Lahat ng nilikha, ituring nating kapatid

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | October 8, 2025

Ipinanganak sa bayan ng Assisi sa Italya si Francesco Bernardone sa pagitan ng 1181 at 1182. Anak siya ni Pietro at Pica mga miyembro ng “Maiores” (nakakaangat ng Assisi). Hanapbuhay ni Pietro ang bumili at magbenta ng mamahaling tela mula sa Francia.

Isinilang si Francesco nang nasa Francia ang kanyang ama. Pinabinyagan na itong Giovanni ng kanyang ina ngunit pinalitan ito ng Francesco ni Pietro. Pinili ni Pietro ang Francesco marahil dahil sa kanyang malapit na kaugnayan sa Francia o dahil kay Pica na nagmula sa Francia. 

Itinatag ni Francesco ang Ordo Fratrum Minorum (o Order of Minor Brothers) na kalaunan nakilalang mga Franciscano. Maikli ngunit makulay at banal ang naging buhay ni Francesco na namatay noong Oktubre 3, 1226. Mabilis na itinanghal na santo ng Simbahang Katolika si Francesco noong Hulyo 16, 1228. Noong 1979 hinirang na Patron ng Ekolohiya si San Francisco ni Papa Juan Pablo II.

Mula noon hanggang ngayon, walang kupas ang inspirasyon ni San Francisco na itinurong ituring ang lahat ng kalikasan bilang kapatid. Kaya’t kilalang-kilala ang tulang “Laudes Creaturarum” o ang Awit sa mga Nilikha na pinaniniwalaang isinulat ng Santo.

Tinawag ng santong kapatid ang lahat mula sa kapatid na araw hanggang sa kapatid na asong gubat. Dahil dito, sa mahigit na 800 taong nagdaan, buong galang at pagmamahal na itinuturing na kapatid ang lahat ng nilikha ng Diyos ng mga “anak” ni Amang Francisco.

Nakalulungkot lang kung paanong baliktad o taliwas ang pananaw ng malaking bahagi ng mundo at sangkatauhan sa kalikasan. Bagay na mainam gamitin at pagkakitaan ang turing ng mundo sa bawat aspeto at sangkap ng kalikasan. Lahat ng ginagamit at ikinabubuhay ng tao ay galing sa kalikasan na walang habas na inuubos para rito.

Pagkain, damit, gamot, sasakyan, bahay, papel, gasolina, cell phone, telebisyon, maging teknolohiya, galing sa kalikasan ang lahat-lahat ng pang-araw-araw na kailangan ng tao upang mabuhay ng maayos, matiwasay at makabuluhan. Ito rin ang dahilan ng tumitinding kiskisan at bangayan ng mga malalaking bansa. Mula krudo hanggang tubig, naroroon na ang dambuhalang bansa na nag-aagawan sa unti-unting nauubos na likas yaman ng mundo

Ang tumitinding krisis ng global warming ang malawakang pag-init ng mundo ay bunga ng walang habas na pagpuputol ng puno, pagwasak ng kagubatan, pagbubungkal at pag-aangkat ng mga batayang mineral para sa mga industriya. Ang lakas at kapangyarihan ng anumang bansa ay nasusukat ng kakayahan nitong gamitin ang sariling likas yaman at gayundin ng ibang bansa para sa kanyang pambansang seguridad at kaunlaran. Hindi ba ito ang dahilan ng patuloy na pagsakop ng China sa ating mga karagatan? Hindi ba ito rin ang dahilan ng mga giyera sa Ukraine at Palestine, at ang mga giyera sa iba’t ibang bahagi ng mundo?

Ito ang mahigpit na kaugnayan ng ekolohiya at kapayapaan na kitang-kita at damang-dama ng lahat sa kasalukuyang buhay ng lahat ngayon. Marahil, ito ang dapat nating tingnan nang maigi at buong kababaang-loob matapos ang matinding lindol sa Cebu. 

Noong Oktubre 15, 2013 naranasan din sa Bohol ang matinding lindol na sumira sa maraming simbahan at mga gusali. Bumabalik ang alaala ng matitinding lindol tulad ng naturang Ruby Towers earthquake noong Agosto 2, 1968, at ang lindol ng Hyatt Terraces sa Baguio noong Hulyo 16, 1991.  Ganoon din ang alaala ng matitinding bagyo tulad ng Ondoy, Setyembre 26, 2009 at Yolanda, Nobyembre 9, 2013.

