Pagdiriwang ng Ika-50 taon ng national nutriton month

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | July 21, 2024

Limampung taon na ngayong buwan ng Hulyo 2024 ang Nutrition Month na idineklara noong 1974 ni dating Pangulong Ferdinand Marcos sa pamamagitan ng Presidential Decree 491. Nilalayon ng batas na maipamulat sa lahat ang kahalagahan ng tamang nutrisyon.

Ang batas na ito ang naging daan sa pagtatatag ng National Nutrition Council (NNC) na nanguna sa pagbibigay impormasyon ukol sa importansya ng nutrisyon.

Hanggang sa kasalukuyan, napakalaki pa rin ng problema ng Pilipinas sa malnutrisyon. At ‘pag sinabing malnutrisyon, hindi lamang ito ang mga Pilipinong kulang sa timbang o payat na payat, kundi maging ang mga obese, sobra sa timbang o kaya naman ay kulang sa kaukulang nutrisyon sa katawan.

Pinakamalaking bilang ng nangangailangan ng atensyon sa suliraning ito ang mga bata na napatunayang sa kanilang paglaki o pagsapit ng kanilang adulthood ay nagiging unproductive at may malulubhang karamdaman tulad ng sakit sa puso at diabetes.

Sa ngayon, 30 porsyento ng mga batang may edad 5 pababa ay nababansot at delayed ang physical and mental development dahil sa poor nutrition. Sabi nga ng World Health Organization, nagdudulot ng negatibong epekto sa buhay ng isang tao kung sa unang 1,000 araw pa lamang niya sa mundo (mula sa ipinagbubuntis pa lamang siya hanggang sa edad na 2) ay kulang na siya sa nutrisyon. Maaaring makaapekto ito nang malaki sa kanyang abilidad sa pag-iisip kaya’t kadalasan ay mahina rin ang kanyang performance sa paaralan. Sa kanyang pagtanda, madali siyang dapuan ng iba’t ibang karamdaman, na nagiging dahilan upang hindi rin siya maging produktibo sa kanyang pamumuhay.

Sa pagtataya ng Nutrition International, kung patuloy na magiging problema ng Pilipinas ang malnutrisyon sa mga darating na panahon, posibleng P2.3 trilyon ang mawala sa kita ng bansa dahil malaking bahagi ng populasyon nito ang hindi produktibo.

Isa sa mga batas na ating iniakda, ang Republic Act 11148 o ang Kalusugan ng Mag-Nanay Act (First 1,000 Days Law) ang direktang tumututok sa problema natin sa malnutrisyon, katunayan ang pagtatatag nito ng isang malawakang programa na magbibigay solusyon sa mga suliraning pangkalusugan ng mga bata.

Tumanggap ng malaking papuri ang batas na ito mula sa Second Congressional Commission on Education o EDCOM 2, kung saan isa tayong commissioner, dahil sa mga aksyong nagawa ng naturang batas para labanan ang stunting and malnutrition.

Isa rin sa mga batas na ating inisponsor sa Senado at isa rin tayo sa mga author ay ang Republic Act 11210 o ang 105-Day Expanded Maternity Leave Law. Sa ilalim ng batas na ito, kapwa tinututukan ang kalusugan ng nanganak na ina at ng kanyang bagong silang na sanggol. Pangunahing layunin ng batas na masigurong maibibigay ng ina sa kanyang sanggol hanggang sa ikaanim na buwan nito ang kinakailangang nutrisyon. Sa loob ng higit tatlong buwang maternity leave, mas nakakapagpokus ang ina sa pag-aalaga sa kanyang anak at nakatutulong din ito sa kanya upang mabawi ang lakas mula sa pinagdaanang hirap sa panganganak.

Matatandaan na sa mga unang taon ng aking namayapang ama bilang senador, nagsilbi siyang principal author o pangunahing may-akda ng Republic Act 7600 o ang Rooming-In and  Breastfeeding Act of 1992. Malaking tulong sa pangangatawan at mental development ng isang sanggol ang regular na pagpapasuso sa kanya ng kanyang ina hanggang sa ikaanim na buwan at maging kaakibat ang breast milk sa iba pang nutrisyon ng bata pagkalipas ng ikaanim na buwan nito.

Sa huling taon naman natin bilang Finance committee chairman ng Senado, kung saan huling taon na rin natin bilang senador, siniguro nating may nauukol na pondo sa ilalim ng 2024 General Appropriations Act o pambansang budget ang mga programang tututok sa proper development ng mga bata, partikular ang mga nasa laylayan ng lipunan. 

