Edukasyon, nangunguna sa 2026 National Budget

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | December 30, 2025

Ratipikado na ng parehong Senado at Kamara ang bicameral conference committee report sa panukalang 2026 national budget. Matapos magpulong ng mga kinatawan ng parehong Senado at Kamara pare iresolba ang magkaibang bersyon nila ng national budget, ngayon ay malapit na itong maging batas. 

Ang 2026 budget ay produkto ng isang reporma, kung saan naging mas transparent ang pagtalakay natin sa mga panukalang pondo ng iba’t ibang programa at ahensya ng ating pamahalaan. 

Sa kauna-unahang pagkakataon, lahat ng mga dokumento sa iba’t ibang yugto sa paglikha ng national budget ay makikita na sa isang website, ang Senate Budget Transparency Portal. Sa website na ito matatagpuan ang National Expenditure Program, ang General Appropriations Bill na inaprubahan ng Kamara, ang bersyon ng Senado ng national budget, at ang bicameral conference committee report. Makikita rin dito ang General Appropriations Act oras na nilagdaan na ng Pangulo, pati na rin ang mga detalye ng mga proyekto sa imprastraktura, at iba pa. 

Unang beses din nating isinapubliko ang bicameral conference, isang mahalagang hakbang upang gawing mas transparent ang pagtalakay sa national budget. Sa ganitong paraan, nasubaybayan natin ang mga talakayan kung bakit kailangan nating magdagdag o magbawas ng pondo sa iba’t ibang mga programa at ahensya ng pamahalaan. 

Kaunlarang pantao ang tinutukan natin sa 2026 budget. Isang karangalan para sa akin na iulat na natupad natin ang pangako nating bibigyan ng malaking prayoridad ang edukasyon sa 2026 national budget. Sa kauna-unahang pagkakataon, masusunod natin ang rekomendasyon ng UNESCO na maglaan ng 4 hanggang 6% ng Gross Domestic Product  (GDP) sa edukasyon. Makasaysayan ito para sa ating bansa dahil ang P1.35 trilyong ilalaan natin sa edukasyon ay katumbas ng 4.4% ng GDP.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Zero-balance billing at pinalakas na PhilHealth sa 2026 budget

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | December 23, 2025

Matapos ang ilang araw ng magdamagang talakayan sa panukalang 2026 national budget, sa wakas ay inaprubahan na rin ito ng Bicameral Conference Committee, kung saan naresolba na ng dalawang kapulungan ng Kongreso ang kani-kanyang bersyon ng pambansang budget. 

Una na nating binigyang-diin ang makasaysayang P1.38 trilyong pondong ilalaan sa sektor ng edukasyon na katumbas ng 4.5% ng Gross Domestic Product (GDP). Sa kauna-unahang pagkakataon, masusunod natin ang rekomendasyon ng UNESCO na maglaan ng 4 hanggang 6% ng GDP sa sektor ng edukasyon.

Maliban dito, tiniyak din natin na ang 2026 budget ay nakatutok sa kalusugan ng ating mga kababayan. Kasama sa mga pinatatag natin sa ilalim ng 2026 budget ay ang PhilHealth at ang zero-balance billing program ng pamahalaan.

Nakatakdang makatanggap ang PhilHealth ng kabuuang P129.7 bilyon. Bukod sa mandato ng pamahalaan na maglaan ng P69.7 bilyon para sa state insurer, may karagdagan pang P60 bilyon na ipinag-utos ng Korte Suprema na ibalik sa Philhealth mula sa National Treasury.

Dahil sa mas malaking pondong ito, binibigyan natin ng pag-asa ang mas marami pa nating mga kababayan na matustusan nila ang kanilang pangangailangang medikal. 

Patatatagin din natin ang pagpapatupad ng zero-balance billing (ZBB) sa mga ospital ng Department of Health (DOH), mga local government units, at pati na rin sa mga specialty hospitals.

Tiniyak din natin na sa inaprubahang budget ay may probisyon na bawal manghimasok ang mga pulitiko sa pagpapamahagi ng Medical Assistance to Indigent and Financially Incapacitated Patients (MAIFIP). Umabot sa P51 bilyon ang inilaan para sa MAIFIP sa susunod na taon. 

