Bill para sa mas maikling kolehiyo, pormal na nating inihain

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | July 3, 2025

Opisyal nang inihain ng inyong lingkod ang panukalang batas upang maging posible ang tatlong taong kolehiyo. Ang panukalang batas na ito na pinamagatang Three-Year College Education (3CE) ang una nating inihain sa ating mga priority bills ngayong 20th Congress.

Kung babalikan natin ang mga talakayan bago maisabatas ang K to 12, matatandaang ipinangako noon na ang dagdag na dalawang taon sa high school ay magdudulot ng mas maikling panahong kailangan gugulin sa kolehiyo.

Halos 12 taon na ang lumipas simula noong ipatupad natin ang K to 12. Bagama’t binawasan na ang bilang ng mga kinakailangang kurso sa mga programa sa kolehiyo, hindi naging sapat ang mga ito para umikli ang panahong kailangang gugulin sa kanila. Kaya imbes na makatapos at makapagtrabaho agad ang ating mga mag-aaral, kinakailangan pa nilang maglaan ng mas mahabang panahon upang matapos ang mga kursong kinuha nila.

Batay sa pag-aaral ng Second Congressional Commission on Education (EDCOM II), lumalabas na ang mga programa sa kolehiyo ay maituturing na General Education (GE)-heavy at internship-light. Imbes na matutukan na sana ng ating mga mag-aaral ang kanilang mga specialization, 42% ng mga kinukuha nilang kurso ay mga GE. At dahil kulang ang panahong inilalaan para sa internship, hindi nagiging sapat ang karanasan ng ating mga mag-aaral para maiangat ang kanilang kahandaan para makapagtrabaho.

Kaya naman sa inihain nating panukalang batas, layon nating ibaba ang mga kurso ng GE sa senior high school. Iminumungkahi rin nating mabigyan ang Commission on Higher Education ng kapangyarihang pahintulutan ang mga programa sa kolehiyo na hindi lalagpas sa tatlong taon. Sa kabila nito, kailangang nakabatay sa mga pangangailangan ng industriya, international standards o benchmarks, at mga kinikilalang best practices ang haba ng mga programa sa kolehiyo.

Upang mapaigting pa lalo ang kahandaan ng ating mga mag-aaral sa trabaho, isinusulong din nating madagdagan ang oras na kailangan nilang gugulin para sa internship. Kaugnay nito, muli rin nating ihahain ang Batang Magaling Act na una nating iminungkahi noong 19th Congress.

Layon ng Batang Magaling Act na matulungan din ang ating mga mag-aaral sa senior high school na maging handa sa trabaho. Sa ilalim ng panukalang batas na ito, titiyakin natin ang ugnayan sa curriculum ng senior high school sa work immersion program at sa mga pangangailangan ng pribadong sektor.

Abangan sa susunod na araw ang iba pa nating mga panukala upang matulungan ang ating mga mag-aaral, lalo na pagdating sa kanilang pagtatapos at sa kanilang pagtatrabaho.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Tuloy ang pagsisikap na maiangat ang kalidad ng edukasyon

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | July 1, 2025

Sapagsisimula ng 20th Congress, patuloy na ihahain ng inyong lingkod ang mga panukalang batas upang masugpo ang krisis na kinakaharap ng ating bansa sa edukasyon.

Marami tayong mga naipasang mahahalagang reporma noong 19th Congress upang ibangon ang ating sektor ng edukasyon sa ating bansa. Isa na rito ang Academic Recovery and Accessible Learning (ARAL) Program Act (Republic Act No. 12080) na layong bigyan ng libreng mga tutorials ang ating mga mag-aaral na nahihirapan sa kanilang mga aralin, lalo na pagdating sa reading at mathematics. 

Naisabatas rin natin ang Early Childhood Care and Development System Act (Republic Act No. 12199) na layong paigtingin ang paghahatid ng mga programa at serbisyong may kinalaman sa early childhood care and development (ECCD). Mahalaga ang batas na ito upang mapatatag natin ang pundasyon ng ating mga kabataan, lalo na sa mga wala pang limang taong gulang. 

Marami pa tayong ibang naipasang batas noon 19th Congress ngunit nananatili ang ilang mga hamong kailangan pa nating tugunan. Kaya naman ngayong 20th Congress, tuloy ang ating pagsisikap upang maiangat ang kalidad ng edukasyon sa ating bansa.

Sa pagkakataong ito, nais kong talakayin ang mga panukalang batas na layon kong bigyan ng prayoridad ngayong 20th Congress.

Una rito ang panukalang paikliin ang panahong kailangang ilaan ng ating mga mag-aaral sa kolehiyo. Sa ating panukalang batas, bibigyan natin ang Commission on Higher Education ng flexibility o kakayahang pahintulutan ang mga programa sa kolehiyo na hindi lalagpas sa tatlong taon, depende sa programa. Ngunit nais pa rin nating tiyaking ang mga programang ito ay naaayon sa mga international standards, mga pangangailangan sa industriya, at mga tinaguriang best practices.

