Huwag kalimutan ang tinig ni Jaime Cardinal Sin

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | August 29, 2021

Ngayong papalapit na ang kaarawan ng pumanaw na si Jaime Cardinal Sin ngayong Martes, ika-31 ng Agosto 2021, muli nating itatanong kung bakit kailangan natin ang pamumuno ng isang tulad niya. Nakilala nating personal ang mahal na si Jaime Cardinal Sin, dahil noong pumasok ang inyong lingkod ng seminaryo noong 1970, hindi na nagtagal at pumanaw si Rufino J Cardinal Santos noong ika-3 ng Setyembre, 1973. Batang-bata pa si Cardinal Rufino J. Santos na pumanaw sa edad na 65-taon. Na-stroke (atakeng serebral) ang Cardinal na nauwi sa maaga nitong kamatayan. Nasa ikalawang taon natin sa unibersidad noong namatay si Cardinal Santos. Pinalitan ito ng batang-batang si Jaime Cardinal Sin noong sumunod na taon. At sa edad na 88-taon hinirang ni Papa Paolo VI si Archbishop Jaime Sin noong ika-24 ng Mayo 1976 na Cardinal.

Katatapos lang natin ng kolehiyo noon, at unti-unting namumulat sa mga katotohanan ng buhay sa Pilipinas. Mag-aapat na taon nang pagkakaproklama ng Martial Law ni dating Pangulong Ferdinand Marcos. Nagsisimula nang umingay at uminit ang kabataan. Maraming hinuhuli at ikinukulong. Nagsisimula na rin ang mga pagkawala at salvaging ng mga aktibista.Nagkalat ang mga pulis sa Kamaynilaan na nakilala bilang Metrocom o Metropolitan Command. Gayundin, ang mga sundalo sa kanayunan. Ito na ang simula ng programa ng pananakot at propaganda. At sa gitna ng madilim na kapaligiran, unti-unting naririnig ang tinig ng palabiro, palatawang pinuno ng Simbahan. At dahil hindi pa tayo pari at isang hamak na seminarista lamang, hindi natin lubos na naiintindihan ang mahalagang papel na ginagampanan ng bagong Cardinal ng Maynila.

Salamat sa mga naging propesor nating Heswita, unti-unti nating naintindihan ang kahalagahan ng tinig ng katotohanan at katarungan na hindi natitinag ng pananakot at propaganda. Ganyan ang tinig ni Jaime Cardinal Sin. Halos maririnig natin ang tinig niya sa maraming isyu. Masasabing gising at nakikisangkot ang simbahan sa buhay-lipunan, sa buhay ng bawat mamamayan. Kaya’t hindi nadaraig ang tinig ng ebanghelyo at ang tinig ng moralidad. Ito pala ang kailangan, madalas nating sabihin sa sarili. Kailangan ang tinig ng katotohanan at ng moralidad.

Kaya’t nang lumitaw ang mga kilalang lider ng oposisyon tulad nina Ninoy Aquino, Lorenzao Tanada, Jovito Salonga, Soc Rodrigo at iba pa, nahanay ang Cardinal sa mga tinig ng mga ito. Hindi siya pulitiko, ngunit madalas siyang mapulan na namumulitika. Sa kabila nito, hindi natinag at nanahimik ang matapang na Cardinal. Dahil dito, nang tayo ay nabigyan ng tungkulin bilang katulong na pari sa Parokya ng Banal na Sakripisyo, UP Diliman noong 1982, naging matalas din ang ating dila laban sa kalabisan at karahasan ng administrasyon ni ex-P-Ferdinand Marcos.

Sunud-sunod ang mga pangyayari hanggang sa humantong ang lahat sa pagkamatay ni Ninoy Aquino noong ika-21 ng Agosto, 1983. Isang taon pa lang tayong pari noon. At sa dahilang hindi pa rin natin lubos na nauunawaan, ipinadala tayo sa Roma, Italya upang mag-aral. Ngunit sa kabila ng ating paglayo sa maiinit na pangyayari sa sariling bansa, nagpatuloy din ang pakikilahok sa iba’t ibang kilos-protesta ng pamayanang Pilipino sa Roma. Madalas dumalaw sa Roma si Cardinal Sin. Madalas niyang ikuwento ang kanyang kakaibang pakikitungo kina “Ferdie” at “Meldy”. Madalas pag-usapan ng mga estudyanteng paring Pinoy sa Roma ang espesyal at kakaibang pananaw at pag-uugali ni Cardinal Sin. Madalas nating sabihing, “Tiyak na madalas pagalitan at pagsabihan ang Cardinal ng mga opisyales ng Batikano.”