Naglaan tayo ng P19 milyon sa Early Childhood Care and Development program para pondohan ang pagsasanay ng child development workers at ng mga guro. Base ito sa rekomendasyon ng EDCOM 2 na gawing professionalized ang child development workers dahil sila ang sumisiguro na nabibigyan ng tamang nutrisyon ang mga bata mula edad 0 hanggang 4, at may access sa early education sa kani-kanilang komunidad.

May inilaan din tayong P300 milyon sa Department of Health na gagamitin sa pagtulong sa nutritionally-at-risk mothers na hindi nasasailalim sa DOH-World Bank Philippine Multi-Sectoral Nutrition Project.

Hindi natatapos sa mga programang ito ang tulong ng gobyerno sa pagresolba sa malnutrisyon. Marami pang makabuluhang batas at programa ang nakahanda kaya’t kailangang makalap natin ang lahat ng suliraning pangkalusugan na nagiging dahilan ng stunting and malnutrition ng mga batang Pinoy. 

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com

Information, communication skills sa panahong laganap ang disinformation

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | June 23, 2024

Sa pagdaan ng mga taon, nakikita natin ang mabilis na pagbabago ng teknolohiya na kaakibat ang napakaraming impormasyon na sa isang pindot lang ay nakararating sa mamamayan.

Noon, hindi lahat ng tao ay may access sa internet dahil napakamahal ng subscription. Pero ngayon, naging mas madali na ang internet access at mas mura na ang halaga nito. Ang kailangan mo lang, mobile phone, o iba pang gadget. At kahit sa kaunting budget, puwede ka na makipagtalastasan sa social media o socmed kung tawagin natin.

Maganda naman sana na naging mas madali na ang access ng mga Pilipino sa internet. Pero sa paglipas ng panahon, naging tulay ang social media sa iba’t ibang katiwalian tulad ng disinformation o ‘yung mga kumakalat na impormasyong walang basehan, at ang iba, gawa-gawa lamang.

Ang paglala ng disinformation sa socmed ay kalat na kalat na at posibleng makaapekto sa iba’t ibang sektor ng lipunan. Mas nagiging seryoso ang problema natin sa usaping ito kapag panahon ng kampanya hanggang sa mismong mga araw bago sumapit ang eleksyon. ‘Yan kasi ang isa sa mga ginagamit na paraan ng mga supporter ng kandidato kung paano nila isusulong ang kandidatura ng kanilang manok, habang may ilang grupo naman na ginagamit ang socmed para manira ng isang kandidato o kung sinumang indibidwal.

Wala  mang eksaktong datos na magpapakita kung gaano kalala ang epekto ng disinformation sa resulta ng eleksyon, inatasan pa rin kamakailan ni Comelec Chairman George Garcia ang isang unit ng poll body para suriin ang posibleng paggamit ng artificial intelligence o AI, gayundin ng deepfake technology sa eleksyon. Ipinag-utos ng opisyal ang pagbabawal sa teknolohiyang ito sa 2025 elections sapagkat maaari umanong i-impersonate nito ang mga personalidad na paniniwalaan naman ng publiko.

Sa kasalukuyan, mula 50% hanggang 85% ng mga Pinoy ay may internet access. Ayon sa Department of Information and Communications Technology, isa ang Pilipinas, kundi man nangunguna ang Pilipinas sa mga bansang top users ng internet. Tayo rin ang gumugugol ng maraming oras sa social media apps. Ibig sabihin, babad na babad talaga ang Pilipino sa socmed. Pero sa mga binibisita nating websites, anu-ano ang nakakatulong sa atin para maging productive tayo sa buhay?

Sana, nakakatulong sa buhay natin ang pagbababad natin sa internet at ‘yan ang isa sa mga gusto nating mangyari base sa inihain nating panukala sa Senado – ang Senate Bill 625, ang National Digital Transformation Act. Layunin nito na mahulma ang digital skills ng mamamayan at gawing permanente ang isang national digital transformation strategy at ang isang national skills development strategy. Ito ay para masiguro na bawat Pilipino ay nabibigyan ng mas malinaw na pag-unawa sa kahalagahan ng information and communications technology (ICT) para naman ma-develop nila ang kanilang ICT skills. Kung may sapat tayong kaalaman dito, mas magiging malawak din ang kaalaman natin kung paano madi-disseminate ang tunay at pekeng impormasyon na nakikita at nababasa natin sa internet.

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com

Teaching supplies allowance ng mga guro, mas tumaas at permanente na

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | June 15, 2024

Dlawang linggo na ang nakararaan nang personal nating masaksihan ang paglagda at tuluyang pagsasabatas ni Pangulong Bongbong Marcos, Jr. sa Kabalikat sa Pagtuturo Act na naging daan upang maging permanente na ang teaching supplies allowance ng ating mga guro sa public schools.