Sa ating panukala, isinusulong nating maibaba ang mga General Education (GE) courses sa senior high school. Magiging bahagi ito ng kanilang paghahanda sa kolehiyo at sa paghasa ng kanilang kakayahan pagdating sa critical thinking. Layon din ng ating panukalang maglaan ng mas maraming panahon para sa internship ng mga mag-aaral kung saan nagkakaroon sila ng karanasang maghahanda sa kanila sa trabaho.

Muli rin nating ihahain ang ilan sa ating mga panukala mula noong 19th Congress. Kabilang rito ang panukala nating pag-amyenda sa Philippine Teachers Professionalization Act of 1994 (Republic Act No. 7836) na magpapatatag sa professional standards sa ating mga guro.

Ihahain din natin muli ang 21st Century School Boards Act na layong paigtingin ang pakikilahok ng mga local government units sa paghahatid ng edukasyon at sa pag-angat ng kalidad nito. Nais rin nating paigtingin ang pakikilahok ng pribadong sektor sa pagpapaunlad ng ating public school system kaya naman muli nating ihahain ang ating panukalang mga rebisyon sa Adopt-A-School Act of 1998.

Upang matiyak na hindi mapag-iiwanan ang ating mga mag-aaral na Muslim, ihahain din nating muli ang Arabic Language and Islamic Values Education (ALIVE) Act. Layon ng panukalang batas na ito na i-institutionalize ang ALIVE Program sa lahat ng mga pampublikong paaralan at pribadong madaris sa labas ng Bangsamoro Autonomous Region of Muslim Mindanao (BARMM).

Sa ilalim ng bagong Kongreso, patuloy nating pagsisikapang maiangat ang kalidad ng edukasyon sa ating bansa.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Krisis sa edukasyon, dapat resolbahin bago pa lumala

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | June 26, 2025

Nitong mga nakaraang araw ay muling napabalita kung gaano kalawak ang krisis na kinakaharap ng ating bansa pagdating sa edukasyon. Kasunod ito ng mga pahayag ni UNICEF Education Chief Akihiro Fushimi, kung saan binigyang-diin niyang 90 porsyento o siyam sa 10 mag-aaral sa Grade 5 ang hindi nakakabasa sa antas na inaasahan para sa kanilang grade level. Samantala, 83 porsyento naman o walo sa 10 mag-aaral sa Grade 5 ang patuloy na nahihirapan pagdating sa basic mathematics.

Ayon din sa UNICEF, ang ating mga mag-aaral sa Grade 4 ay meron lamang literacy at numeracy na taglay ng mga mag-aaral sa Grade 1 o 2.

Laganap na ang krisis sa edukasyon dito sa bansa bago pa tumama ang pandemya ng COVID-19. Noong sumiklab ang pandemya, halos dalawang taong hindi nagsagawa ng face-to-face classes ang mga mag-aaral. Dahil dito, lalong lumala ang kinakaharap na krisis ng bansa pagdating sa edukasyon.

Isa mga naging hakbang upang tugunan ang mga pinsalang dulot ng pandemya ay ang pagsulong natin sa Academic Recovery and Accessible Learning (ARAL) Program Act (Republic Act No. 12028). Mandato ng naturang batas ang pagsasagawa ng mga libreng tutorial sessions para sa mga mag-aaral mula Kindergarten hanggang Grade 10, lalo na iyong mga hindi nakakamit ang minimum proficiency levels na inaasahan sa reading, mathematics, at science. 

Tututukan ng ARAL Program ang reading at mathematics para sa Grade 1 hanggang Grade 10, at science para sa Grade 3 hanggang Grade 10. Para sa mga mag-aaral sa Kindergarten, tututukan naman ang pagpapatatag ng foundational skills kagaya ng literacy at numeracy.

Kasabay ng pagpapatupad ng ARAL Program, kailangan din nating magsagawa ng iba pang mga hakbang upang masugpo ang krisis sa edukasyon. Kailangan nating bigyang ang mga kabataan ng matatag na pundasyon upang magtagumpay sila sa kanilang pag-aaral.

Isa rito ang pagpapatatag sa mga programa at serbisyo na may kinalaman sa Early Childhood Care and Development (ECCD) para sa mga batang wala pang limang taong gulang. Makakamit natin ito sa pamamagitan ng pagpapatupad ng Early Childhood Care and Development System Act (Republic Act No. 12199). Sa ilalim ng naturang batas, magiging saklaw ng ECCD System ang kabuuan ng mga programang may kinalaman sa kalusugan, nutrition, early childhood education, at social services development.

Nakasaad din sa naturang batas na mangunguna ang ating mga local government unit (LGU) sa pagtiyak na maihahatid natin sa mga batang wala pang limang taong gulang ang mga programa at serbisyong pang-ECCD.

Nauugnay din sa mga programa at serbisyong pang-ECCD ang pagtugon natin sa kakulangan sa nutrisyon ng mga kabataan. Ayon sa World Food Programme, hindi bababa sa 1.7 milyong mga mag-aaral sa mga pampublikong paaralan ang itinuturing na malnourished, bagay na nagdudulot din ng mahinang performance ng ating mga mag-aaral.

Kailangan nating tiyakin na nakakamit na ng mga mag-aaral ang literacy at numeracy sa pagtatapos ng Grade 3. Kung mapapatatag natin ang pundasyon ng ating mga kabataan, masusugpo natin ang krisis sa edukasyon. 

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com