa bicameral conference committee sa pambansang budget. 

Aba’y tila wala nang kahihiyan ang mga nagsipagmanipula ng budget sa Kamara at Senado, at hindi man lang nangilag sa sasabihin ng ilan sa kanilang kapwa mambabatas na pumalag din sa nasabing maniobra na tinawag naman ng marami bilang “pinakamasama at pinakamalalang budget na naipasa sa kasaysayan ng Pilipinas.”

Kulang pa ang inabot na kabi-kabilang tirada sa social media ng mga walang patumangga’t walang patawad na nagmanipula sa budget. Aba’y hibla ng buhay, kalusugan at pangarap ng mga naghihikahos na taumbayan ang tila tinraydor ng mga mambabatas na ito, ang pinigtal nang walang kaabog-abog at walang kakonse-konsensya. 

Tsk, tsk, tsk! Mahabag ang kalangitan sa bayan nating mahal at ilayo tayo sa mga ganitong uri ng mga lider na tila walang budhing nagpapalaganap ng ‘kahayupan at kasakiman’. 

***

Dumako naman tayo sa usaping nakakaganyak. Isang programa ang ating sinasaluduhan na kamakailang inilunsad sa government station na Radyo Pilipinas 738 kHz, ang “Juan Trabaho” na nag-aanunsyo ng job vacancies sa gobyerno, pribadong sektor at civil society organizations. Aba’y likas na matulungin at mahusay ang host nito, ang pinagpipitagan at beteranong si Ms. Jaemie Quinto. 

Para sa ating mga mambabasang naghahanap ng trabaho, maaaring makatulong ang programang ito sa inyong pangarap na makapagtrabaho. Para naman sa mga may trabaho na, marami rin kayong matututunan at mapupulot mula sa mga tinatalakay dito. Tulad ng ating napakinggan nitong nakaraang Miyerkules, tungkol sa service charge at tip sa mga waiter o serbidora sa mga restaurant. 

Paliwanag ng program guest na si Atty. Carl Vincent Quitoriano na isang propesor sa University of the East, ang service charge ay 100 porsyento na dapat hatiin sa lahat ng covered na empleyado ng establisimyento base sa Republic Act 11360 at implementing rules and regulations nito. Gayundin, dapat itong ibigay kada dalawang linggo o 15 araw. Samakatwid, hindi dapat patagalin ang pagbibigay nito sa mga empleyadong sakop. 

Bukod pa sa service charge ay ang tip, na boluntaryo o kusa namang ipinagkakaloob ng isang natuwang pinagsilbihang customer sa naglingkod sa kanyang empleyado ng establisimyento. 

Nawa’y ipagpatuloy n’yo ang pagiging asintado sa pagtulong sa ating mga kababayang trabahante at naghahanap ng trabaho, Ms. Jaemie Quinto at Radyo Pilipinas Station Manager Alan Allanigue. Mabuhay!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pelikulang Pinoy, nagpapaalala ng mga kuwentong sumasalamin sa atin

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Jan. 8, 2025

Katatapos nitong Martes ng pinakabagong edisyon ng taunang Metro Manila Film Festival o MMFF, bagama’t magpapatuloy sa linggong ito ang pagpapalabas sa mga sinehan ng mga pinakatanyag sa mga kalahok dito. 

Matapos ang ilang taon na palagi na lang kinarindihan ng pihikang mga manonood ang mga palabas ng kada MMFF, tila nanumbalik ang filmfest na ito kahit papaano sa kataliman ng kasaping mga pelikula noong panahon ng Martial Law, kung saan ang mga kalahok ay may kabuluhan at nakapupukaw ng isipan ng mga tumatangkilik sa mga obrang pang-pinilakang tabing. 

Kahit nga naman hindi ubod ng lalim ng tema ng mga kalahok sa kasalukuyang MMFF, mapapansing hindi rin nuknukan ng babaw ang mga palabas dito, kahit ang ilan sa mga kasaling artista ay kilala sa pagpapatawa o pagpapaiyak sa pamamagitan ng pag-arte at linyang gasgas o may kabaduyan. Bagkus ay mas may katinuan sa kanilang bagong pinagbibidahan at tila nakinig sila, sa wakas, sa mga kritikong umasang hindi susuklian ang mga mahilig magsine ng mga paandar na nakapapailing imbes na nakahuhumaling.