Hindi pa tapos ang panahon ng matitinding bagyo sa bansa. Taun-taon inaasahan ang hindi bababa sa 20 malalakas na bagyo na mananalasa’t maninira sa iba’t ibang bahagi ng ‘Pinas. ‘Ika nga, medyo sanay na tayo sa matitinding bagyo ngunit, talaga bang nasasanay tayong mamatayan, mawalan ng tahanan at kabuhayan? Ang kinatatakutan ng lahat dito sa Luzon, lalo na sa Metro Manila ang “The Big One” dahil sa mahabang “Marikina fault line” (West Valley Fault: 110K at ang East Valley Fault: 10K). Matagal nang paulit-ulit pinag-uusapan at pinaghahandaan ito ngunit walang katiyakan kung kelan maaaring maganap.

Noong Oktubre 4, 2025, Sabado, araw ng kapistahan ni San Francisco ay isang taon na mula nang inilabas ng Vatican ang pagkakapili kay Padre Elias Ayuban CMF bilang kasunod na Obispo ng Cubao. Sa araw ding iyon, itinatag sa Diyosesis ng Cubao ang Justice Peace, Integrity of Creation and Urban Poor Ministry. Ang mahalagang simula ng misyon ng Diocese of Cubao JPIC-UP ay magaganap sa ilalim ng liwanag at inspirasyon ni San Francisco, patron ng kapayapaan at kalikasan. Nawa’y tulad niya, matutunan nating ituring na kapatid hindi lang ang bawat tao kundi ang bawat sangkap at bahagi ng kalikasan na tinatawag din nating Ina. 

Ano pang hihigit sa anumang bagay o nilalang sa mundo na tinatawag nating ina at kapatid? Kaya pala ganoon na lang awitan at tawaging kapatid ng santo ang araw, buwan, bituin, bundok, gubat, dagat, ibon, hayop, isda, at lahat ng nilalang. Hindi bagay, gamit, kasangkapan, instrumento ang bawat nilikha ng Diyos, kapatid na umaaninag sa mapagmahal at bumubuhay na mukha ng Diyos.

Pangungurakot, sakunang masahol pa sa lindol

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | October 6, 2025

Nasa first year high school tayo nang nagising na pawang batang inuugoy sa duyan noong Agosto 2, 1968. Masamang panaginip ba ito, tanong ko sa aking sarili. 

Ngunit, nagpatuloy ang pag-uga ng aming bahay sabay paglangitngit ng mga kahoy ng sahig at pagkikiskisan ng mga bakal at yero ng bubong. Dumating ang aking ina na kinalma kaming apat na magkakapatid. Madilim pa noon dahil bandang alas-4 lang ng madaling-araw. 

Nang magbubukang liwayway na, iisa lang ang balita. Sa tindi ng lindol na 7.3 intensity, gumuho ang Ruby Towers sa bandang kalye ng Doroteo at Teodora Alonzo sa Maynila, at nasa 250 ang naitalang patay.

Ganito pala ang lindol, delikado, nakakatakot, nakakamatay. 

Pagkaraan ng mahigit 20 taon, naalala pa natin ang pagpunta sa Baguio City para dumalo sa isang pulong. Sa isang hotel ako tumuloy, at FRB Hotel yata ang pangalan. 

Hindi nagtagal, ilang linggo lang ang lumipas nang dinalaw ng matinding lindol ang Baguio at kasama ng malalaking hotel tulad ng Hyatt Terraces Hotel, Hilltop Hotel, Nevada Hotel, Park Hotel at the Pines Hotel napasama ang FRB Hotel sa mga gumuho o nagtamo ng matinding sira. Naganap noong Hulyo 16, 1990 ang malakas na lindol na nasa 7.8 intensity. 

Marami tayong kakilala at kaibigan na naroon nang naganap ang lindol. Kabababa lang ng Maynila ng isang kaibigang nagtatrabaho sa Hyatt Terraces nang lumindol. Nasa Nevada Hotel naman si Gng. Sonia Roco, asawa ni dating Senador Raul Roco. Hindi siya nasaktan ngunit inabutan ito ng lindol sa loob ng elevator at nanatili doon ng 36 oras bago natagpuan ng mga rescuer.

Hindi tayo napag-iiwanan ng balita, nang sumunod na taon ay sumabog ang Mt. Pinatubo, Hunyo 15, 1991, at tinamaan ng matinding baha ang Ormoc City noong Nobyembre 5, 1991. 