Matagal nang tahimik ang simbahan. Matagal nang tahimik ang mga nagdaang Cardinal ng Maynila. Mabuti ba ito o hindi? Hindi natin tinatawaran ang kabanalan at katalinuhan ng mga nagdaang Cardinal, ngunit hindi natin maiwasang hanapin ang tinig na walang takot na lumalaban, ang tinig ng ebanghelyo at moralidad, tinig ng katotohanan at katarungan.

Napakatahimik ng Simbahan. Ngayong papalapit na kaarawan ni Jaime Cardinal Sin, ang munti nating pakiusap sa Diyos, basagin ang nakabibinging katahimikan, nawa’y muling mabuhay at lumaganap ang tinig ng katotohanan at katarungan… Huwag kalimutan ang tinig ni Jaime Cardinal Sin.

Kabayanihan ng bawat Pinoy

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | August 22, 2021

Naaalala pa natin ang mga pangyayari noong ika-21 ng Agosto, 1983. Nang makaraan ang tatlong taon mula ng kanyang operasyon sa puso sa isang ospital sa Dallas, Texas ay nagpasyang umuwi ng Pilipinas si dating Sen. Benigno Aquino. Ayon kay ex-Sen. Salonga, “Umuwi si Ninoy dahil sa inip at pagnanasang lumahok sa mahahalagang nangyayari sa ating bansa.”

Maaalala natin kung paano nagdusa ang dating senador mula ika-21 ng Setyembre, 1972 nang ipakulong ito kasama ng iba pang lider ng oposisyon. Nanatili siya nang walong taon sa kulungan. Halos kakukulong pa lang niya, sinimulan niya noong ika-4 ng Abril, 1972 ang isang 40-araw “hunger strike” laban sa pagdeklara ni ex-P-Marcos ng Martial Law. Sa mga sumunod na taon, nagtiis si Ninoy ng pagkakakulong hanggang sa humina ang puso nito at kinailangang ma-operahan. Hindi siya pumayag magpaopera sa anumag ospital sa Maynila dahil sa takot nitong masabotahe ang operasyon. Alam din ni Marcos ang malalim na implikasyon ng anumang hindi magandang mangyari kay Ninoy kung ito ay ooperahan sa Pilipinas. Kaya’t pinayagan na lang ito magpa-opera sa Estados Unidos.

Matagumpay ang operasyon ni Ninoy at naging tahimik at ligtas ang buhay niya at ng kanyang pamilya sa Estados Unidos sa sumunod na tatlong taon. Maaaring nanatiling tahimik at ligtas ang buhay ni Ninoy sa Estados Unidos, ngunit hindi matamik si Ninoy sa mga nangyayari sa kanyang bansa sa mga oras na iyon. Alam ni Ninoy na hindi na maganda ang kalusugan ni Marcos, ngunit tila nagbabakasakali siyang makikinig ang dating pangulo sa kanya kung pakikiusapan niyang wakasan na ang Martial Law at ibalik ang demokrasya.

Kaya nang lumanding ang sinasakyan niyang eroplano sa ganap na alas-1:04 ng hapon, iba na ang pakiramdam ni Ninoy. Nagro-rosaryo ito. At sinabihan niya ang kanyang bayaw na reporter na si Ken Kashiwara, “Ligtas ako rito. Ngunit kung babarilin nila ako sa ulo, tapos ako.” Nagsuot ng “bullet proof vest si Ninoy at naghandang bumaba ng eroplano. Paglapag ng eroplano, sinundo siya ng ilang miyembro ng AVSECOM. Sinabihan ang lahat na manatiling umupo habang sinasamahan si Ninoy lumabas ng eroplano. At ilang minute pa lang nakalalabas ng eroplano si Ninoy nang narinig ang ilang putok ng baril. Nakita na lang ng mga nasa eroplanong nakahandusay sa tarmac si Ninoy.

Mabilis kumalat ang balitang binaril si Ninoy. Sa mga sumunod na araw, dinagsa ang burol ni Ninoy sa kanyang bahal sa Times Street at Santo Domingo Church. Nang ilibing si Ninoy noong ika-31 ng Agosto 1983, halos dalawang milyong mamamayan ang naglakad at naghintay dumaan ang truck na lulan ang labi ni Ninoy.