Kung kaya’t nakakatuwang makita na marami ang nagtiyagang pumila sa mga takilya nitong nakaraaang panahon ng paglinya ng mga inaanak para makatanggap ng aginaldo mula sa kanilang mga ninang at ninong.Anuman ang kategorya ng sampung MMFF 2024 na mga pelikula at ang iba’t ibang kuwentong nakapaloob sa mga ito, magigisnan na nagkakapareho sila sa paglalarawan ng karaniwang tema ng pagtutunggali ng kabutihan at kasamaan.

Pero imbes na karaniwang salpukan ng mala-bayaning bida at mala-demonyong kontrabida, naipamalas na ang pagiging mabuti at pagiging masama ay tila magkahalo’t patuloy na nagbabanggaang mga puwersa sa anumang aspeto ng buhay — sa kalooban man ng bawat tao, sa kapaligiran o sa lipunan.

Iminumungkahi ng kung hindi man lahat ay karamihan sa MMFF 2024 entries na, halimbawa, hindi lahat ng mga bilanggo ay lubos na makasalanan at hindi lahat ng marikit ang kaanyuhan ay dalisay ang asal. Kumbaga, ang pangunahing mga pelikula nitong nakaraang filmfest ay mga malikhaing pagpapatunay ng walang hanggang kasabihan na huwag husgahan ang sinuman base sa kanilang panlabas na anyo — gaya ng mga manonood na disente ngunit nakaiirita dahil maya’t maya tumitingin sa kanilang telepono sa kahabaan ng palabas. 

Ang isang kagandahan sa pistang ito ng pelikulang Pilipino ay ang masisiyasat na paalala na ang mga kuwento, hango man sa katotohanan o sadyang kathang-isip lamang, ay sumasalamin sa atin. At gaya ng anumang salamin, makatutulong ito na makita natin ang ating mga sarili at maunawaan kung ano ang nakikita sa atin, at ano ang ating naipapakita, sa madla.

Tuloy, ano man ang ating magiging reaksyon sa ating masasaksihan sa mga sine ay repleksyon ng ating pag-unawa sa sarili o sa isa’t isa. Kaya naman natatawa tayo sa katangahan o kabulastugan, titili tayo sa mga kahindik-hindik na katatakutan, makukunsumi sa nakagagalit na nilalang o kilos, mapapangiti at baka mapaluha sa pampaantig ng damdamin.

Ang posibleng resulta nito, na ebidensiya ng patuloy na kapangyarihan ng pelikula, ay mapapaisip tayo kung paano pa magiging mabuti at umunlad at, sa mas magandang banda, lalo pang makatulong sa iba.

Ngunit bukod diyan at sa anumang kapupulutang aral o kuro-kuro sa mga nagisnan ng libu-libo sa atin nitong Kapaskuhan, naipaunawa sa atin ng laman ng matagumpay muling MMFF na hindi lang marami ang posibleng mga kuwento na maikakatha ng mga manunulat at bubuhayin ng mga direktor at iba pang mga manggagawa sa industriyang pelikula.

Higit pa rito, naipabatid nang banayad sa mga tagamasid na ang bawat tao ay hindi lang istorya; ang bawat tao mismo ay isang kuwento. 

Sinuman tayo, ano man ang ating kalagayan at kahit kaunti lang ang nakakakilala sa atin, ay may kani-kanyang salaysay, may talambuhay na, bagaman may kahalintulad sa ilang mga anggulo, katangian o karanasan, walang siyento-por-siyentong kaparis sa kasaysayan ng sangkatauhan. Kung tatanawin natin ang isa’t isa hindi lamang bilang tao kundi bilang masigla’t maalab na kuwentong may halaga, maliit man o malaki, sa pag-ikot ng mundo, marahil ay mas gaganda ang magiging pagtanaw at pakikitungo natin sa bawat isa.

Kung tatratuhin natin ang kahit hindi kadugo o kakilala bilang mahahalagang bahagi ng buhay at ng bansa, marahil ay maiwawaksi natin ang panlilinlang, pang-aabuso o pananamantala sa kapwa at tuluyang matatamo ang maaliwalas at malawakang katiwasayan at kapayapaan hindi lamang para sa iilan kundi para sa lahat.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.