Kakaibang dekada ang 90 sa mga dagok ng kalikasan. Mabuti na lang at mapayapa muli ang bayan sa ilalim ng pamumuno ng noo’y Pangulong Cory Aquino. Ngunit, sa kabila ng mapayapang EDSA Revolution noong 1986, sunud-sunod ang mga kudetang inabot ng kanyang pamahalaan: Nobyembre 1986, ‘God Save the Queen Plot’; ang naudlot na kudeta noong Hulyo 1987; ang kudeta noong Agosto 1987 na sinasabing may 53 patay; at ang naging mapanganib na kudeta noong Disyembre 1989. 

Dahil sa mga artipisyal na ‘lindol’ ng sunud-sunod na kudeta, binuo ni Cory ang Davide Commission para imbestigahan ang mga kudetang ito.

Natapos ang termino ni Cory Aquino ngunit hindi nawala ang mga lindol ng pulitika tulad ng “Pirma” ni dating Pres. Fidel V. Ramos na tinutulan ni Jaime Cardinal Sin sa isang malaking rally sa Luneta. Nagkaroon din ng malawakang krisis sa kuryente at ang mga kahina-hinalang “Land Conversion Projects” na pinirmahan ni FVR mula sa Centennial Project sa Clark; sa PEA Amari (158 ektaryang reclamation sa Manila Bay) para itayo ang Freedom Islands, at ang pagbenta umano sa malaking bahagi ng Fort Bonifacio na ngayon ang kilalang BGC o The Fort sa Taguig.

Matindi ang mga ‘lindol’ ng sumunod na dekada ng bagong milenyo: 2001, ang EDSA Dos; 2003-2010 ang maliligalig na siyam na taon sa ilalim ni dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo. 

Ang anim na taon ng mahinahon at tahimik na pamahalaan ni dating Benigno “Noynoy” Aquino (PNoy), at ang ‘kaguluhan’ ng administrasyon ni dating Pangulong Rodrigo Duterte, at ang kasalukuyang gobyerno. 

Bukod pa sa lindol, matindi rin ang bagyo sa mga taong nagdaan. Dumating ang Yolanda, noong Nobyembre 2013. Nauna ng isang buwan ang lindol sa Bohol noong Oktubre 2013. Bago ito, ang Bagyong Ondoy noong Setyembre 2009.

At nitong Setyembre 30, niyanig ang Cebu ng 6.9 intensity na lindol. Tinawagan natin agad ang ilang kaibigan sa Cebu. 

Pista ng mga Anghel nang isulat natin ang artikulong ito. Naitanong natin sa mga nagsisimba kung naniniwala at nagdarasal pa sila sa kanilang ‘anghel de la guardia’. Marami namang tumango at tinanong din natin kung sa tingin nila nagdasal kaya sa kanilang mga ‘anghel de la guardia’ ang mga nasawi noong nakaraang lindol sa Cebu?

Walang nakaaalam. Kaya’t ating naidagdag na marahil panahon nang bumalik sa ating mga ‘anghel de la guardia’ at humingi ng gabay, proteksyon at panalangin sa kanila. 

Magulo ang paligid mula sa iskandalo ng maruruming opisyal na walang kahihiyang nagbubulsa ng kaban ng bayan. Magulo din ang paligid dahil sa sari-saring sakunang natural tulad ng bagyo at lindol.

May nagtanong sa atin minsan kung bakit ang malimit na biktima ng mga sakuna ay maliliit at mahihirap? Bakit madalas nakaliligtas ang mga mayayaman, at ibang mga korup? Malinaw ang sagot natin dahil nasa magaganda at ligtas na lugar ang kanilang mga bahay. Gayunman, hindi bagyo o lindol ang maaari nilang ikamatay, at sila lang ang nakakaalam nito.

Noong isang araw nag-alok ng sagot si Kara David. Sa pagdiriwang ng kanyang ika-52 kaarawan, ang kanyang wish ay “Sana’y mamatay ang lahat ng mga kurakot sa Pilipinas!” Ito ang masasabing tunay na sakuna na masahol pa sa lindol!

Gising na ang marami, may pag-asa na

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | September 30, 2025

Hinintay ng marami si “Opong’, ang bagyong galing sa katimugan ng Bicol Region. Bago dumating ang bagyo ay tinawagan natin ang binuo naming Parish Quick Response Team o PQRT 1 (bubuuin pa naming ang PQRT 2). 

Ang karaniwang tanong ng maski na sino at kahit saan, “Babaha kaya?” 

Nakita nating muli ang epekto ng mga pekeng flood control projects. Merong mga flood control project na mahina at halos wala talaga. May nai-report na “accomplished” o tapos nang flood control project ngunit wala maski na anong tanda na merong sinimulan at nagpapatuloy na ginagawa. Kapag ganito, matakot na ang mga residente ng lugar dahil kapag dumating ang baha, totoong manganganib ang buhay ng mga naroroon.