Dating tinatawag na “chalk allowance”, ang pondo para sa supplies allowance ng mga guro ay magmumula sa budget ng Department of Education. Ito ay tulong pinansyal sa mga teacher para hindi na sila gumamit ng sarili nilang pera para makabili lamang ng mga gamit sa pagtuturo tulad ng papel, ballpen at chalk. Ang nakatutuwa pa rito, permanente na nga ang teaching supplies allowance, itinaas pa ito sa halagang P10,000 na matatanggap ng bawat guro sa public schools taun-taon.

Matatandaan na mula 2010 hanggang 2011, tanging P700 lamang ang inilalaan ng gobyerno para sa chalk allowance sa public school teachers.

Sa sumunod na tatlong taon, tumaas ito sa P1,000 matapos madagdagan lamang ng P300.

Mula 2015 naman hanggang 2016, tumanggap lamang sila ng tig-1,500.

Kung inyong mapapansin, nagdadagdag man ang gobyerno sa chalk allowance, kakarampot at halos hindi naman nakakatulong sa mga binabalikat na gastusin ng teachers. Punung-puno ng trabaho, katiting naman ang suweldo at allowance.

Ilang taon ding pinag-aralan ng Kongreso ang problemang ito. Kaya’t noong 2017, kagyat tayong nagdagdag ng P1,000 sa chalk allowance kaya umakyat ito sa P2,500 ng naturang taon. Muli itong dinagdagan ng P1,000 noong 2018 o kabuuang 3,500 na nanatili hanggang taong 2020.

Noong 2019, sa kauna-unahang pagkakataon ay umupo tayong chairman ng Senate Finance Committee, kung saan tayo ang duminig sa 2020 General Appropriations Act o ang pambansang budget para sa 2020.

At dahil pinangunahan nga natin ang mga pagdinig sa budget ng mga ahensya, naging malinaw kung gaano kahalaga sa ating mga guro ang kanilang chalk allowance.

Dahil dito, pagdating ng 2021, sa suporta na rin ng ating mga kapwa senador, tumaas sa P5,000 ang chalk allowance ng public school teachers hanggang sa mga sinundan nitong taon. Pero sa susunod na taon, 2025, dinoble na ang P5,000 kaya’t matatanggap na ng mga guro ang P10,000 chalk allowance na isinasaad ng bagong batas.

Bilang isa sa mga author ng Kabalikat sa Pagtuturo Act, batid natin na napakalaking tulong sa ating public school teachers na maitaas ang kanilang teaching supplies allowance. Sa pamamagitan nito, maiiwasan nang dumukot pa sila sa sariling bulsa makabili lang ng mga pangangailangan nila sa pagtuturo.

Sa totoo lang, maliit na bagay lamang ang tulong na ito kumpara sa paghihirap at sakripisyo ng ating teachers. Alam natin ito, dahil ang aking ina ay dati ring guro noong kanyang kabataan, habang ang aking yumaong ama na si dating Senate President Ed Angara ay kilala sa kanyang pangunahing adbokasiya – ang pagreporma at pagpapalakas sa edukasyon ng Pilipinas.

At sa loob ng 20 taon ng inyong lingkod bilang public servant, edukasyon din ang pangunahin nating tinutukan. Nariyan ang pagsulong natin na gawing kompulsaryo ang kindergarten para sa murang edad ay mabigyan ng basic education ang mga bata (RA 10157); ang Unified Student Financial Assistance System for Tertiary Education o UniFast, kung saan pinag-isa nito sa isang batas ang pagpapalakas, pagpapalawak, pagpapahusay at pagkakaroon ng one body all government-funded modalities sa lahat ng programang tulong pinansyal sa mga mag-aaral sa kolehiyo; ang Universal Access to Quality Tertiary Education Act o UAQTEA na nagpatupad ng libreng edukasyon sa kolehiyo, sa state colleges and universities (SUCs) sa buong bansa; ang EDCOM 2 o ang Second Congressional Commission on Education na nagsasagawa ng isang komprehensibong pagsusuri at pag-aaral sa takbo ng ating sektor ng edukasyon.

Kahit sa maliit na paraan man lang tulad ng mas pinataas na teaching supplies allowance ay maipakita o maipadama natin sa mga teacher ang ating taos-pusong pasasalamat sa pagsisikap nilang malinang ang karunungan ng ating kabataan.

Pinasasalamatan natin unang-una, sa pagpasa ng batas na ito ang ating Pangulong Marcos, ang mga kapwa natin senador, partikular si Sen. Bong Revilla, chairman ng Senate Committee on Civil Service, Government Reorganization and Professional Regulation na siyang principal author at tumayong sponsor ng naturang bill sa Senado.

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com