Milyong Pilipino ang dumagsa sa libing ni Ninoy. Si Ninoy ba ang hanap nila o hanap nila ang kanilang sarili na tila nawala at natabunan ng lumipas na 21-taon ng pang-aabuso ng diktador, ng kanyang pamilya at alipores. Naroroon ako. Naglakad ako mula Santo Domingo Church hanggang Magallanes, Makati. Hindi natin maalala kung ilang oras ako naglakad. Hindi mo talaga pansin ang layo at ang pagod dahil marami, napakaraming naglalakad. Hanap ba nila si Ninoy o hanap nila ang nawawala nilang sarili?

Napakahalagang balikan ang mga aral ng mga araw na iyon. Tiyak na maraming aral. Ngunit, isa sa pinakamahalagang aral ay ang milyun-milyong naglakad at patuloy na naglakad hanggang Pegrero 1986. Si Ninoy ang kanilang nais makita, nais ihatid at samahan. Ngunit, hindi lang si Ninoy ang kanilang hinahanap… Hindi lang si Ninoy ang namatay na bayani. Napakaraming buhay na naglalakad. Napakaraming nabuhay na bayani. Salamat, salamat Ninoy sa pag-alay ng sarili.

Kung lockdown lang, kulang; dapat may disiplina ang bawat isa

ni Fr. Robert Reyes - @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | August 15, 2021

Unti-unting lumalala at kumakalat ang Delta variant kaya't maraming bansa ang nababahala. Matindi ang paghihigpit na nagaganap ngayon sa Australia dahil sa natuklasang pagpasok ng ilang kaso ng Delta variant. Gaano ba ka-seryoso ang banta nito? Madaling sagutin ito sa pamamagitan ng datos sa India kung saan daan-daang libo na ang namamatay. Maraming nakapangingilabot na larawan ng mga sinusunog na bangkay sa mga daan at parking lot ng mga ospital. Sabay-sabay namamatay at wala nang panahong dalhin sa karaniwang lugar ng pagsunog ng mga bangkay. Marami sa mga namatay ay hindi na nakapasok sa ospital. Namatay ang mga ito sa mga sasakyan o sa mga higaang inilagay na lang sa ilalim ng mga puno sa mga paradahan ng mga ospital.

Madalas tayong umikot at dumalaw sa mga pamayanan sa paligid ng parokya. Madalas nating mapansin at pagsabihan ang napakaraming bata at ang kanilang mga magulang o nakatatandang kapatid na hindi nakasuot ng facemask.

Napakalinaw na ang problema ay hindi lang ang bumibilis at lumalalang pagkalat ng Delta variant. Pinalala pa ito ng kakulangan ng malalim at epektibong edukasyong pang-kalusugan sa mamamayan.

Madalas nating makita ang mensahe sa mga construction sites: SAFETY FIRST! At hindi lang minsan nating makikita sa mga lugar na ito ang mga hindi nakasuot sa helmet, safety boots at harnest. Dumarami rin ang mga construction sites na maingat at ligtas sa mga aksidente at ibang kaugnay na kapahamakan. Sa mga kalye merong mababasa sa mga ilan lugar ang babalang, “Meron nang namatay sa aksidente ng pagmamaneho sa lugar na ito. Mag-ingat sa pagmamaneho!” Subalit, sa kabila ng nasabing babala, bigla na lang haharurot ang kotse o motor na tila walang takot o kung kumilos ay pawang walang kamatayan. Kung ang tao ay walang pag-iingat sa sarili, lalong wala siyang pag-iingat para sa kapwa.

Baka kasabay ng mga babala hinggil sa matinding panganib na dulot ng Delta variant, kailangan ding ituro ang positibo at kongkretong pangangalaga sa kapakanan ng iba at ng buong pamayanan? Oo, kailangang mag-ingat, mag-stay at home at mag-lockdown na dati na nating ginagawa.

Magdadalawang linggo na ang paghingi ng tulong, materyal at pinansiyal para magluto at magbahagi ng pagkain sa mga nangangailangan. Lockdown = Pag-iingat at pag-iwas sa impeksiyon, Yes! Ngunit hindi sapat. Paglilingkod, pagtulong sa kapwa sa gitna ng pandemya = Yes na yes!