Dahil meron nang balita tungkol sa bagyo, mababaw ang tulog natin. Gising na tayo bandang alas-3:00 ng madaling-araw. Anumang higa walang tulog na dumarating, kaya’t umupo na lang tayo at nagsimulang magsulat. Tuloy, isang tula ang ating nalikha:

LAHING DAKILA

Kaluluwang lahing dakila

Kayumangging marungis

Nagpupunyagi, nagwawagi

Tubig-baha sako’t abo 

Kayumanggi, lahing ‘di paaapi

Lilinis, dumi ng marami.

Lingkod-bayan, eletistang poo’y salapi. 

Pulitika, gobyerno ‘di mawari

Pondong laan, dinastiya’t kontratista kinawatan

Kapal mukha, luho’t layaw.

Ayuno’t dasal, ating lakas.

‘Sang kahig ‘sang tuka, lalabas.

 Mamamayang aba, Diyos ang bahala.

Nag-aalala ang marami sa pagdating ng bagyo. Naghihintay at handang magsama-sama at magtulungan ngunit awa ng Diyos tuluyan nang humupa hanggang mawala ang bagyo. 

Ganap na alas-5 ng hapon, natuloy ang misang bayan na planong ipagdiwang ng Conference of Major Religious Superiors of the Philippines sa kumbento ng Good Shepherd Sisters sa Aurora Boulevard. 

Hindi lang karaniwang pari ang nagdiwang kundi ang dating chair ng CMRSP na ngayo’y obispo na ng Cubao, si Obispo Elias Ayuban. Nang marinig nito ang planong mag-alay ng misa ang CMRSP, siya na mismo ang nagprisintang magmisa. Laking tuwa ng board ng CMRSP, gayundin naming mga pari ng Diyosesis ng Cubao kaya’t dalawa sa amin ang dumalo bagama’t hindi kami relihiyoso. Dumalo si Padre Guido, kura ng St. Joseph Shrine. Dumalo rin tayo bilang Priest Minister ng Justice Peace and Integrity of Creation-Urban Poor.

Punung-puno ang kapilya, maraming mga “scholastics,” seminarista at mga madre, sampu ng mga paring galing sa iba’t ibang kongregasyon ang dumalo. 

Nagnilay si Bishop Ely sa mga nangyayari sa kasalukuyan. Binanggit din niya ang kanyang karanasan noong nakaraang linggo sa People Power Monument. Binalikan niya ang kanyang pakikilahok sa EDSA I, 39 na taon nang lumipas. 

Matagal-tagal ding ‘nakatulog’ ang marami ngunit ayon kay Obispo Ely, “Ngayong gising na ang marami, mahirap nang muling matulog at manahimik ang mga ito.” 

Salamat sa isang banda sa iskandalo ng perang winaldas at pinaghati-hatian ng mga kontratista, kawani ng DPWH at mga pulitiko. Nagalit, namuhi, nandiri at nagising ang marami. Naging malinaw ang matinding korupsiyon na pinalalampas dahil sa halagang binubulsa. Kung libo, daang libo, milyon at ilang milyon lang ang ninanakaw, ibang usapan na ang bilyon at trilyong binubulsa ng mga walang karapatan, walang konsensya’t kahihiyan.

Nang matapos ang misa naghanay-hanay ang lahat sa labas ng kapilya. Iniladlad ang dalawang streamer at pinahawak sa mga madre, pari at laikong naroroon. Marahang naglakad ang lahat palabas sa Aurora Boulevard. Isang mahabang pila ng mga pari, madre, seminarista at relihiyosong kasapi ng iba’t ibang kongregasyon ang makikita sa harapan ng gate ng Good Shepherd Sisters. Nagdasal kami ng rosaryo. Paminsan-minsan merong bumubusina hanggang sa madagdagan ng ilan pang nakikiisa sa mga raliyistang taga-simbahan.

Malutong na sigaw, “Eeee — kulong…. mga kurakot! Eee -- kulong mga kurakot!” Nakatutuwang makita ang mga madreng naka-belo, mga paring naka-sutana’t mga seminarista at ibang relihiyoso na sumisigaw at nanghihikayat sa lahat na bumisina at makiisa sa aming pithaya. Sigaw na sigaw ang lahat. Napapalingon na lang ang mga pasahero sa mga dyip, motorsiklo at bus. Ilang madre ang sumenyas na paingayin ang mga busina.

Gumigising o gising na? Umaasa o may pag-asa na? Gising na… may pag-asa na!