Mahalagang maunawaan natin ang papel ng MAIFIP sa pagtulong sa ating mga kababayan. Sa kasalukuyan, punumpuno halos lahat ng ating mga pampublikong ospital, kabilang iyong mga nasa ilalim ng DOH. Dahil dito, napipilitan ang ating mga kababayang pumunta sa mga pribadong ospital, kung saan sinasagot ng PhilHealth ang 40% o hanggang kalahati ng mga hospital bills. 

Ngunit marami sa ating mga kababayan ang hirap magbayad sa mga private hospital, lalo na kung napakalaki ng kanilang mga bayarin. Sa ganitong mga pagkakataon, makakatulong ang MAIFIP na mapunan ang kanilang mga gastusin.  Sa madaling salita, hindi na dadaan pa sa mga pulitiko ang ating mga kababayan para sa kanilang hinihinging financial assistance na pambayad sa ospital at pambili ng mga gamot. Direkta na silang makakakuha ng tulong mula sa DOH o mga ospital. Ito ang tinitiyak natin sa 2026 national budget.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Good news, pondo para sa CHED at TESDA, aprub na ng bicam

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | December 18, 2025

Sa unang araw ng bicameral conference committee meeting, kung saan nireresolba ng Senado at Kamara ang mga pagkakaiba sa kanilang mga bersyon ng panukalang 2026 national budget, inaprubahan na rin ang panukalang pondo para sa Commission on Higher Education (CHED) at Technical Education and Skills Development Authority (TESDA). 

Mula sa P33.1 bilyon na nakalaan sa ilalim ng National Expenditure Program (NEP), umabot na sa P47.4 bilyon ang pondong inaprubahan ng bicameral conference committee para sa CHED. Mula naman sa P19.6 bilyon na inilaan ng NEP, umabot na sa P26 bilyon ang pondong inilaan natin para sa TESDA. 

Saklaw ng mga karagdagang pondong ito ang mga programa, kung saan isinulong ng inyong lingkod ang paglalaan ng karagdagang pondo. Sa ilalim ng CHED, halimbawa, isinulong natin na mapunan ang kakulangan sa pondo ng free higher education na umabot na sa P12.3 bilyon mula 2022 hanggang 2025. Mahalagang hakbang ito upang matustusan din ng ating mga State Universities and Colleges (SUCs) ang mga mga karagdagang pasilidad, mga guro, at iba pang mga pangangailangan para sa paghahatid ng dekalidad na edukasyon. 

Isinulong din natin ang paglalaan ng P6.6 bilyon para sa 490,000 na karagdagang bilang ng mga benepisyaryo ng Tertiary Education Subsidy (TES). Ang karagdagang bilang na ito ay magmumula sa mga household na bahagi ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps). 

Kasama rin sa mga isinulong natin ang paglalaan ng P290 milyon para sa pagpapatayo ng mga bagong medical schools sa ating mga SUCs. Maliban dito, isinulong din natin ang paglalaan ng P8.6 bilyon upang palawakin ang kapasidad ng mga SUCs na tumanggap ng mas maraming mga kwalipikadong mag-aaral. Matatandaang hindi bababa sa 168,000 na mga kwalipikadong mag-aaral ang hindi nakapag-enroll dahil sa limitadong kapasidad ng ating mga SUCs.

Sa ilalim naman ng TESDA, iminungkahi natin ang ang paglalaan ng P5.1 bilyon para sa Training for Work Scholarship, kung saan 188,000 na mga benepisyaryo ang mabibigyan ng pagsasanay sa mga high-demand sectors gaya ng healthcare, artificial intelligence, semiconductors at ang mga creative industries.

Bahagi ang pondo ng CHED at TESDA, pati na rin ng Department of Education (DepEd), sa makasaysayang pondong ilalaan natin para sa sektor ng edukasyon na aabot na sa P1.37 trilyon sa susunod na taon, katumbas ng 4.5% ng ating Gross Domestic Product (GDP). Sa kauna-unahang pagkakataon, masusunod natin ang rekomendasyon ng United Nations na ilaan ang 4 hanggang 6% ng GDP ng kabuuang pondo sa sektor ng edukasyon.

Patuloy nating tutukan ang mga talakayan sa bicameral conference committee na isinasapubliko sa kauna-unahang pagkakataon sa ating kasaysayan. Maituturing itong isang mahalagang hakbang upang isulong ang transparency sa ating national budget. Sama-sama nating tiyakin na ang bawat sentimo ng buwis na babayaran natin ay tutugon sa pangangailangan ng ating mga kababayan sa susunod na taon.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com